Η προσωπική έρευνα στην ανώτατη εκπαίδευση είναι εκ των ουκ άνευ, θεωρείται προσόν και εν πολλοίς επιβάλλεται.
Το ιδανικό θα ήταν να συνέβαινε το ίδιο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά δυστυχώς οι πολλές ώρες διδασκαλίας, καθιστούν την προσωπική έρευνα για ανατροφοδότηση πολύ δύσκολη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το σύστημα αξιολόγησης δεν πρέπει εκσυγχρονιστεί, ούτως ώστε να ενθαρρύνει την έρευνα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Δυστυχώς, όμως, στην Κύπρο η προσωπική έρευνα από εκπαιδευτικούς όχι μόνο δεν ενθαρρύνεται, αλλά διώκεται.
Έχουμε ακούσει, ουκ ολίγες φορές, από «ειδικούς» στον χώρο της εκπαίδευσης, ότι οι εκπαιδευτικοί με την ιδιότητα του εικαστικού, ως δημιουργοί, δεν πρέπει να εκθέτουν το έργο τους. Ο λόγος είναι ευνόητος, το σύστημα «αξιών» τους δεν μπορεί να διαγνώσει σ’ αυτή την πράξη, τη δημιουργική, τίποτα άλλο πέρα από οικονομικά κίνητρα. Η παρουσίαση μιας ολοκληρωμένης πρότασης από έναν εικαστικό, γίνεται στο πλαίσιο της προσωπικής του έρευνας, κάτι που θεωρώ ότι θα έπρεπε να γνωρίζουν. Η προσωπική έρευνα, ως διαδικασία αφορά και εκπαιδευτικούς άλλων αντικειμένων, όπως και γίνεται, με την παρουσίαση βιβλίων, με δημοσιεύσεις ερευνών σε επιστημονικά περιοδικά κ.ά.
Η δημιουργία έργου, όχι κατ’ ανάγκην εικαστικού, είναι πράξη βιωματική και πνευματική. Τη δημιουργική αυτή διαδικασία χαρακτηρίζει η συστηματική με συνέπεια και στερήσεις πολλές φορές εργασία, που μόνο άνθρωποι με συνείδηση ότι παράγουν πνευματικό έργο είναι διατεθειμένοι να υποστούν.
Τα σεμινάρια και οι επιμορφώσεις μπορούν να βοηθήσουν αλλά δεν επαρκούν, ούτως ώστε να αντικαταστήσουν τη μακροχρόνια σχέση του δημιουργού με τα υλικά και τα μέσα του. Η συστηματική έρευνα από ένα εκπαιδευτικό συμβάλλει στην εξέλιξη του έργου του, αφού λαμβάνει υπόψη τις σύγχρονες εξελίξεις στον χώρο του και ανατροφοδοτεί με αυτό τον τρόπο το περιεχόμενο του διδακτικού του έργου.
Η απουσία αυτής της εμπειρίας, της σχέσης δηλαδή με τη δημιουργική διαδικασία, είναι η αιτία που οδηγεί σε επιπόλαιες προσεγγίσεις. Είναι ο κυριότερος λόγος που ορισμένοι, διορισμένοι «ειδικοί», άσχετοι κυριολεκτικά, αβασάνιστα και με απίστευτη ελαφρότητα, αξιώνουν «εκσυγχρονισμό» με μοναδικό προσανατολισμό τα τεχνολογικά μέσα. Αγνοώντας την σπουδαιότητα της έρευνας και της μοναδικής σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ του δημιουργού με τα υλικά και τα μέσα του, ταυτίζουν τον εκσυγχρονισμό με τα ίδια τα υλικά και τα μέσα.
Πρέπει χωρίς υπεκφυγές και με ειλικρίνεια να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας, τα οποία είναι η αιτία που νοσεί το εκπαιδευτικό μας σύστημα γενικά και το σύστημα αξιολόγησης ειδικά. Έχουμε υποχρέωση να προχωρήσουμε στην θεραπεία του, αφήνοντας πίσω μας παρωχημένες συμπεριφορές και νοοτροπίες (κομματικές, ιδεολογικές και συντεχνιακές γραμμές, προσωπικές φιλοδοξίες και δοτά χαρτοφυλάκια) οι οποίες λειτουργούν ως παρωπίδες και δεν μας αφήνουν να δούμε το πρόβλημα στην ευρύτητα του.
Οφείλουμε, αν θέλουμε να εκσυγχρονίσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, όπως εξαγγέλλουμε, να κάνουμε ένα βήμα προς τη θεραπεία του, δίνοντας κίνητρα προς την έρευνα στο νέο σύστημα αξιολόγησης.
* Ο Νίκος Παπαλουκάς είναι εικαστικός/ εκπαιδευτικός
