Στα μυαλά πολλών ανθρώπων ο πολιτισμός έχει ταυτιστεί με λαμπερά καλλιτεχνικά γεγονότα και μόνον. Ωστόσο, ο πολιτισμός είναι κάτι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό από την έκφραση συναισθημάτων μέσα από τα παραστατικά γεγονότα και την εικαστική δημιουργία. Πολιτισμός δεν είναι να ακούς Μότσαρτ ή να σου αρέσει ο Ίψεν. Πολιτισμός είναι η συμπεριφορά που παράγει όμορφους κόσμους!
Την περασμένη Άνοιξη μια μεγάλη απόδραση γεννήθηκε στο μυαλό μου. Μια μεγάλη φυγή από τη ματαιότητα των κυπριακών εκπαιδευτηρίων σ’ ένα κόσμο όπου βρίσκεται το καντιανό υπέροχο. Άνοιξη μέσα από τη διάνοιξη των οριζόντων κατανόησης της θεατρικής τέχνης από την κορυφαία δασκάλα θεάτρου Irina Brown στην Royal Academy of Dramatic Art. Σ’ αυτό το course είχα και το εξαιρετικό προνόμιο να σκηνοθετήσω τον Fergus Leathem (Game of Thrones), στην 7η σκηνή της «Προδοσίας» του Πίντερ, αγγίζοντας την απόλυτη αυτοπραγμάτωση.
Παρακολούθηση παραστάσεων στο West End του Λονδίνου που συγκλονίζουν. Πάνω απ’ όλα ο Πουπουλένιος του Μάρτιν ΜακΝτόνα. Ένα έργο- κατάβαση στην κόλαση. Και μέσα από το σκοτάδι η ανάβαση πίσω στο φως. Οι μάγισσες του Σάλεμ, το κλασικό έργο του Άρθουρ Μίλερ σε ένα ανέβασμα που προκαλεί ρίγη. Machinal από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές υποκριτικής της RADA. Θεατρική διασκευή του οσκαρικού Brokeback Mountain με πραγματική συγκίνηση που αναβλύζει από την ψυχή κι όχι από το μελοδραματικό αφήγημα.
Απίθανη έκθεση για τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης στην National Gallery με ιστορική τεκμηρίωση και μετάπλαση του θέματος από τον Μεσαίωνα στο σήμερα με εγκαταστάσεις, χαρακτικά, κόμικς, κινηματογραφικές ταινίες.
Κι από το Λονδίνο στο μεγαλύτερο όνειρο, το Guggenheim Museum Bilbao, το σημαντικότερο μουσείο σύγχρονης τέχνης παγκοσμίως. Τι ΤΑΤΕ και τι ΜΟΜΑ! Όταν επισκεφθεί κανείς το Μπιλμπάο καταλαβαίνει το μεγαλείο και τη δύναμη της μοντέρνας τέχνης. Και δεν μιλώ μόνο για τα εμβληματικά έργα του Jeff Koons, του Andy Warhol και του Mark Rothko, αλλά για το μνημειώδες έργο του Richard Sera «Η ύλη του χρόνου» και κυρίως το έργο της Louise Bourgeois «Maman». Το ίδιο το μουσείο συνιστά ένα γλυπτό που προκαλεί δέος.
Η αγαπημένη φίλη Κυριακή Κυριάκου μου είπε: «Ζεις μια παραμυθένια ζωή». «Πραγματικά, Κυριακή μου» απάντησα χωρίς εξηγήσω πως η καλή νεράιδα που δημιουργούσε αυτή τη μαγεία δεν ήταν άλλη από την μητέρα μου, εκείνη την άγνωστη γυναίκα που στήριξε με όλους τους τρόπους αυτό το όνειρο.
Η μάνα μου, μια γυναίκα που δεν μορφώθηκε, αλλά γεννήθηκε με τον πολιτισμό μέσα της. Η μάνα μου, που είχε άποψη ακόμη και για το προκλητικό «Ημερολόγιο ενός αποτυχημένου συγγραφέα» που σκηνοθέτησα στην Αθήνα, τίγκα στη βωμολοχία. Κι όμως, η οικοκυρά που στην Παλουριώτισσα έβαζε πλυντήρια κι έφτιαχνε ντολμάδες, όταν βρισκόταν στο Επί Κολωνώ, στο Βρυσάκι, στην ΕΘΑΛ, στο ΣΚΑΛΑ, στο Wherehaus μεταμορφωνόταν σε μια αμείλικτη αλλά πάντα εύστοχη διανοούμενη για να μου επισημάνει αρνητικά και θετικά στη σκηνοθετική μου προσέγγιση.
Χωρίς τη μάνα μου και τη στήριξή της δεν θα υπήρχε για μένα ούτε RADA, ούτε Μπιλμπάο, ούτε πολιτισμός. Εκείνη με δίδασκε τι σημαίνει πολιτισμός. Εκείνη δημιουργούσε όλες τις όμορφες εικόνες γύρω μου. Εκείνη, η άγνωστη. Ο Ιούλιος με τα ακριβά του όνειρα χάθηκε στον Αύγουστο. Η επάρατη νόσος επέστρεψε ύπουλα για να την πάρει. Τη φοβερή αυτή μάστιγα την είχα νικήσει το καλοκαίρι του 2020 όταν επιχείρησε και ν’ αρπάξει την μάνα μου, την έμπνευσή μου, τον κόσμο μου. Επέστρεψε κι έδρασε αστραπιαία, πριν προλάβω να δράσω.
Η μάνα μου ήταν άγνωστη ναι, όχι όμως και ασήμαντη. Έφυγε ένα κοριτσάκι που αρνήθηκε να μεγαλώσει. Έβλεπε τη θάλασσα κι έκανε σαν μικρό παιδί από τον ενθουσιασμό, θαύμαζε τις ανεμώνες και στον γάμο της κρατούσε μια αρμαθιά κατάλευκους υάκινθους. Έφυγε η κυρά των λουλουδιών. Στο πρόσωπο της μάνας μου θρηνώ κάθε ευαίσθητο άνθρωπο, που έχει μέσα του έμφυτες όλες τις πρώτες ύλες του πολιτισμού, όλα εκείνα που εμείς οι ούτω καλούμενοι δημιουργοί προσπαθούμε εναγωνίως να εντοπίσουμε. Αναζητούμε ψήγματα από χρυσό για να δώσουμε ψυχή στην τέχνη μας, ενώ φεύγουν από κοντά μας άνθρωποι που ήταν φτιαγμένοι ολόκληροι από χρυσάφι.
