Ian J. Cohn Πρόσωπα του Φλαμουδιού – Αναμνήσεις. Εκδότης Diversity: Photography & Design, LLC, New York, NY, 2024

Συμβολικά ενδεικτική η φωτογραφία στο εξώφυλλο του δίγλωσσου βιβλίου «Πρόσωπα του Φλαμουδιού–Αναμνήσεις» «Τhe Faces of Phlamoudhi–Memories» του Αμερικανού Αρχιτέκτονα και Φωτογράφου Ιan Cohn και σε Ελληνική μετάφραση του διαπρεπούς Καθηγητή Νομικής Συμεών Συμεωνίδη. Ο βοσκός Γεώργιος Χαραλάμπους με το κοπάδι του στους αμμόλοφους του χωριού, παρά τους πρόποδες του Πενταδακτύλου, όπως η ανάγλυφη αισθητική του καλλιτεχνικού του φακού τούς εξεικόνισε το 1972. Σήμα κατατεθέν ο αγροτοποιμενικός βίος του μικρού αυτού γραφικού τόπου με τη μεγάλη πανάρχαια ιστορία στην είσοδο της Καρπασίας. Παρότι ο φωτογράφος σε ένα από τα επεξηγηματικά του κείμενα στον τόμο «1972: Βοσκοί στο Τοπίο» παραλληλίζει τη συγκεκριμένη φωτογραφική του αποτύπωση με τον θεσπέσιο πίνακα του Giovanni Bellini «Ο Άγιος Φραγκίσκος στην έρημο», στα δικά μας μάτια, ωστόσο, αναδύονται άλλοι συνειρμοί σκέψεων και αισθημάτων, βγαλμένων από της ψυχής τον μνησιπήμονα πόνο και της καρδίας τη συντριβή εδώ και 50 ολόκληρα χρόνια τουρκικής εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής του 1/3 των εδαφών της πατρίδας μας. Τα πρόβατα, σε συμμετρική κλίση προς το τοπίο και τη λύπη ζωγραφισμένη στη θωριά τους, προμηνύοντας την εξορία των γηγενών κατοίκων στην προσφυγιά, είναι ως να παίρνουν τον δρόμο της φυγής ή της σφαγής. Όπως ένας άλλος βοσκός, ο λεβεντόκορμος βρακοφόρος Φλαμουδιώτης Λύσανδρος Λυσάνδρου, σφαγιάστηκε εν ψυχρώ στη μέση του δρόμου από τον αιμοδιψή εισβολέα, αρνούμενος να εγκαταλείψει το αγαπημένο του ποίμνιο και ν’ ακολουθήσει τους συγχωριανούς του μακριά από τα χώματα των πατρογονικών εστιών τους. Η στυγερή του δολοφονία ανάμεσα στα ζώα του εκείνη την τραγική ώρα του Αυγούστου του 1974 τον καθιστά μάρτυρα και σύμβολο απώλειας στη μνήμη της κοινότητας, καθώς δίπλα στην ολοσέλιδη απαθανάτισή του με συγκίνηση τονίζει ο Cohn, μετά τη σκιαγράφηση της παραδοσιακής φορεσιάς, της αγέρωχης φυσιογνωμίας και του ψυχισμού του: «Με την προοπτική του χρόνου, έφτασα να αισθάνομαι ότι η κορμοστασιά του ήταν ευγενής, η απλή ξύλινη καρέκλα του ήταν θρόνος, και ότι κοιτούσε τον φακό μου σαν να ήταν ένα παράθυρο στην ιστορία, γι’ αυτό και επέλεξα το πορτρέτο του για το εσώφυλλο του βιβλίου μου το 2009.».

Υπενθύμιζε το προ δεκαπενταετίας αρχικό του πόνημα υπό τον ίδιο τίτλο, έπειτα από την έκθεση στο Κυπριακό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες πόλεις του φωτογραφικού του αρχείου από το Φλαμούδι. Ήταν η εποχή, που νεαρός μεταπτυχιακός φοιτητής της Αρχιτεκτονικής και γνωστός για τις φωτογραφικές του επιδόσεις στην Ευρώπη, είχε συμμετάσχει ως φωτογράφος της εδώ αρχαιολογικής αποστολής του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Ο Ian, εντούτοις, δεν αρκέστηκε να συλλαμβάνει με τη μηχανή του τα ευρήματα από τις ανασκαφές στις τοποθεσίες Μέλισσα και Βουνάρι, που χρονολογούνται κατά την ύστερη εποχή του χαλκού, ήτοι περί το 1650 π.Χ. Το ενδιαφέρον του, εκτός από κομβικά σημεία του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, στράφηκε στους ανθρώπους, τις ασχολίες, τις συνήθειές και τον εν γένει τρόπο διαβίωσής τους, πρωτόγνωρα πρωτόγονο σε σχέση με τα δεδομένα της γενέτειράς του. Στη διάρκεια οκτώ εβδομάδων του Ιουλίου και Αυγούστου του 1972 είχε συναντήσει τον κόσμο του Φλαμουδιού, για να γνωρίσει από κοντά την απλότητα της καλοσύνης, τη θαλπωρή της φιλοξενίας και τη δοτικότητα της φιλίας τους. Οι σκηνοθετημένες ή τυχαίες πόζες στις φωτογραφίες, που τους τράβηξε στα ανοιχτόκαρδα σπίτια, στα καφενεία των συναναστροφών, στους κάμπους και τα βοσκοτόπια τους αποπνέουν την αυθεντική αρχοντιά τους.

Στέκομαι στην επιλογή ορισμένων χαρακτηριστικών στιγμιοτύπων μέσα από την παρουσίαση του βιβλίου-φωτογραφικού λευκώματος σε δημοσίευμα στον Τύπο του καλού δημοσιογράφου Παύλου Κ. Παύλου, ο οποίος και προλογίζει την έκδοση. Μεταξύ άλλων εύστοχων προσεγγίσεων επισημαίνει: «Ο Γιώργος Παπαφωτίου τον κάλεσε στο κυριακάτικο τραπέζι με την οικογένειά του και ο Ίαν ευχαριστώντας τον κατέγραψε το στιγμιότυπο. Αργά το απόγευμα στις μέρες που ακολούθησαν, αιχμαλώτισε με τον φακό του την Παντελού με το μικρό παιδί της πάνω στο γαϊδούρι και τις κατσίκες της να ακολουθούν, ύστερα από μια κοπιαστική μέρα. Τον Σωτήρη Φώτη Ζορλή με το μεγάλο μουστάκι και το καπέλο να ποζάρει πάνω στο δικό του γαϊδούρι, την Καλλισθένη Ιωάννου να μαγειρεύει στην αυλή του σπιτιού της, τον Αρτέμη με τα παιδιά του και την αδελφή του Παναγιώτα, τον Ανδρέα και την Ευθυμία Τσίρκου. Κι ακόμη, το σπίτι του Λεωνίδα, καντηλανάφτη της εκκλησίας, με τη γυναίκα του Ξένια, την πραμάτεια της Αργυρής Γιακουμή φορτωμένη απάνω στο γαϊδούρι της έξω από το σπίτι του Σιακαλλή και της Φουντζούς. Την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, το παραθαλάσσιο εστιατόριο του Λοΐζου και της Σταυρούλας Γεωργίου, τον Δημήτρη Σωτηρίου με το κοπάδι του, τη Μαρία Λυσάνδρου κρατώντας το αγαπημένο της κριάρι. Και ομάδα Φλαμουδιωτών στο καφενείο του Θεμιστοκλή με τα συνθήματα «Ζήτω ο Γρίβας, ο Αρχηγός Διγενής» και «Ένωση» με μπλε μπογιά στον τοίχο. Ολόκληρο το Φλαμούδι αποτυπώθηκε στο 35 μιλιμέτρων φιλμ του Ίαν.».

Ο χαρισματικός, ωστόσο, φωτογράφος δεν θέλησε απλώς να εμπλουτίσει με πρόσθετες φωτογραφίες τον εθνογραφικό θησαυρό, όπως ευστόχως τον αποτίμησε ο τότε διευθυντής του Μουσείου Παύλος Φλουρέντζος. Φωτογραφίζοντας τους αξέχαστους φίλους του χρόνια μετά την Εισβολή στους τόπους διασποράς τους εντός είτε εκτός Κύπρου, διευρύνει τη συνέχεια της μνήμης. «Μάρτυρας για το μέλλον» επιγράφεται προσφυώς το κείμενο του Κοινοτάρχη Μιχάλη Τζιώρτα, μια από τις εύγλωττες αφηγήσεις Φλαμουδιωτών και άλλων σχολιαστών στις τελευταίες σελίδες του αξιόλογου έργου, όπου και ο εμπεριστατωμένος σχεδιασμός του οδικού δημογραφικού χάρτη του Φλαμουδιού.   

«Οι ενδιαφερόμενοι να αποκτήσουν το βιβλίο, μπορούν να βρουν όλες τις λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα www.Phlamoudhi.com»