Ποιητικό ταξίδι στην ορεινή Κύπρο, έκδοση Ίδρυμα Πολιτισμού Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους, 2023

Μια ιδιαίτερη ποιητική ανθολογία εκδόθηκε και παρουσιάστηκε πρόσφατα υπό την ευγενή πρωτοβουλία του Ιδρύματος Πολιτισμού Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους. Και οι 48 ποιητές/τριες, από τους περισσότερο έως τους λιγότερο γνωστούς, που περιλαμβάνονται στο κομψό τομίδιο, τα βιογραφικά σημειώματα των οποίων επιτάσσονται στις τελευταίες σελίδες του, μας ταξιδεύουν με τους στίχους τους σε γραφικά χωριά, ειδυλλιακές τοποθεσίες και ονομαστά θέρετρα της κυπριακής οροσειράς μας. Είναι πολλαπλώς αξιόλογη η συλλογική αυτή κατάθεση περιηγητικών εντυπώσεων, βιωματικών αναμνήσεων και στοχαστικών περιδιαβάσεων, που αφυπνίζει κυρίως την επιτακτική ανάγκη όχι απλώς της διατήρησης αλλά μιας ουσιαστικής αναζωογόνησης των εν πολλοίς εγκαταλελειμμένων ορεινών περιοχών μας. Και ιδού που η ποίηση με την παρότρυνση τού ως άνω κρατικού φορέως έρχεται να συμβάλει στο όραμα της αναβίωσής τους, μετουσιώνοντας τις καίριες σκέψεις και τις πηγαίες εμπνεύσεις των συγγραφέων της σε κίνητρα συμπόρευσης για την πραγμάτωση των αναληφθέντων στρατηγικών στόχων.

Μια από τις πρωταρχικές προωθούμενες δράσεις του Ιδρύματος, που στο πλαίσιο της πολιτιστικής πολιτικής του λειτουργεί συμβουλευτικά και συντονιστικά προς τα αρμόδια Υπουργεία/Υφυπουργεία, σύμφωνα με τα επεξηγηματικά προλογικά σχόλια της προέδρου του Σούλας Κυθραιώτου Ζαβού, είναι η διάσωση της παραδοσιακής μας κληρονομιάς και η δημιουργική άνθιση του Τροόδους με σύγχρονες εποικοδομητικές προσεγγίσεις. Ως προς την ευσύνοπτη αποτίμηση της εν λόγω ανθολογίας, που διανθίζεται με χαρακτηριστικές φωτογραφίες, μεταξύ άλλων επισημαίνει: «Πρόκειται για ποιήματα που μας μεταφέρουν νοερά στην ορεινή Κύπρο, η οποία παρουσιάζεται με όλες τις εκφάνσεις της, μέσα από τις στιγμές, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις προσωπικές ιστορίες, τις εντυπώσεις, τα ενθυμήματα, τα μνημεία, τη μνήμη, τους ανθρώπους, τους ήχους, τα χρώματα, τις σιωπές, τη φύση, τον χώρο και τόσα άλλα, αλλά κυρίως μέσα από τον λόγο των ποιητών και ποιητριών μας, οι οποίοι καλούν τους αναγνώστες να γίνουν συνοδοιπόροι στο δικό τους ταξίδι.».

Από την ποιητική αυτή πανδαισία θα ήταν ευχής έργον, εάν ο χώρος το επέτρεπε, να παρουσιάζαμε έστω ψήγματα της γραφής όλων των αλφαβητικώς ανθολογουμένων  ποιητών/τριών, μερικοί/ές εκ των οποίων εκφράζονται στο Κυπριακό ιδίωμα. Αρκούμαστε σε ενδεικτική σταχυολόγηση των δοξαστικών ύμνων και των διθυραμβικών εγκωμίων, που εικονογραφούν το μεγαλείο της φύσης και τα κατανυκτικά προσκυνήματα, τα μνημειώδη ήθη και τις ιστορικές παρακαταθήκες  στα Τροοδίτικα χωριά μας.

Την «Ορεινή ψυχή» της Μόνας Σαββίδου-Θεοδούλου στο ομώνυμο ποίημά της οδηγούν οι Παναγιές των αγιόπνευστων τοπωνυμίων στα δυο βουνά μας: «Πατώ στου Τροόδους τα βουνά/ και χαιρετώ τις Παναγιές/ του Άρακα, της Τρικουκκιάς και της Γαλάτας./ Μαζεύω στο θηκάρι μου τα δάκρυά τους/ να δροσίσουν τον καημό/ στο αιχμάλωτο βουνό της Ρήγισσας Αφέντρικας.». Το Κοιλάνι, γενέτειρα της Μαρούλας Γιασεμίδου-Κάτζη, σηματοδοτούν στα αντίστοιχα ποιήματα «Οι ξερολιθιές του Αφάμη», ήτοι του βουνού στην ανατολική πλευρά του οποίου είναι κτισμένο το φημισμένο κρασοχώρι της Κύπρου, όπως και το πετρόκτιστο κεραμιδοσκέπαστο εκκλησάκι της «Αγίας Μαύρης», όπου «Αν αυτός ο γέρο πλάτανος γείρει το κεφάλι του,/ θα προσκυνήσει το καμπαναριό της ψυχής.». Ενώ στο δικό του χωριό, τον Μουτουλλά, που δεν κατονομάζει ο Κλείτος Ιωαννίδης, «γυμνά βουνά και δέντρα/ αγγίζουν τον ουρανό/ και θυμίζουν/ την αποστολή τους.». Το ίδιο χωριό, την ιστορία, τις φυσικές ομορφιές και τους ανθρώπους του ζωντανεύει ο συντοπίτης του Φειδίας Κουντούρης, μη παραλείποντας τους δεσμούς που είχε ο τόπος με τον μεγάλο μας ποιητή Κώστα Μόντη.  Στον διπλανό Καλοπαναγιώτη και κοντά στο περιώνυμο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή βρίσκεται η «Παναγία η Θεοσκέπαστη» του ποιήματος της Ιωάννας Πλουτάρχου, η οποία αδρομερώς αναφέρεται στην ιστορία του θαυματουργού παρεκκλησιού και στην τεράστια περνιά που το περιβάλλει και όπου «Μες στον κορμό το σήμαντρο/ ακόμα προσκαλεί». Παρεμφερώς, στο ποίημα του Ιωάννη Ιωαννίδη «Στην αυλή του Άη Γιώργη (Σιμά στ’ Άγιασμα)» «Η εκκλησιά των Χανδριών,/ κατωδκιόν της Μαδαρής,/ με την καμπάνα πάν’ στον πεύκο». Πολλά τα ορεινά χωριά μας με τις εκκλησιές και τα ταπεινά εκκλησάκια τους να υψώνονται στη σκιά των θρυλικών τους δέντρων ανάμεσα σε καρποφόρα φυτά, όπως «στ’ αμπέλια της Άνω Μαδαρής», που παραπέμπει ο Λεωνίδας Γαλάζης στο ποίημά του «Στα μονοπάτια των Αγιασμάτων».

Εκτός από τα κοσμικά θέρετρα των Πλατρών και του Τροόδους, οι ποιητές και οι ποιήτριές μας εμπνέονται από τις κοιλάδες μέχρι τις βουνοκορφές, τα δάση, τα ποτάμια, τα μονοπάτια της φύσης και τον ορεσίβιο θαυμαστό κόσμο της καταγωγής και της αγάπης τους. Χωριά της Σολιάς, της Μαραθάσας και της Πιτσιλιάς, που συνθέτουν την ποιητική γεωγραφία της Ανθολογίας.