«Η Τελευταία Μαγνητοταινία του Κραπ» του Σάμιουελ Μπέκετ σε σκηνοθεσία Πάρι Ερωτοκρίτου.
Ο Πάρις Ερωτοκρίτου είναι ταγμένος σ’ ένα θέατρο που κλονίζει. Πρώτιστα, τον ίδιο. Δεν κατοικοεδρεύω μέσα στο μυαλό του, αλλά με γνώμονα τη σχεδόν εμμονική σημασία που δίνει στη λεπτομέρεια και τον δημιουργικό αναβρασμό που διακρίνεται πίσω από κάθε του παράσταση, νομίζω ότι μπορεί κάποιος να παρατηρήσει με ασφάλεια ότι αντιμετωπίζει κάθε νέα πρόκληση ως απαρχή κι ως ευκαιρία να μετατοπίσει τα ίδια του τα όρια. Και κάθε προηγούμενη ως το κλείσιμο ενός κύκλου.
Από ιδέες κάθε άλλο παρά δείχνει να στερεύει, ανεξαρτήτως έργου, θέματος και αποτελέσματος. Και το θέατρό του, ως ζωντανή και ρέουσα πηγή ενός θεάματος πολλαπλών ερεθισμάτων, είναι λες και θέλει να λειτουργήσει ως εργαλείο αποκρυπτογράφησης των δυσεπίλυτων γρίφων που θέτει η ίδια η πραγματικότητα. Συχνά μοιάζει με το συμπυκνωμένο αποτέλεσμα μιας διαδικασίας υπερδιέγερσης.
Τη φορά αυτή το Sputnik in Orbit αγκυροβόλησε σ’ ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στην οδό Άρεως 26, στην Παλιά Λευκωσία, στο οποίο -καθόλου τυχαία προφανώς- διέμενε μέχρι το 1979 ο παππούς του σκηνοθέτη, Πάτροκλος Ερωτοκρίτου. Ο χώρος αυτός μεταμορφώθηκε σε μια προσωρινή κατασκευή φιλοξενίας παραστάσεων, όπου η περιορισμένης χωρητικότητας, επικλινής πλατεία βρίσκεται εντός και η σκηνή -το κρησφύγετο της Εδέμ- στην αυλή.
Το εμβληματικό μονόδραμα του Μπέκετ, ίσως το πιο προσωπικό του έργο, διαθλάται μέσα στο σπάνιας λειτουργικής και αισθητικής συνέπειας σκηνικό της Έλενας Κοτασβήλι και εκτυλίσσεται με «κλειδούχο» και υποδοχέα τον ίδιο τον σκηνοθέτη.
Ο ήρωας, σε διαφορετικές χωροχρονικές εκδοχές, βρίσκεται σε κάποιον άλλον πλανήτη; Σε κάποια άλλη διάσταση; Σε κάποια κβαντική σύμπλεξη, μέσα σε μια σκουληκότρυπα; Μήπως συμβαίνουν όλα μέσα στο μυαλό του; Όλα αυτά τα ερωτήματα γειώνονται και μετά απογειώνονται όταν στην στρογγυλή οθόνη της Αρτέμιδος Ευλογημένου εμφανίζεται η γνώριμη και γεράσμια φιγούρα του σκαπανέα του σύγχρονου κυπριακού θεάτρου, Νίκου Χαραλάμπους. Η χαρακτηριστική φωνή του, καθώς αρμολογεί υποκατάστατα σπαραγμάτων μνήμης για να συνομιλήσει με τους νεότερους εαυτούς του και καθώς ανασκοπεί μια –κάθε άλλο παρά- σπαταλημένη ζωή, δονείται στο μεδούλι μας. Είναι επώδυνο και συνάμα λυτρωτικό. Τολμήστε να το ζήσετε αυτό, στριμωγμένοι στο ειδικά κατασκευασμένο κάθισμα- πιλοτήριο, χωρίς να ανατριχιάσετε.
Το θέατρο του Ιρλανδού νομπελίστα δεν βασίζεται στους χαρακτήρες, αλλά στις καταστάσεις και ο Πάρις Ερωτοκρίτου με τους συνεργάτες του φρόντισε να δημιουργήσει μια καταστασιακή συνθήκη όπου η απόλυτη τραγικότητα της υπαρξιακής αγωνίας τίθεται απέναντι από έναν παραμορφωτικό καθρέφτη που την κάνει να μοιάζει γκροτέσκα.
«Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ» είναι μια μαρτυρική εμβύθιση στη λειτουργία της μνήμης και την αίσθηση του χρόνου. Έτσι το θόλωμα των ορίων ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον αποτελεί κυρίαρχη σκηνοθετική πρόθεση. Το αποπειράται με μια συγκρατημένη μεγαλοπρέπεια στη διαδρομή από τη σύλληψη μέχρι την πραγμάτωση, που περιλαμβάνει και διαδραστικές εμπνεύσεις.
Είναι μια εσωτερική περιπλάνηση σε μια δεινή υπαρξιακή πατρίδα. Μια τοπολογική δοκιμασία, προγνωστική και αυτοεκπληρούμενη, που θέλει να διασκεδάσει τους υποστασιακούς εφιάλτες μας. Μια δυιστική συνεκδοχή, που δια μέσου της πικρής ειρωνείας αντιστέκεται στο ανέλπιδο. Ο Κραπ δεν αναπολεί τα καλύτερα χρόνια, ούτε τα θέλει πίσω. Τα χρησιμοποιεί ως αστρολάβο για να συναντήσει το μέλλον.
Στην εποχή μας, η ισχύς και η σημασία της μνήμης έχει υποχωρήσει και υποκαθίσταται σιγά- σιγά από φωτογραφίες, βίντεο και σκέψεις που επαναφέρουν στη ζωή μας κατά το δοκούν οι αλγόριθμοί των ΜΚΔ. Η ζωή μας ρέπει προς μια χειμαρρώδη λούπα ξεκούδουνων εικόνων. Θα μου πείτε, τόσο μπροστά έβλεπε πια εκείνος ο μπαγάσας ο Μπέκετ; Και ναι και όχι. Η αξία της συνομιλίας με κλασικά κείμενα αυτού του τύπου κι αυτής της στάθμης είναι αυτή ακριβώς κι εκεί έγκειται και η επιδεξιότητα του σύγχρονου δημιουργού: να ορίσει τις προϋποθέσεις της συμμετρίας με το σήμερα. Τα υπόλοιπα είναι δουλειά του θεατή.
Αυτές οι προϋποθέσεις τίθενται με άριστο τρόπο από όλη την ομάδα που επιστράτευσε η Fresh Target, η οποία στην πράξη δείχνει ότι ενστερνίζεται τη λεπτομερειομανία του Πάρι Ερωτοκρίτου: από το εικαστικό και μουσικό, από το φωτιστικό και οπτικό, μέχρι φυσικά το ερμηνευτικό – με κεντρικό σημείο αναφοράς τον Στέλιο Ανδρονίκου.
Ελεύθερα, 10.12.2023
