Παύλος Παμπορίδης: Δεν υπάρχουν σημερινοί και τοτινοί χαρακτήρες

Το καλοκαίρι του 1570, όταν η Βενετία και η Οθωμανική αυτοκρατορία πολεμούν για την Κύπρο, εκτυλίσσεται η δεύτερη νουβέλα του Παύλου Παμπορίδη με τίτλο «Άλας». Ένα χωριό στις αλυκές, με τους ανθρώπους του να παλεύουν: με το άλας, την ταυτότητα του τόπου τους, την ταυτότητα του είναι τους. Μια νουβέλα, γραμμένη στα κυπριακά, γεμάτη εικόνες και περιγραφές.

–Είναι ανατρεπτικό να γράφεις πεζογραφία στην κυπριακή διάλεκτο; Όχι, δεν το θεωρώ ανατρεπτικό. Είναι μια προσπάθεια και μέρος μιας γενικότερης τάσης στην κυπριακή κοινωνία να κανονικοποιηθεί η Κυπριακή Ελληνική. Η κοινωνία βρίσκει την ταυτότητά της κι έχει πια την αυτοπεποίθηση να εκφράζεται και να παράγει λογοτεχνία με τον τρόπο που εκφράζεται στην καθημερινότητά της. Η εποχή που η γλωσσική ποικιλία της Κύπρου ήταν χωριάτικη ή και γελοία, που άρμοζε μόνο για κυπριώτικα σκετς και λαογραφία, έχει φτάσει στο τέλος της.

–Ποιο ήταν το έναυσμα για διηγηθείς αυτή την ιστορία; Τα γραπτά μου ασχολούνται με το ερώτημα «τι είναι το να είσαι Κύπριος;». Ποιοι είμαστε και πώς φτάσαμε εδώ; Η μεσαιωνική ιστορία και ιδιαίτερα η ιστορία της πρώιμης σύγχρονης εποχής της Κύπρου έχει μείνει σε στερεότυπα τύπου «μαύρη καταπίεση» και νιώθω ότι δεν έχει εξερευνηθεί αρκετά. Η κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς ήταν ένα δραματικό συμβάν, που έφερε μια τεράστια αλλαγή στην τοπική κοινωνία και την άλλαξε για πάντα. Ή μήπως όχι τόσο; Πώς ήταν η Κύπρος του 1570; Πώς βίωσαν οι πρόγονοί μας εκείνα τα γεγονότα;

–Πόσο εκτεταμένη ήταν η ιστορική έρευνα για να αποδώσεις καταστάσεις, ήθη αλλά και τη γλώσσα της περιόδου; Η έρευνα περιλάμβανε τη μεγάλη εικόνα του κόσμου της εποχής μέχρι και την μικροϊστορία που αποκαλύπτουν οι ερευνητές σήμερα. Από τους σπασμούς που προκάλεσε στον χριστιανικό κόσμο η μεταρρύθμιση και η αντιμεταρρύθμιση μέχρι την καθημερινή ζωή των εργατών στις αλυκές των βενετικών κτήσεων. Ανεκτίμητες ήταν οι συζητήσεις με ιστορικούς ερευνητές της εποχής, κυρίως τον Δρ Χρυσοβαλάντη Κυριάκου για την περίοδο της Ενετοκρατίας και τον Δρ Αντώνη Χατζηκυριάκου για την Οθωμανική περίοδο. Στο «Άλας» δεν προσπάθησα να αποδώσω τη γλώσσα της εποχής, παρά μόνο με κάποιες λέξεις και εκφράσεις που θεώρησα ότι θα βοηθήσουν στο να στηθεί ο κόσμος του βιβλίου. Τις λέξεις αυτές «σήκωσα» κυρίως από την «Κρόνικα» του Λογίζου Σκευοφύλακα, που γράφτηκε γύρω στο 1600 και από τον «Θρήνο της Κύπρου» που επέζησε σαν λαϊκό τραγούδι και καταγράφηκε τον 19ο αιώνα.

-Με ποιον τρόπο οι εικόνες του παρελθόντος συνομιλούν με το σύγχρονο παρόν; Πιστεύω ότι κουβαλούμε τις εικόνες του παρελθόντος στο υποσυνείδητό μας. Ελπίζω πως οι αναγνώστες θα δουν αυτές τις εικόνες να ζωντανεύουν όπως τις είδα εγώ ερευνώντας και γράφοντας το βιβλίο.

–Πόσο σημερινοί και πόσο τοτινοί μοιάζουν οι χαρακτήρες; Δεν υπάρχουν σημερινοί και τοτινοί χαρακτήρες. Η κάπως αυτάρεσκη ιδέα ότι εμείς οι σημερινοί είμαστε κάτι παντελώς διαφορετικό από τους τοτινούς δεν ισχύει κατ’ εμένα. Είμαστε πια όλοι, κατ’ επίφαση τουλάχιστον, άνθρωποι του Λόγου κι όχι του Μύθου αλλά αγαπούμε, μισούμε, φοβούμαστε κι θαρρύνουμε όπως όλοι οι άνθρωποι όλων των εποχών.

• INFO Το βιβλίο «Άλας» παρουσιάζεται την Τρίτη 25 Ιουνίου, στις 6.30μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο Στροβόλου, με ομιλητές τους Χρυσοβαλάντη Κυριάκου και Σταύρο Χριστοδούλου