Η πρωταγωνίστρια- αυτή που ήδη, στα 14 της μόλις χρόνια, είχε παίξει στο «Μετέωρο βήμα του Πελαργού», την κλασική πια ταινία του Θόδωρου Αγγελοπούλου (για την οποία είχε αφοριστεί κιόλας!)-, ιδιαίτερα γνωστή πια στο μαζικό κοινό από το ρόλο της τηλεοπτικής «Αρετής Καπερνάρου», στη σειρά «Η Γη της Ελιάς», έρχεται τις επόμενες μέρες στην Κύπρο με την εμβληματική της παράσταση «18/9» και μιλάει στα «Ελεύθερα», εξομολογητικά κι από καρδιάς, για όσα την έκαναν να αναγεννηθεί στη ζωή της τα τελευταία τέσσερα χρόνια, έπειτα από την περιπέτεια του καρκίνου που βίωσε με περίσσιο θάρρος και ψυχική δύναμη.
«Ο μονόλογος “18/9”, η αφορμή για την οποία θα έρθω στην Κύπρο τις επόμενες μέρες, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2024 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης – για όσους δεν γνωρίζουν, η 18η Σεπτεμβρίου του 2013 είναι η μέρα που δολοφονήθηκε ο Παύλος Φύσσας από τον Γιώργο Ρουπακιά, κατ’ εντολή της ηγετικής ομάδας της Χρυσής Αυγής· μία από τις τρεις υποθέσεις για τις οποίες κατηγορήθηκε η Χρυσή Αυγή, μέχρι να βγει η δικαστική απόφαση, το 2020, πως αποτελεί “εγκληματική οργάνωση”», ξεκινά να μου λέει η Δώρα για τον συγκλονιστικό μονόλογό της, «18/9», που θα παρακολουθήσουμε και στην Κύπρο. «Επί της ουσίας, έχω κάνει αυτό τον μονόλογο -documentary theatre, όπως ονομάζεται- ο οποίος είναι βασισμένος στις πραγματικές καταθέσεις από τις δύο φοιτήτριες που ήταν εκείνο το βράδυ εκεί και είδαν τη δολοφονία καρέ καρέ, τη Δήμητρα Ζώρζου και την Παρασκευή Καραγιαννίδου– βλέπουμε, μυθοπλαστικά, μία ηρωίδα, τη Δάφνη, η οποία έχει κληθεί εκείνη τη μέρα να πάει να καταθέσει στο δικαστήριο, και παρακολουθούμε την πάλη με τον εαυτό της σε σχέση με το τι πρέπει να κάνει για να ξεπεράσει τον φόβο της και να πάει, τελικά, να καταθέσει. Ο μονόλογος είναι ένα “εκκρεμές”, σε σχέση με τον εαυτό της και με τους φόβους του μέσου ανθρώπου· τού “να κοιτάω τη δουλειά μου”. Υπάρχουν, επίσης, και μερικά μαγνητοσκοπημένα κομμάτια που είναι η κατάθεσή της στο δικαστήριο – τα οποία είναι πραγματικά· πήραμε τις καταθέσεις από τα δύο κορίτσια και τις κάναμε σαν μία, συμπτύσσοντάς τις».
–Τι σημαίνει για σένα η παράσταση «18/9» η οποία, όπου κι αν έχει παρουσιαστεί, έχει συγκλονίσει το κοινό; Η παράσταση αυτή είναι ένα «παιδί» που έχει γεννηθεί από μεγάλη αγάπη και θαυμασμό για έναν άνθρωπο που δεν γνώρισα ποτέ, τον Παύλο, και για την οικογένειά του που τη γνώρισα και την κουβαλάω μέσα μου, με όλους τους αποκαλυπτικούς και τρυφερούς τρόπους. Το να λέω αυτή την ιστορία είναι η μεγαλύτερη τιμή της επαγγελματικής και προσωπικής μου διαδρομής! Επί της ουσίας, η παράσταση είναι μία αντίσταση στη λήθη– το να μην ξεχαστεί η ιστορία του Παύλου. Κι ήταν, αν θες, κι ένα προσωπικό μου στοίχημα το να μπορέσω και να δημιουργήσω μία τέτοια παράσταση. Καμιά φορά με ρωτάνε οι άνθρωποι αν κουράζομαι, λόγω των υψηλών της απαιτήσεων, και τους απαντάω πως «ουδέποτε συμβαίνει αυτό», πως είναι πάντα μεγάλη η τιμή μου να «φωτίζω», μέσα από αυτή την παράσταση, τι σπάνιο πλάσμα ήταν ο Παύλος.
–Επειδή γνωρίζω τη δράση σου- όλα όσα δεν προβάλλονται σε σχέση με την κοινωνική ευαισθητοποίησή σου, για ανθρώπους ανήμπορους και ευρισκόμενους σε ανέχεια, χωρίς να το γνωρίζει κανείς αυτό- νομίζεις πως θα είσαι πάντα «η κόρη της Μέλπως»; (σ.σ. Η Μέλπω Λεκατσά, μητέρα της Δώρας, υπήρξε η «φαρμακοποιός στην εξέγερση του Πολυτεχνείου», μια αφανής ηρωίδα, όπως έχει χαρακτηριστεί κατά καιρούς από ΜΜΕ και συναγωνιστές της, η οποία περιποιήθηκε τους δεκάδες τραυματίες, φίλους της, συναγωνιστές της, και μετά μπήκε και πάλι στην παρανομία, οπότε και, τελικά, συνελήφθη από την Χούντα). Ναι! Θα είμαι πάντα «η κόρη της Μέλπως»! Είμαι ένας άνθρωπος που πιστεύει πολύ στην αλληλεγγύη, κι αυτό είναι ένα πυρηνικό κομμάτι της ζωής μου, γι’ αυτό και είμαι απόλυτα πολιτικό ον. Αυτό έχει να κάνει απόλυτα με τους γονείς μου. Η μαμά μου, βέβαια, είναι πιο γνωστή, επειδή ανήκε στη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου», έχοντας και τη συγκεκριμένη δράση, ήταν όμως και ο πατέρας μου έτσι– απλώς, εκείνος, ήταν σε μια προηγούμενη γενιά. Οπότε, κατά κάποιο τρόπο, έχω «μπολιαστεί» απ’ αυτό. Αλλά, μάλλον, είναι και χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μου, γιατί δεν διαμορφώνονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο– η αδελφή μου π.χ. δεν είναι έτσι. Θα είμαι, λοιπόν, πάντα «η κόρη της Μέλπως», όπως πολύ σωστά επισήμανες, όχι γιατί είμαι το βιολογικό παιδί αυτής της γυναίκας, αλλά επειδή είμαι «συγγενής» με έναν άλλο τρόπο με τη μαμά μου– είναι μια γυναίκα που εκτιμώ βαθιά, και απλά είχα την τύχη να είναι η μαμά μου. Γι’ αυτό και είναι τιμητικός τίτλος για μένα, το να είμαι «η κόρη της Μέλπως»! Η μαμά μου, επίσης, πέρα από την ιδιότητά της ως μητέρα μου, είναι κι ο άνθρωπος που με έσωσε. Γιατί με γέννησε δύο φορές: Μία όταν με γέννησε βιολογικά και άλλη μία όταν με έσωσε από την ασθένεια, από τον καρκίνο.
–Πώς σε έσωσε από τον καρκίνο η μητέρα σου; Γιατί αυτή τα συντόνισε όλα, γιατί αυτή βρήκε τους γιατρούς, γιατί αυτή μου στάθηκε, γιατί αυτή με κράτησε όρθια.
–Εγώ, θα στοιχημάτιζα- λόγω της δυναμικότητας που σε χαρακτηρίζει, ως προσωπικότητα- πως εσύ θα τα έκανες όλα για τον εαυτό σου… Έκανα κι εγώ πράγματα για τον εαυτό μου, αλλά αν δεν ήταν η μητέρα μου να συντονίσει ένα περίπλοκο χειρουργείο- όπως αποδείχτηκε-, να βρει τους κατάλληλους γιατρούς, να μου εξασφαλίσει όλα τα πρακτικά, που για έναν καρκινοπαθή είναι πολύ βαριά, εγώ δεν ξέρω αν θα τα κατάφερνα μόνη μου. Η μητέρα μου με βοήθησε, μου στάθηκε, με έναν τρόπο συγκλονιστικό! Υπό την έννοια ότι είναι πολύ βαρύ για έναν γονιό το να αρρωσταίνει το παιδί του· είναι το ανείπωτο. Είναι στρέβλωση της φύσης αυτό. Οπότε η μητέρα μου δεν κατέρρευσε, δεν με άφησε στιγμή να δω την αγωνία της. Αν και η αγωνία της ήταν τεράστια, γιατί είχε την «ατυχία» να βρίσκεται στο χώρο της Ιατρικής, οπότε ήξερε πάρα πολύ καλά ότι αυτό που είχα ήταν κάτι πάρα πολύ σοβαρό. Δεν είχε άγνοια, δηλαδή, των συνιστωσών της ασθένειας. Από τότε, από το 2021, κάθε χρόνο, στις 21 Μαΐου, η μητέρα μου μού λέει: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη τη μέρα!». Κι είναι πραγματικά συγκλονιστικό πού ήμουν στις 21 Μαΐου του 2021 και πού είμαι τώρα… Μπήκα σε ένα θάλαμο χειρουργείου και βγήκα μία άλλη, 12 ώρες μετά… Σήμερα, όμως, ζω και κάνω όνειρα, έχω ραντεβού σε λίγο για τη δουλειά, έκανα το πρωί τη γυμναστική μου, μιλάω μαζί σου στο τηλέφωνο, θα πάω στο σούπερμαρκετ το απόγευμα· κάνω αυτές τις μικρές -ανεκτίμητες- ρουτίνες, που μόνο οι υγιείς μπορούν να απολαύσουν.
-Εσένα, σε βρήκε έτοιμη η ασθένεια; Όχι. Μα, ποτέ δεν είσαι έτοιμος γι’ αυτό! Για μένα, ήταν τρομερά αιφνίδιο. Ήταν μεγάλο το σοκ.
-Δεν ήσουν από τις γυναίκες που σκέφτονται, σε παρόμοιες καταστάσεις, «είμαι δυνατή, κι όπως αντιμετώπισα άλλες αντίξοες συνθήκες στη ζωή μου, έτσι θα αντιμετωπίσω και τον καρκίνο»; Με τίποτα!
–Δεν μπορώ να σε φανταστώ να κλαις… Κατέρρευσα! Δεν έκλαιγα απλώς. Γιατί αυτό ξεπερνούσε ό,τι άλλο δύσκολο είχα ζήσει– δεν φανταζόμουνα ποτέ μου ότι εγώ θα αρρωστήσω τόσο νέα, και δη από καρκίνο. Και μάλιστα ενώ ήμουνα και πολύ τυπική στις εξετάσεις μου- δεν ήμουν αμελής· έκανα τις μαστογραφίες μου κανονικά, τα Pap Test μου, τους υπερήχους μου, τις αιματολογικές μου κάθε έξι μήνες-, αλλά αυτός ήταν ένας καρκίνος που δεν μπορούσε να διαγνωστεί- είχα μία μετάλλαξη σ’ ένα γονίδιο, στον ιστό της ωοθήκης-, ήταν πολύ ύπουλος, και δεν ήμουνα καθόλου έτοιμη ούτε γι’ αυτό που μου συνέβη, ούτε γι’ αυτό που έπρεπε να γίνω για να σώσω τη ζωή μου. Γι’ αυτό και κατέρρευσα. Στην αρχή. Αλλά μετά είπα: «Ή θα σε φάει, ή θα το φας!». Εκεί βγήκε, πράγματι, το γεγονός ότι ήμουν ένας δυνατός κι αγωνιστής άνθρωπος. Κι είπα: «Εσύ, δεν θα με κάνεις ό,τι θέλεις!». Αλλά είχα φάει πια το πρώτο σοκ, είχα κάνει την επέμβαση.
–Είσαι μία «καινούργια» πια; Είμαι μια «καινούργια», ναι. Κι είμαι μία καλύτερη «καινούργια»! Μ’ αρέσει πιο πολύ αυτός ο εαυτός μου.
–Τι «πέταξες», δηλαδή, από τη ζωή σου; Τον φόβο. Την αίσθηση ανεπάρκειας. Την ατολμία. Και τα περιττά. Έμαθα να λέω «όχι» και να βάζω όρια. Κι έμαθα να σέβομαι και τα όρια του σώματός μου. Εκτίμησα ανθρώπους. Κι απέρριψα ανθρώπους. Εκτίμησα πολύ το χρόνο που περνάει. Είμαι πιο δυνατή, πολύ πιο δυνατή, και -τολμώ να πω- πολύ πιο σοφή πια.
–Ο καρκίνος άλλαξε και τον τρόπο που αντιμετωπίζεις τη δουλειά σου; Ναι. Όλα τα άλλαξε!
–Άρα, τώρα, με ποιο τρόπο αντιμετωπίζεις την επαγγελματική σου πορεία; Είμαι πιο τολμηρή. Κι όταν δεν μ’ αρέσει κάτι, το λέω! Βάζω όρια και δεν φοβάμαι τόσο. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα: Αν κάτι δεν μ’ αρέσει στη δουλειά μου, δεν θα το κάνω από ανασφάλεια μήπως και δεν βρω κάτι καλύτερο. Πλέον δεν θα το κάνω! Και θα τολμήσω να βρω κάτι καλύτερο. Κι είμαι σίγουρη πια ότι θα το βρω αυτό το καλύτερο! Έχω πάρει πολύ μπόι και αυταξία και αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση μετά την αρρώστια. Κι αυτό, με κάποιο τρόπο, διαχέεται και στον τρόπο που λειτουργείς τα πράγματα– η δουλειά μου, έχει πλέον εκτοξευθεί μετά την ασθένεια: Ό,τι ζητάω, το παίρνω· δεν μου έχει αρνηθεί κανείς τίποτα. Αυτό, προφανώς, έχει να κάνει με αυτό που εκπέμπω, με τον τρόπο μου. Γιατί ο ίδιος άνθρωπος είμαι– δεν έγινα καλύτερη ηθοποιός. Έχω, όμως, άλλο εκτόπισμα. Ακόμη και στα πιο απλά.
-Και στις σχέσεις σου; Φυσικά! Και στις ερωτικές και στις φιλικές. Εκπέμπω, μάλλον, πλέον μία δύναμη η οποία φαίνεται να γοητεύει τον κόσμο. Επειδή ήμουν και πολύ ειλικρινής σε ό,τι είχε να κάνει με την ασθένειά μου, έχω πάρει και πάρα πολλή αγάπη. Δηλαδή, με πιάνουν άνθρωποι και μου λένε: «Κυρία Χρυσικού, εκτιμάμε πολύ το γεγονός ότι δεν κρυφτήκατε! Που δεν προσπαθήσατε να το ωραιοποιήσετε. Πήραμε πολύ κουράγιο». Ξέρετε πόσοι άνθρωποι μου στέλνουν μηνύματα; Προτιμώ να μην τα αναφέρω εγώ, όλα αυτά… Αλλά ο κόσμος καταλαβαίνει! Και, προσέξτε, δεν το λέω ναρκισσιστικά, μην παρεξηγηθώ, αλλά χαίρομαι από το γεγονός πως, κάτι που συνέβη σ’ εμένα, δεν έμεινε σε μια αυτολύπηση και μπόρεσε να βγει προς τα έξω και να ευαισθητοποιήσει κάποιους ανθρώπους, να τους ενδυναμώσει, να τους δώσει κουράγιο.
–Σιωπούσες, στο παρελθόν; Ναι. Σιωπούσα πιο πολύ. Ωστόσο, πάντα είχα ένα θέμα με την αδικία – αν με ρωτούσες ποιο είναι το ταυτοτικό κομμάτι σου, θα σου έλεγα πως είναι ο αγώνας μου ενάντια στην αδικία· έχω πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση του δικαίου. Σιωπούσα μεν, αλλά όταν έβλεπα να αδικούνται άνθρωποι, αντιδρούσα έντονα. Από μωρό παιδί το ‘χω αυτό. Θυμάμαι, για παράδειγμα, πως, παρόλο που ήμουνα ένα δειλό παιδί, είχα δει έναν τύπο να δίνει κατοστάρικα για να τον βγάλουν πρόεδρο της τάξης κι έγραψα κείμενο- καταγγελία, και το διάβασα μπροστά σε όλη την τάξη. Τώρα πια αυτό το ‘χω «εξελίξει»– πλέον, δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί κάτι και να μην μπω εγώ μπροστά, δεν υπάρχει περίπτωση να γυρίσω την πλάτη μου στο άδικο.
–Ποιο θεωρείς πως είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής σου; Ο εαυτός μου. Αυτός ο άνθρωπος που έχω γίνει! Γιατί μ’ αρέσει ο άνθρωπος που έχω γίνει. Μ’ αρέσει η Δώρα! Και την έχω «χτυπήσει» κάτω πολύ, για να ‘ναι έτσι.
–Δεν την αγαπούσες πάντα; Όχι. Δεν την αγαπούσα πάντα. Ούτε την αγαπούσα, ούτε την σεβόμουν όσο έπρεπε.
–Αυτό, υποθέτω, πως θα είχε αντίκτυπο και στους συντρόφους που διάλεγες, αλλά και στους φίλους που είχες δίπλα σου… Πρωτίστως στους συντρόφους. Γιατί επέλεγα συντρόφους που δεν μου άξιζαν. Υπό ποία έννοια; Είτε με έβλεπαν ως «τρόπαιο», είτε με έβλεπαν ως έναν άνθρωπο που μπορούσαν ενδεχομένως να τον χειραγωγούν. Κι εγώ, με μια αίσθηση ανεπάρκειας, αισθανόμουν ότι με το λίγο που έπαιρνα ήτανε πολύ. Τώρα, όμως, επειδή αγαπάω πιο πολύ τον εαυτό μου και τον εκτιμώ περισσότερο, θεωρώ πως μου αξίζει το καλύτερο. Και στοχεύω στο καλύτερο για μένα!
–Τι σε κάνει πια ευτυχισμένη στην καθημερινότητά σου; Η προοπτική μιας καινούργιας μέρας, η προοπτική μιας δημιουργίας, μιας συνάντησης. Με κάνει πολύ ευτυχισμένη η ύπαρξη του ανιψιού μου, η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, η δουλειά, τα σχέδια που κάνω, τα βιβλία που διαβάζω, οι μουσικές που ακούω, οι μυρωδιές, τα ταξίδια, ένας νέος έρωτας, το μοίρασμα των ανθρώπων. Απλά πράγματα. Ξέρεις τι γίνεται; Έχω πλέον μια θέση, μία πεποίθηση και μία αφετηρία, και ξεκινάω με τη σιγουριά ότι με περιμένουν ωραία πράγματα! Και, κάπως, επειδή ξεκινάω μ’ αυτή τη βάση, τα ωραία πράγματα έρχονται! Γκρινιάζω πολύ λιγότερο, χάνω την ψυχραιμία μου πολύ λιγότερο, δεν πελαγώνω τόσο εύκολα, αποδέχομαι αυτά που, κατά κάποιο τρόπο, δεν μπορώ να αλλάξω. Και παλεύω γι’ αυτά που μπορώ να αλλάξω.
–Ποια είναι εκείνα για τα οποία μετανιώνεις που δεν έκανες; Ας πούμε στη δουλειά… Θα σου πω κάτι πολύ χαρακτηριστικό, που το θυμάμαι ακόμα. Μετανιώνω που δεν πήγα μια μέρα να δώσω το βιογραφικό μου στον Λαζόπουλο. Μ’ είχανε στείλει και ντρεπόμουνα τόσο πολύ να πάω να του το δώσω, που ανεβοκατέβαινα το ασανσέρ, και στο τέλος έκανα μεταβολή κι έφυγα.
–Δεν σου το ‘χα αυτό. Καθόλου! Κι όμως. Έτσι ήμουνα. Για πάρα πολλά χρόνια. Μετανιώνω, δηλαδή, για πράγματα που δεν τόλμησα! Για τις φορές που φοβήθηκα! Που δεν διεκδίκησα.
–Και σε προσωπικό επίπεδο; Μετανιώνω για ανθρώπους που τους έδωσα αξία ενώ δεν θα ‘πρεπε να τους έχω δώσει.
–Τι είναι αυτό που θα ήθελες να σε χαρακτηρίζει, όταν μιλάνε για σένα άλλοι άνθρωποι; Για τη γενναιότητά μου. Και την καθαρότητά μου ως ανθρώπου.
–Θα τολμήσω να σου κάνω μια ερώτηση, κι αν θεωρείς πως σε ενοχλεί την αφήνουμε: Αν σε «επισκεφθεί» ξανά ο καρκίνος, αν κάνει μία μετάσταση η αρρώστια- χτυπάω ξύλο, εκατό φορές-, θα την αντιμετωπίσεις αλλιώς πια; Με πετυχαίνεις αυτές τις μέρες που κάνω τις εξετάσεις μου. Θα σου απαντήσω. Όχι, δεν θα ‘μαι τόσο αισιόδοξη, όμως θα ‘μαι λίγο πιο ψύχραιμη μάλλον, γιατί ξέρω τα στάδια πια, ξέρω σε τι συνίσταται. Από την άλλη, δεν ξέρω… Μπορεί να μην αντιμετωπίσω την αρρώστια με τόση δύναμη… Ίσως γιατί είμαι πιο κουρασμένη.
–Το χειρότερο στάδιο της αρρώστιας είναι όταν χάνεις τα μαλλιά σου, όταν αλλάζει η όψη σου– ειδικά για μια γυναίκα; Είναι. Για μένα, όμως, παραδόξως, η πτώση των μαλλιών μου δεν ήταν κάτι που με σόκαρε. Ξέρω πως, για τις περισσότερες γυναίκες, αυτό είναι το μεγάλο τους ζήτημα. Εμένα, ωστόσο, αυτό που με είχε κάπως πλήξει, αυτό που είχε πειράξει σε σχέση με την εικόνα, ήταν η πτώση των βλεφαρίδων. Γιατί σε αυτό το άδειο βλέμμα, το μάτι είναι η στάμπα ότι είσαι καρκινοπαθής. Το μαλλί κάπως μπορείς να το «ξεγελάσεις», αλλά τα μάτια δεν μπορείς να τα ξεγελάσεις! Εμένα αυτό ήταν που με είχε διαλύσει: Η πτώση των βλεφαρίδων.
- Info: Η παράσταση «18/9», με τη Δώρα Χρυσικού, θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 5/5 στο Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου, στις 6/5 στο Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας «Γ. Λυκούργος», στις 8/5 στο Θέατρο Στροβόλου (στη συγκεκριμένη παράσταση θα βραβευτεί από το ΑΚΕΛ η Μάγδα Φύσσα, η μητέρα του Παύλου, η οποία θα βρίσκεται στην Κύπρο, λόγω των παραστάσεων), και στις 9/5 στο Λανίτειο Θέατρο της Λεμεσού. Εισιτήρια: Sold Out Tickets
Ελεύθερα, 27.4.2025
