Πραγματοποιήθηκαν στις 7 και 8 Απριλίου στη Βαρσοβία οι εργασίες του Άτυπου Συμβουλίου Υπουργών Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της Πολωνικής Προεδρίας.
Τα κύρια θέματα στην ατζέντα του συμβουλίου περιλάμβαναν την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς απέναντι σε καταστροφές, την κατάσταση των νέων καλλιτεχνών σε όλη την ΕΕ και τη μελλοντική μορφή της στρατηγικής «Πυξίδα Πολιτισμού για την Ευρώπη» μιας πρωτοβουλίας του Επιτρόπου για τη Διαγενεακή Δικαιοσύνη, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό, Γκλεν Μικάλεφ.
Του συμβουλίου προήδρευσε η Υπουργός Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Πολωνίας Χάνα Βρομπλέβσκα, ενώ συμμετείχε ο Επίτροπος Μικάλεφ καθώς επίσης εκπρόσωποι της Ουκρανίας, της Νορβηγίας και της Ισλανδίας, πέραν από τους 27 υπουργούς από τα κράτη μέλη.
Στη Βαρσοβία βρέθηκε και η Υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου η οποία σχολίασε ότι παρά τα πολλά κοινά σημεία στις ομιλίες εκτιμάται ότι απαιτείται περισσότερη χρηματοδότηση, περισσότερη υποστήριξη, ανάπτυξη ικανοτήτων και κατάρτιση, για τους επαγγελματίες του πολιτισμού μέσω της δια βίου μάθησης, προκειμένου να ενδυναμωθεί ο τομέας.
Στο περιθώριο των συναντήσεων, η Υφυπουργός Πολιτισμού της Κύπρου είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με ομολόγους της καθώς και με τον Επίτροπο Μικάλεφ, ο οποίος σκοπεύει να επισκεφθεί την Κύπρο το επόμενο διάστημα. Στη συνέχεια, είχε επαφές με την Υπουργό Πολιτισμού και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πολωνίας Χάνα Βρομπλέβσκα και τον Υπουργό Πολιτισμού ΜΜΕ και Αθλητισμού της Δανίας Γιάκομπ Ένγκελ- Σμιτ με τον οποίο συζητήθηκαν οι προετοιμασίες του Υφυπουργείου Πολιτισμού για ανάληψη της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, τον Ιανουάριο του 2026. Σημειώνεται ότι το επόμενο εξάμηνο την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ θα αναλάβει η Δανία.
Συζητήθηκαν επίσης μηχανισμοί και εργαλεία που υπάρχουν σε κάθε κράτος μέλος για τη στήριξη των νέων καλλιτεχνών και των επαγγελματιών του πολιτισμού και της δημιουργίας στην είσοδο στην αγορά εργασίας.
«Υπό το φως των αυξανόμενων απειλών που προέρχονται τόσο από φυσικές όσο και από ανθρωπογενείς καταστροφές, η Προεδρία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς ως ακρογωνιαίου λίθου της ευρωπαϊκής ταυτότητας» δήλωσε η Πολωνή Υπουργός Πολιτισμού. «Η υποστήριξη της ανάπτυξης αποτελεσματικών στρατηγικών για την προστασία των πολιτιστικών πόρων είναι μια επένδυση στο μέλλον μας που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε».
Ποιες στρατηγικές, σχέδια και μέτρα εφαρμόζει κάθε χώρα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδιαίτερα των πιο πολύτιμων ιστορικών μνημείων, από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές; Αυτή ήταν η κεντρική ερώτηση που καθοδήγησε τη συζήτηση αφιερωμένη στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην οποία συμμετείχε και ο Υπουργός Πολιτισμού και Στρατηγικών Επικοινωνιών της Ουκρανίας Μικόλα Τοτσίτσκι.
Στην παρέμβασή της η Λ. Κασσιανίδου αναφέρθηκε στις εθνικές στρατηγικές και δράσεις για μετριασμό αλλά και πρόληψη ή αντιμετώπιση των επιδράσεων που επιφέρουν οι φυσικές καταστροφές, με στόχο την προστασία της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Επισημαίνοντας τις εντεινόμενες επιπτώσεις των ένοπλων συγκρούσεων στην ανατολική Μεσόγειο και στα σύνορα της Ευρώπης, οι οποίες καθιστούν την περιοχή ευάλωτη σε απειλές, υπογράμμισε τη δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εφαρμογή των προνοιών της Σύμβασης της Χάγης.
Επανέλαβε την ετοιμότητα του Υφυπουργείου Πολιτισμού για παροχή εμπειρογνωμοσύνης και καλών πρακτικών προς την Ουκρανία, σε σχέση με ζητήματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αντικειμένων. Καλωσόρισε, επίσης, την κύρωση της Σύμβασης της Λευκωσίας από την Ουκρανία και κάλεσε υπόλοιπα κράτη μέλη όπως προχωρήσουν σε σχετικά διαβήματα, με στόχο τη συλλογική αντιμετώπιση αδικημάτων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά.
Εστιάζοντας στο ζήτημα των επαναπατρισμών των παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, η Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας Λίνα Μενδώνη έθεσε το εθνικό αίτημα της Ελλάδας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθηνα. Η Χ. Βρομπλέβσκα επανέλαβε εμφατικά τη στήριξη της πολωνικής κυβέρνησης στο ελληνικό αίτημα.
Η Λίνα Μενδώνη έθεσε επίσης το θέμα της επιστροφής στο Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας των 76 ελληνοεβραϊκών κειμηλίων. Η Πολωνή Υπουργός αναγνώρισε τη σημασία της επιστροφής των πολιτιστικών θησαυρών στον τόπο προέλευσής τους, ως πράξη ιστορικής και πολιτιστικής δικαιοσύνης. Στόχος είναι η επιστροφή των κειμηλίων να ολοκληρωθεί εντός του 2025. Τα θρησκευτικά εβραϊκά κειμήλια, τα οποία φυλάσσονται σήμερα στο Εβραϊκό Ιστορικό Ινστιτούτο Βαρσοβίας, είχαν βρεθεί στην Κάτω Σιλεσία.
Πυξίδα Πολιτισμού – στρατηγικές κατευθύνσεις για την Ευρώπη
Η δεύτερη μέρα των εργασιών επικεντρώθηκε στη συζήτηση για την πρωτοβουλία «Πυξίδα Πολιτισμού» του Επιτρόπου αρμόδιου για θέματα Πολιτισμού Γκλεν Μικάλεφ.
«Ο πολιτισμός είναι μια κοινή αξία και η δύναμή του στην Ευρώπη έγκειται στην ποικιλομορφία του. Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ιδιαίτερα την πρωτοβουλία Πυξίδα Πολιτισμού, που στοχεύει στην παροχή ενός πλαισίου για την περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτιστικής πολιτικής στην Ευρώπη. Βασική προτεραιότητα είναι η δημιουργία συνθηκών που υποστηρίζουν τους νέους καλλιτέχνες, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν την καριέρα τους και να συμβάλουν στον εμπλουτισμό της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης», τόνισε η Υπουργός Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Πολωνίας.
Τα τελευταία χρόνια, η Ευρώπη έχει αντιμετωπίσει αλλεπάλληλες κρίσεις, γεωπολιτικές εντάσεις και πόλεμο στα σύνορα της ΕΕ. Ως απάντηση στις οικονομικές, κλιματικές και υγειονομικές προκλήσεις, τη διάβρωση των αξιών και τον κοινωνικό αποκλεισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει εργασίες για την Ευρωπαϊκή Πυξίδα Πολιτισμού.
«Η Επιτροπή, υπό το χαρτοφυλάκιό μου, εργάζεται σε μια Πυξίδα Πολιτισμού, με σκοπό τη δημοσίευσή της αργότερα φέτος. Στόχος μας είναι να παρέχουμε κατεύθυνση- διασφαλίζοντας ότι η πολιτιστική μας πολιτική είναι συνεκτική και φιλόδοξη. Θέλουμε να επιβεβαιώσουμε τις αρχές που στηρίζουν τις δράσεις μας στον πολιτιστικό τομέα, ενσωματώνοντας παράλληλα τον πολιτισμό σε άλλους τομείς πολιτικής» δήλωσε ο Επίτροπος Μικάλεφ.
Στο πλαίσιο αυτό η Κύπρια Υφυπουργός τόνισε την ανάγκη για ανάδειξη του οριζόντιου χαρακτήρα του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολιτικής. Επισημαίνοντας τις σύγχρονες προκλήσεις του ψηφιακού και πράσινου μετασχηματισμού, της ανταγωνιστικότητας και της πολιτικής σταθερότητας, ενθάρρυνε για ολιστικές προσεγγίσεις που προωθούν τα πολιτιστικά δικαιώματα και την πολιτιστική πολιτειότητα. Υπογράμμισε δε την ανάγκη για αυξημένη οικονομική στήριξη στον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα. Η Λ. Κασσιανιδου εξέφρασε την πεποίθηση ότι η «Πυξίδα Πολιτισμού» θα αποτελεί τόσο μία στρατηγική για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα του Πολιτισμού όσο και ένα καθοδηγητικό εργαλείο για την εμπλοκή της Ευρώπης με τον ευρύτερο κόσμο, ενισχύοντας την πολυμερή διάσταση των εξωτερικών σχέσεων μέσω της πολιτιστικής διπλωματίας.
Το Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών χρησίμευσε ως φόρουμ για τη συζήτηση των κατευθύνσεων που πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της πολιτιστικής κληρονομιάς και του δημιουργικού τομέα. Αυτή η συζήτηση θα συνεχιστεί στην επίσημη συνάντηση του Συμβουλίου Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 13 Μαΐου στις Βρυξέλλες, καθώς και κατά τη διάρκεια ενός σεμιναρίου εμπειρογνωμόνων που διοργανώνεται από κοινού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την πολωνική προεδρία, επίσης στις Βρυξέλλες.
Η κατάσταση για τους νέους καλλιτέχνες
Περαιτέρω, οι Υπουργοί Πολιτισμού συζήτησαν επίσης την κατάσταση των νέων καλλιτεχνών και επαγγελματιών του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, οι οποίοι εντάσσονται στην αγορά εργασίας.
Οι νέοι καλλιτέχνες και επαγγελματίες στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση– ενισχύουν τους δεσμούς μεταξύ κοινοτήτων, διαμορφώνουν εθνικές ταυτότητες και προωθούν την πολιτιστική ποικιλομορφία και τον διάλογο.
Η πολωνική προεδρία έχει τονίσει ότι η κατάσταση των νέων καλλιτεχνών στην αρχή της καριέρας τους είναι ιδιαίτερα δύσκολη– συχνά δεν μπορούν να συντηρηθούν μόνο μέσω της τέχνης τους, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνικά επιδόματα και συχνά εργάζονται χωρίς συμβάσεις.
Σύμφωνα με την Προεδρία, τα προγράμματα καλλιτεχνικής εκπαίδευσης δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς θέματα σχετικά με τα οικονομικά, τις συμβάσεις, τη φορολογική τακτοποίηση κ.λπ. Επομένως, υπάρχει σαφής ανάγκη εφαρμογής μέτρων που θα διευκολύνουν την είσοδο των νέων καλλιτεχνών στην αγορά εργασίας.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης στη Βαρσοβία, οι Ευρωπαίοι υπουργοί πολιτισμού συζήτησαν μηχανισμούς, συστήματα υποστήριξης και εργαλεία που ήδη υπάρχουν σε διάφορες χώρες για να βοηθήσουν τους καλλιτέχνες που εισέρχονται στην αγορά εργασίας, καθώς και τους επαγγελματίες του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα. Αυτό θα βοηθήσει στη σύνταξη ενός καταλόγου βέλτιστων πρακτικών σε αυτόν τον τομέα.
Η Λίνα Κασσιανίδου αναφέρθηκε στην εθνική νομοθεσία για τη δημιουργία μητρώου καλλιτεχνών η οποία βρίσκεται στη Βουλή για έγκριση και η οποία προβλέπει ρυθμίσεις που βοηθούν την εγγραφή των νέων καλλιτεχνών σε αυτό. Επεσήμανε ότι το Υφυπουργείο Πολιτισμού εφαρμόζει πρόγραμμα κατάρτισης για ενδυνάμωση των επιχειρηματικών και οριζόντιων δεξιοτήτων για τις δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες ενώ ανέδειξε το έργο της Υπηρεσίας Χειροτεχνίας, η οποία οργανώνει προγράμματα ανάπτυξης αλλά και κινητικότητας καλλιτεχνών. Αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία της αναγνώρισης των νέων συγγραφέων και του έργου τους μέσα από τα ετήσια εθνικά βραβεία λογοτεχνίας.
