Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει πώς ένας άνθρωπος -ένας ηθοποιός, ταλαντούχος και χαρισματικός- μπορεί, επί δύο περίπου ώρες, να υποδύεται έναν σκύλο, έναν αγροίκο-άξεστο-απροσάρμοστο σκύλο-άνθρωπο, επί σκηνής.
Ο Άρης Σερβετάλης είναι αυτό: Ένα πειραματόζωο του καθηγητή Πρεομπραζένσκι, ένα εμφύτευμα οργάνων -μα, κυρίως μιας «καρδιάς»- ενός συγκεκριμένου «είδους» ανθρώπου σε σκύλο – θα μπορέσει εν τέλει το ζώο να μετατραπεί σε άνθρωπο, εγκεφαλικά και με τις ιδιότητές του, ή αυτό θα αποβεί σε μια καταστροφική κατάληξη;
Δίκαια οι θεατρόφιλοι και οι κριτικοί κατατάσσουν τον Άρη Σερβετάλη πια σε μια κλειστή ομάδα των πέντε-έξι πιο ταλαντούχων Ελλήνων ηθοποιών που έχουν σμιλέψει με πολύ κόπο και άλλη τόση δουλειά την «προίκα» που τους έδωσε το σύμπαν για να εξωτερικεύεται δονούμενο στο κοινό. Υπήρξα, ναι, επιφυλακτικός απέναντί του, για πολλά χρόνια – για την εμμονή του σε συνεντεύξεις του κυρίως (ευτυχώς όχι πια, αφού επιτέλους αφήνεται να αυτοσαρκάζεται και να κάνει χιούμορ, όπως συνέβη με την τελευταία του εμφάνιση στην εκπομπή «Στούντιο 4» της ΕΡΤ) σε σχέση με το θείο και τον Θεό στον οποίο πιστεύει βαθιά ή για τις επιλογές έργων που κάνει και αφορούν στην ορθόδοξη πίστη (ήδη η ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού», ξεκίνησε να προβάλλεται πια και από το Netflix).
«Μια πετριά στον εγκέφαλο, όπως όλοι μας έχουμε, ειδικά όταν μας συμβαίνει μία πέρα από την λογική μεγάλη επιτυχία, όπως συνέβη με τον Άρη όταν μεταδιδόταν η σειρά “Είσαι το ταίρι μου” που δεν μπορούσε να περπατήσει ούτε δέκα μέτρα χωρίς να τον σταματήσουν και να του μιλήσουν για τον Λάζαρό του», σκεφτόμουν – φυσικά, τον είχα αδικήσει.
Γιατί μέσα από ένα γερό «σκάψιμο» στην θεατρική του τεχνική και στις καταβολές του (παντού, ακόμη και τώρα, στην «Καρδιά του σκύλου», ενυπάρχει μεταφυσικά -ωσεί «παρών»- και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου) και, κυρίως, μη «αξιοποιώντας» το ιλιγγιώδες τηλεοπτικό του σουξέ, ο Άρης -αρχικά μέσα από την σιωπή και επιλέγοντας παράλληλα να βιοπορίζεται για κάποιο χρονικό διάστημα από άλλες δουλειές- «πέταξε» τις ευκολίες του και μετατράπηκε σε αυτό που παραδέχονται όλοι όσοι τον παρακολουθούν τα τελευταία χρόνια θεατρικά – και σήμερα στο «Θέατρο Κιβωτός» της Αθήνας, σε αυτή την ευφυώς σκηνοθετημένη παράσταση από την Έφη Μπίρμπα: Σε έναν ηθοποιό-αναφορά για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο.
«Χωρίς την αίσθησης της απεραντοσύνης, ο άνθρωπος είναι ένα νεκρό πράγμα μεταξύ νεκρών πραγμάτων και ένα φευγαλέο ζώο μεταξύ ζώων. Για ποιο λόγο δίνεται η ζωή στον άνθρωπο όταν ολοκληρώνεται με τον θάνατο; Αν δεν έχει θέσει ο άνθρωπος το ερώτημα αυτό, να είστε σίγουροι ότι δεν έχει εξέλθει ακόμη απ’ το ζωικό στάδιο, δεν έχει αναπτυχθεί σε άνθρωπο, διότι μόνο τα ζώα και οι κτηνοποιημένοι άνθρωποι δεν θέτουν τέτοια ερωτήματα στον εαυτό τους. Ο άνθρωπος είναι η φυσική ύπαρξη η οποία έχει ασθενήσει από την μεταφυσική νόσο της γνώσεως. Ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί με τις μικρές του δυνάμεις να θεραπεύσει το ανίατο».
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, «Φιλοσοφικοί Κρημνοί» (Εκδόσεις Ιερά Μονή Χιλανδρίου, Άγιο Όρος). Από το πρόγραμμα της παράστασης.
Η υπόθεση της παράστασης, σε γενικές γραμμές: Πρόκειται για την αλληγορική ιστορία ενός σκύλου που έγραψε πριν από έναν αιώνα σχεδόν ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, στον οποίο μεταμοσχεύεται, ως μέρος ιατρικού πειράματος, η υπόφυση και τα γεννητικά όργανα ενός νεκρού άνδρα, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα εξελιγμένο (;) νέο είδος – ο σκύλος, ο Σάρικ, θα αποκτήσει ανθρώπινη όψη και χαρακτηριστικά, όμως θα αποδειχθεί ανεπίδεκτος εκπαίδευσης και θα εξελιχθεί σε ένα απροσάρμοστο ον.
«Σκύλος», τελικά, γίνεται ο κάθε πολίτης που αρνείται να ενταχθεί στο «κανονικό», αυτός που δεν φοβάται να επισημάνει αυταρχικές στρεβλώσεις για τις οποίες οι πιο πολλοί εθελοτυφλούν. Ακόμα και η σκηνική εναλλαγή εικόνων -μέσω των videos που προβάλλονται σε παράλληλη διάσταση με τα σκηνικά- σωματοποιείται εντέλει δραματικά, όπως είναι εμφανές πως συμβαίνει με όλους τους ηθοποιούς της – είναι ένα θεατρικό έργο με απόλυτα μετρημένη την «χορογραφία» βημάτων του που, μελετημένα σε βάθος, η Μπίρμπα μετέτρεψε σε μία από τις παραστάσεις-κόσμημα της φετινής θεατρικής Αθήνας, όπου παίζεται για δεύτερη χρονιά (και μάλλον οδεύει προς τρίτη).
Τα βραβεία, άλλωστε, που πρόσφατα κέρδισε τόσο η παράσταση όσο και ο ίδιος ο Άρης Σερβετάλης για την καθηλωτική ερμηνεία του, μόνο τυχαία δεν είναι – μόνο ένας άνθρωπος που έχει εντρυφήσει σε βάθος, που έχει «παθιαστεί» με τον ήρωά του (έναν σκύλο εν προκειμένω) θα μπορούσε να ερμηνεύσει με τόση μαεστρία, με τέτοιο αριστοτεχνικό τρόπο, τα χούγια και τις εκφράσεις του.
Ο Κύπριος Μιχάλης Θεοφάνους, επίσης, ως δρ. Μπορμεντάλ, κρατάει έξοχα τον ρόλο του βοηθού του καθηγητή σε αυτό το τρίο αντιπαλότητας (αλλά και σύμπραξης, για λίγο) μεταξύ του καθηγητή Πρεομπραζένσκι που αγαπάει την όπερα και την συμφωνική μουσική (αλλά προβαίνει σε φρικτά πειράματα), του βοηθού του και του σκύλου. Θα υπάρξει, άραγε, λύτρωση και «απάντηση» στο τέλος, σ’ αυτή την αδιάκοπη πάλη επιστήμης-πολιτικής-λογικής και παραλόγου-λαϊκού και εστέτ κόσμου;
Ναι, θα υπάρξει, αν ο σκύλος Σάρικ «μεταφερθεί» νοητά από τον θεατή στα πιο φρικτά πεπραγμένα του σύγχρονου κόσμου – σ’ αυτά που συμβαίνουν στο πλάι μας, καθημερινά κι αποκρουστικά. Η παράσταση «Καρδιά του σκύλου», για όσους ταξιδέψουν στην Αθήνα μέσα στις γιορτές, είναι μια εμπειρία που οφείλει κάθε ένας από εμάς να κάνει «δώρο» στον εαυτό του ως αιώνια ανάμνηση της υψηλής Τέχνης της υποκριτικής.
«Η τυφλή γνώση οργώνει το άχρηστο χώμα. Η τρελή πίστη ζει το όνειρο της λατρείας της. Ένας νέος Θεός, δεν είναι παρά μια λέξη. Μην ερευνάς και μην πιστεύεις: Όλα είναι άλυτα».
Φερνάντο Πεσσόα, «Χριστούγεννα». Από το πρόγραμμα της παράστασης.
- Info: «Καρδιά του Σκύλου». Ένα από τα πιο γνωστά και αναγνωρίσιμα έργα του Ρώσου συγγραφέα, Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, παίζεται αυτή την περίοδο στην Αθήνα, στο «Θέατρο Κιβωτός» (Πειραιώς 115, Γκάζι, Αθήνα. Για διαθεσιμότητα εισιτηρίων, στα τηλέφωνα: 0030-2103642334, 0030-2103427426, καθώς και διαδικτυακά μέσα από το www.more.com). Σκηνοθεσία-Δραματουργία-Σκηνογραφία: Έφη Μπίρμπα. Ερμηνεύουν: Άρης Σερβετάλης, Αντώνης Μυριαγκός, Ηλέκτρα Νικολούζου, Μιχάλης Θεοφάνους, Χαρά-Μάτα Γιαννάτου, Αλεξάνδρα Καζάζου, Σπύρος Δέτσικας.
Ελεύθερα, 15.12.2024
