Ακούγοντας τις καταθλιπτικές σημερινές ειδήσεις της μισής μου πατρίδας, αλλά και της υπόλοιπης μεγάλης οικογένειας στην οποία ανήκουμε, και βλέποντας τους χαραγμένους σταυρούς στα μέτωπα ηγετών, επιλέγω να απέλθω και να διεισδύσω σε απείρως ομορφότερους κόσμους που μου προσφέρουν την απαραίτητη ηρεμία, θαλπωρή και επιβεβαίωση ότι ευτυχώς υπάρχει διέξοδος.
Επισκέφθηκα για να ξεχάσω την έκθεση της Ρέας Αφαντίτου στη γκαλερί Γκλόρια στη Λευκωσία με τίτλο «Καθρέφτης σε 40 δωμάτια»!
Το κείμενο που ακολουθεί είναι μικρή εκτίμηση της δουλειάς και του ταλέντου της που επιτυγχάνουν τον συγκερασμό γνώριμων και οικείων κόσμων μέσα από την τέχνη. Βλέποντας το έργο της συνειδητοποίησα πόσο η μαυρόασπρη φωτογραφία ενδυναμώνει τη μνήμη και τη νοσταλγία, πόσο η επιφανειακή στατικότητα μιας συγκεκριμένης στιγμής με εικαστική παρέμβαση μεταλλάσσεται σε έργο τέχνης που αποκτά τη δυνατότητα να εξέλθει του πλαισίου και να εξιστορήσει.
Πόσο ο χρόνος διαλύεται και θολώνει μπροστά στο συναίσθημα, στο μάτι και το ταλέντο…και πόσες ελπίδες και σκέψεις κομίζει όλη αυτή η διαδικασία στον απλό θεατή. Έκθεση διεισδυτική, βαθιά προσωπική, ιδιωτική θα έλεγα, ιστορική για την επιλογή των φωτογραφιών, αλλά και πειραματική για τη μετάβαση σε άλλους κόσμους απείρως ωραιότερους. Μην την χάσετε!
Η τέχνη είναι βάλσαμο από μόνη της, πηγάζει από σώψυχα και δωμάτια, από σπασμένους καθρέφτες και σκουριασμένα παράθυρα, από ξεχασμένα αντικείμενα, από εναλλασσόμενα όρθια σώματα ντυμένα ή γυμνά, από βλέμματα πλάνα και ονειρικά, από στάσεις ύπαρξης. Περνά από μπροστά μας φευγαλέα και φεύγει με την ίδια δυναμική. Φτάνει να μπορείς και να θέλεις να αρπάξεις τη στιγμή, να τη ζυγίσεις, να ελέγξεις τη σχέση της με τα πέριξ, το παρελθόν και το παρόν, το χθες με το σήμερα!
Εκεί υφαίνεται το νήμα και η σχέση του χρόνου με την ύλη, την όποια ύλη, που η καλλιτέχνης αναλαμβάνει να διαχωρίσει σε στρώματα, επίπεδα, χρώματα, υφές για να μπορεί να τη δουλέψει, για να τη δαμάσει. Η Ρέα ταξινομεί έντεχνα τον χρόνο και τη μνήμη για να την ανακαλύψει από μόνος του ο θεατής. Δεν εκθέτει τη μνήμη στο πρώτο πλάνο του έργου της.
Η μνήμη μπλέκεται, χάνεται, είναι μέρος του όλου, του σήμερα και του χθες. Επιλέγει μαυρόασπρες ιστορικές φωτογραφίες χιλιοειδωμένες και σχολιασμένες από έγκυρους επιστήμονες. Ορισμένες από αυτές τις τοποθετεί και τις συνδέει με ότι πιο απτό, κοινό και καθημερινό. Σε άλλες διαλύει εντέχνως την εξωτερική δομή τους, τον περίγυρο που συνήθως αντιλαμβανόμαστε. Στις περισσότερες υπερισχύει η ύλη και η υφή και κάπου κρυμμένη αποκαλύπτεται και η φωτογραφία.
Πόσο μου άρεσε ο τετραγωνικός εγκλωβισμός των φωτογραφιών και η επιμέρους απόκρυψη τους ή η επικάλυψή τους από υπολείμματα εφήμερης ζωής, πόσο κατάφερε να εντάξει τον μαυρόασπρο κόσμο του κοντινού κυπριακού παρελθόντος σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που αγγίζει και αναγνωρίζεται από τον θεατή! Εστιάστε για παράδειγμα στη φωτογραφία που συνοδεύει το κειμένο. Επέλεξα αυτήν που τιτλοφορεί στον κατάλογό της με τον τίτλο «Μνημονικά αποθέματα». Ένα πλαίσιο ουδέτερο, σ’ αυτό εξελίσσονται διάφορα στρώματα ύλης, υφάσματα, ξύλο, χαρτόνια, ένα κέντημα, ενώ στο άνω μέρος, στο λευκό υπερίπταται μια παρέα ανθρώπων φευγαλέων μεν υπαρκτών δε!
Έκθεση βάλσαμο και γιατρικό στην ταραχή που σημειώνεται σε ψυχές και σώματα παρά τον λαμπρό σχεδόν καλοκαιρινό ήλιο, παρά την ηλεκτρική διασύνδεση και τον ΟΑΥ και τον ΟΚΥΠΥ, την απανθρωπιά των αρχηγών του πλανήτη γη, τους ταυτόχρονους λεκτικούς ηρωισμούς και τις κωλοτούμπες ηγετών και ημίθεων!
Να υπάρχεις ή να μην υπάρχεις, να το ζεις ή να το ξεπερνάς! Μόνο καλλιτέχνες σαλταρισμένοι και προικισμένοι έχουν τη δυνατότητα να βαδίζουν και να διαλύουν στο διάβα τους αμφιβολίες και θολά ερωτήματα. Το έργο της προσφέρεται για μελέτη του παρόντος και του παρελθόντος χρόνου, για να θυμίσω τον T.S.Eliot
Το παρόν και το παρελθόν
Ίσως και τα δύο υπάρχουν στο μέλλον,
Και το μέλλον περικλείεται στο παρελθόν.
Αν όλος ο χρόνος είναι αιώνια παρών,
Τότε ο χρόνος είναι αμετάκλητος.
Αυτό που θα μπορούσε να είχε γίνει είναι μια αφαίρεση,
Μια διαρκής πιθανότητα
Μόνο σε έναν κόσμο εικασίας.
Αυτό που θα μπορούσε να είχε γίνει και αυτό που έχει γίνει
Οδηγούν σε ένα τέλος, που είναι πάντα παρόν.
Τούτο λοιπόν το τέλος που είναι πάντα παρόν, είναι η πεμπτουσία των αντοχών μας.
Σε όλα, στις προσπάθειές μας να επιβιώσουμε ως σύνολο χώρου και ανθρώπων – σκέφτομαι τις στρατιές των πήλινων ανθρώπων του Άγγελου Μακρίδη – να κρατήσουμε ζωντανά τα μνημεία που έγιναν ερειπιώνες,– σκέφτομαι την Έγκωμη- να παραμείνουμε πιστοί στην σοφία και την αξιοπρέπεια των παλαιών – σκέφτομαι τον μάστρε Γιακουμή της Κοντέας – να προστατέψουμε τις θάλασσες και τις ακτές μας από τα αρπακτικά που πετούν και επιλέγουν τοποθεσίες θηράματα – σκέφτομαι τον Ακάμα και την Καρπασία- να κρατήσουμε ζωντανή τη γλώσσα μας και τους Καλικάντζαρους του Χαμπή!
Ίσως το κλειδί για να επιτύχουμε όλα τα πιο πάνω είναι η τέχνη, η όποια τέχνη που λέει αλήθειες, είτε αυτή είναι σημερινή ή των αιώνων που πέρασαν, ή είναι γραμμένη σε χαρτί ή σκαλισμένη σε μάρμαρα και πέτρες ή ακόμα όπως επέλεξε να τις βιώσει η Ρέα ταξινομώντας ταυτόχρονα τον χρόνο και την ύλη, ίσως για να μας αφυπνίσει ότι το χτες είναι το εφήμερο σήμερα, και το εφήμερο σήμερα είναι το αύριο.
Ελεύθερα, 9.3.2025
