Μετά το Βραβείο Όσκαρ και τη Χρυσή Σφαίρα, η ταινία «Flow» σε σκηνοθεσία του Λετονού Γκιντς Ζιλμπαλόντις, τιμήθηκε και με το Βραβείο Κοινού LUX 2025, σε τελετή που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.
Αποστολή στις Βρυξέλλες: Γιώργος Σαββινίδης
Οι άλλες τέσσερις ταινίες που διαγωνίστηκαν στην τελική φάση του Βραβείου ήταν το «Animal» της Ελληνίδας Σοφίας Εξάρχου (με συμμετοχή της Κύπρου στην παραγωγή, «Dahomey» της Γαλλίδας, σενεγαλέζικής καταγωγής Ματί Ντιόπ, «Intercepted» της Ουκρανής Οξάνα Καρπόβιτς και «Julie keeps quiet» του Βέλγου Λεονάρντο φαν Ντάιλ.
Το «Flow», που δεν έχει καθόλου διαλόγους, είναι μια λετονική, γαλλική και βελγική συμπαραγωγή κινουμένων σχεδίων και αφηγείται την ιστορία του ενός μοναχικού γάτου του οποίου το σπίτι διαλύεται από μια μεγάλη πλημμύρα. Στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί σε έναν νέο κόσμο, βρίσκει καταφύγιο σε μια βάρκα που κατοικείται από άλλα ζώα.
Η ταινία ασχολείται με θέματα που βρίσκονται στο επίκεντρο του έργου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: κλιματική αλλαγή, μετανάστευση, εκτοπισμός και ανθεκτικότητα. Το «Flow» εκπροσώπησαν στην τελετή οι παραγωγοί Ρον Ντιένς και Γκρέγκορι Ζάλκμαν και ο συν-συνθέτης (με τον Γκινς Ζιλμπαλόντις) Ρίχαρντς Ζάλουπε. Όπως αναφέρθηκε, με έναυσμα την κλιματική αλλαγή, η ταινία αφορά την εμπιστοσύνη, τον σεβασμό, τη συνεργασία, την προσωπική ανάπτυξη, την επιθυμία για αλλαγή και την έμπνευση των άλλων.
«Το Βραβείο Κοινού LUX είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό βραβείο. Αποτελεί απόδειξη της δέσμευσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δημοκρατία, την ελευθερία της έκφρασης και τον ρόλο του κινηματογράφου στον προβληματισμό και τη διαμόρφωση των κοινωνιών μας» δήλωσε η αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου Σαμπίνε Φερέγιεν σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που προβλήθηκε κατά τη διάρκεια της τελετής στην αίθουσα της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες.
«Είχαμε πέντε συναρπαστικές ταινίες και πέντε πολύ διαφορετικές υποψηφιότητες για το Βραβείο Κοινού LUX οι οποίες αποτελούν έμπνευση για τους κινηματογραφιστές και το κοινό, όχι μόνο στο πλαίσιο της γιορτής της εξαιρετικής ποικιλομορφίας του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, αλλά και για την επίδειξη της ικανότητάς του να διασκεδάζει και να ψυχαγωγεί ταυτόχρονα» δήλωσε ο πρόεδρος της επιτροπής του Βραβείου LUX και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου Μάικ Ντάουινι.
Για την ανάδειξη της βραβευμένης ταινίας συνδυάστηκαν τα αποτελέσματα της δημόσιας ψηφοφορίας του κοινού και των ψήφων των ευρωβουλευτών, σε αντιστοιχία 50%.
Νέλα Ριλ: Να αυξηθεί στο 2% ο προϋπολογισμός του δημιουργικού τομέα
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωκοινοβουλίου, Νέλα Ριλ, τόνισε ότι ο κινηματογράφος δεν είναι απλώς μια διασκεδαστική τέχνη αφήγησης, αλλά μια αληθινή φωνή για τη συνείδηση της Ευρώπης. Η Γερμανίδα πολιτικός υπογράμμισε την ακλόνητη πεποίθηση της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου ότι ο πολιτισμός και η παιδεία αποτελούν το θεμέλιο μιας ανθεκτικής, αντισυμβατικής και δημοκρατικής Ευρώπης.
Επεσήμανε ότι τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εργάζονται για να διασφαλίσουν ότι οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί και οι εκπαιδευτικοί ενδυναμώνονται για να βοηθήσουν στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ΕΕ.
Η ίδια πρόσθεσε ότι καθώς προετοιμάζουν τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, η χρηματοδότηση για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, τον πολιτισμό και την παιδεία όχι μόνο πρέπει να προστατευθεί αλλά και να ενισχυθεί και να αυξηθεί. Σε αυτό το πλαίσιο, ανέφερε ότι η Επιτροπή CULT θα αγωνιστεί για έναν προϋπολογισμό που να ανταποκρίνεται στη φιλοδοξία του δημιουργικού τομέα, και αυτό σημαίνει να φτάνει σε ύψος 2% του συνολικού. Τόνισε ότι η επένδυση στους οπτικοακουστικούς και κινηματογραφικούς τομείς δεν είναι απλώς μια πολιτιστική απόφαση, αλλά μια δημοκρατική επιταγή.
Τέλος, παρότρυνε το κοινό να συνεχίσει να παρακολουθεί, να αμφισβητεί και να αγωνίζεται και να συμμετέχει στην δημοκρατική ζωή της ΕΕ.
Ματί Ντιόπ: Η εποχή της αποικιοκρατίας δεν έχει τελειώσει
Ιδιαίτερη αίσθηση έκαναν οι τοποθετήσεις της Γαλλίδας σκηνοθέτριας Ματί Ντιόπ, της οποίας το ντοκιμαντέρ «Dahomey» αναδεικνύει την περίπλοκη και συχνά οδυνηρή ιστορία της αποικιοκρατίας και της αποκατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αναφέρθηκε στην επιστροφή 26 βασιλικών θησαυρών από το πρώην βασίλειο του Μπενίν, οι οποίοι λεηλατήθηκαν από τη Γαλλία κατά την αποικιοκρατία και επεστράφησαν το 2021. Θεωρεί ότι οι 26 θησαυροί είναι προβλητικά λίγοι, αλλά για εκείνη ως σκηνοθέτη ήταν αρκετοί για να φτιάξει μια ταινία με σκοπό να ευαισθητοποιήσει.
Ανέφερε ότι το 90% της αφρικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς εξακολουθεί να βρίσκεται σε ευρωπαϊκά μουσεία για περισσότερο από έναν αιώνα. Θεωρεί την κατάσταση επείγουσα διότι η αφρικανική νεολαία, εκτός από το ότι της απαγορεύεται να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, στερείται και τον προγονικό πολιτιστικό της πλούτο κι έχει «ακρωτηριασμένη μνήμη».
Εξέφρασε επίσης την πεποίθηση πως όσα συμβαίνουν στη Μαρτινίκα, την Παλαιστίνη και το Κονγκό είναι απόδειξη «ότι η εποχή της αποικιοκρατίας δεν έχει τελειώσει».
Τέλος, τόνισε την ανάγκη «να αντιμετωπιστεί η ακροδεξιά με κάθε μέσο».
Σοφία Εξάρχου: Η Ευρώπη αρνείται να αντιμετωπίσει τις δύσκολες αλήθειες
Η Ελληνίδα σκηνοθέτρια Σοφία Εξάρχου στη δική της ομιλία εστίασε στην ανάγκη να δοθεί ορατότητα σε περιθωριοποιημένες ομάδες και στην κριτική της στάσης της Ευρώπης απέναντι σε δύσκολες αλήθειες και κρίσεις.
Τόνισε ένας από τους κύριους λόγους που έκανε την ταινία «Animal» ήταν για να ρίξει φως σε μια ομάδα ανθρώπων που ζουν στις σκιές, στο περιθώριο της κοινωνίας μας.
Ήθελε να φωτίσει το αθέατο και να αφηγηθεί ιστορίες που κανείς δεν γνωρίζει ή κανείς δεν θέλει να γνωρίζει. Εξέφρασε μάλιστα την πεποίθηση ότι η Ευρώπη σήμερα αρνείται να αντιμετωπίσει τις δικές της δύσκολες αλήθειες.
Αναφέρθηκε σε μια «καταστροφική σιωπή», μια στρατηγική των τελευταίων ετών και δεκαετιών σχετικά με τους πολέμους και τις ανθρωπιστικές κρίσεις σε κοινωνίες όπου ακόμη και οι δημοκρατικές μας αρχές κινδυνεύουν.
Οξάνα Καρπόβιτς: Δεν είναι «πόλεμος του Πούτιν» αλλά όλης της Ρωσίας
Η Ουκρανή σκηνοθέτρια Οξάνα Καρπόβιτς, με αφορμή την ταινία της «Intercepted», περιέγραψε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως μια βίαιη εισβολή από ένα μεγάλο φασιστικό κράτος σε μια μικρότερη δημοκρατική χώρα, όπου η πρώτη χώρα δεν θέλει την πολιτική ύπαρξη της δεύτερης σε βαθμό που είναι έτοιμη να αφανίσει τον πληθυσμό της. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι «στόχος της Ρωσίας είναι να καταστρέψει την έννοια της Ουκρανίας».
Είπε ακόμη ότι κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία της ταινίας ήταν η μαρτυρία της για τα πολυάριθμα ρωσικά εγκλήματα και η ανατροπή της δημοφιλούς στο δυτικό κόσμο αντίληψης ότι πρόκειται για τον «πόλεμο του Πούτιν». Σύμφωνα με την ίδια, αυτή η εισβολή δεν πραγματοποιείται από ένα άτομο.
Μέσα από τις εκατοντάδες υποκλαπείσες τηλεφωνικές κλήσεις προσπάθησε να κατανοήσει τον ρόλο των απλών Ρώσων στην κατάσταση και πώς μια εισβολή τέτοιου μεγέθους και σκληρότητας είναι δυνατή. Συνειδητοποίησε με τρόμο ότι η ρωσική κοινωνία «είναι εξαιρετικά άρρωστη» και ότι «στην ολότητά της λειτουργεί ως εργαλείο πολέμου, ιμπεριαλιστικής και επεκτατικής φύσης».
Εξέφρασε μάλιστα την πεποίθηση ότι το φάντασμα του φασισμού δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά θεριεύει όλο αυτό το διάστημα και σήμερα απλώνει τα νύχια του πάνω από την Ευρώπη. «Η Ουκρανία φυλάσσει την πύλη για τέσσερα χρόνια, αλλά οι Ουκρανοί δεν είναι υπερήρωες» τόνισε. «Η ζωή των Ουκρανών έχει την ίδια αξία με τη ζωή των Ευρωπαίων, το ίδιο και το δικαίωμα των Ουκρανών στην αυτοδιάθεση και τον πολιτισμό.
