Μεσαιωνικές τοιχογραφίες αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά μετά από 500 χρόνια σε όλη τους την πολύχρωμη μεγαλοπρέπεια, μέσω ψηφιακής απεικόνισης.
Οι τοιχογραφίες, που θεωρούνται από τις καλύτερες του είδους που σώζονται από τα τέλη του 13ου αιώνα, παραμένουν κρυμμένες πίσω από επενδύσεις στον καθεδρικό ναό της Ανζέ, στη δυτική Γαλλία.
Μια ομάδα ιστορικών τέχνης και συντηρητών με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο εργάστηκε επί μια δεκαετία για τη δημιουργία της πρώτης έγχρωμης εικόνας των τοιχογραφιών που απεικονίζουν τη ζωή και τα θαύματα του Αγίου Μαυρίλλου, επισκόπου της Ανζέ του 5ου αιώνα, τα λείψανα του οποίου φυλάσσονταν κάποτε σε ασημένια λειψανοθήκη στον καθεδρικό.
Η εικόνα δημιουργήθηκε ψηφιακά, συνδυάζοντας πάνω από 8000 φωτογραφίες των καμπυλωτών τοιχωμάτων, που τραβήχτηκαν από τον στενό χώρο πίσω από τις επενδύσεις, οι οποίες δεν μπορούσαν να αφαιρεθούν, καθώς αποτελούν μέρος των στασιδίων του χορού του ναού.
Οι χιλιάδες φωτογραφίες, που ήταν παραμορφωμένες λόγω της δυσκολίας πρόσβασης και της καμπυλότητας του τοίχου, συνδυάστηκαν ψηφιακά σε ενιαίο σύνολο από τον Κρις Τίτμους του Ινστιτούτου Hamilton Kerr στο Κέιμπριτζ, μια εργασία που του πήρε αρκετά χρόνια. Το έργο, που υποστηρίχθηκε από επιχορήγηση του Ταμείου John Fell, δημοσιεύεται στο πρόσφατο τεύχος του δελτίου του Ινστιτούτου Hamilton Kerr (Νοέμβριος 2024).
Ο θρύλος του Αγίου Μαυρίλλου
Ο θρύλος του Μαυρίλλου περιγράφει πώς ευλόγησε μια άτεκνη γυναίκα που απέκτησε παιδί, αλλά δεν κατάφερε να παρέμβει όταν το παιδί πέθανε. Μετανιωμένος, πέταξε τα κλειδιά της εκκλησίας του, τα οποία με θεϊκή παρέμβαση κατάπιε ένα ψάρι και ταξίδεψε στην Αγγλία, όπου εργάστηκε ως κηπουρός του βασιλιά, μέχρι που το ψάρι και τα κλειδιά σερβιρίστηκαν θαυματουργά σ’ ένα συμπόσιο.
Όταν αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του, επέστρεψε στην Ανζέ για να ευλογήσει το παιδί, το οποίο αναστήθηκε και έγινε ο Άγιος Ρενέ, του οποίου τα λείψανα φυλάσσονταν επίσης στον καθεδρικό ναό (αν και η ιστορία του θεωρείται πλέον κατασκευασμένη).
Καλλιτεχνική και ιστορική σημασία
Οι τοιχογραφίες τονίζουν τα ταξίδια μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας. Η περιοχή της Ανζέ ήταν η αρχική βάση εξουσίας των Πλανταγενετών, οι οποίοι κυβέρνησαν την Αγγλία για αιώνες. Η ομάδα χρονολογεί τις τοιχογραφίες γύρω στο 1270 και πιστεύει ότι μπορεί να παραγγέλθηκαν από την Ισαβέλλα λα Μπλανς, ετεροθαλή αδελφή του Ερρίκου Γ’, ή τον γιο της, Μαυρίκιο, ο οποίος ίσως μεγάλωσε εν μέρει στην αυλή του Ερρίκου.
Μετά από πυρκαγιά στα μέσα του 15ου αιώνα, οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν με λευκό χρώμα, κάτι που τις προστάτευσε από μεταγενέστερες επιθέσεις εικονοκλαστών. Καλύφθηκαν με ξύλινες επενδύσεις το 1786, γεγονός που προκάλεσε ζημιές σε ορισμένα σημεία αλλά τις προστάτευσε κατά τη Γαλλική Επανάσταση.
Ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1980 από ιερέα που χρησιμοποιούσε τον χώρο για αποθήκευση. Μετά από προσεκτική αποκατάσταση από Γάλλους ειδικούς, παρέμεναν κρυμμένες και καταγεγραμμένες μόνο σε μερικές ασπρόμαυρες εικόνες. Οι νέες εικόνες, που κοινοποιήθηκαν στον καθεδρικό ναό, αποκαλύπτουν πλήρως τις τοιχογραφίες για πρώτη φορά μετά από μισή χιλιετία.
Τεχνοτροπία και συγκρίσεις
Οι τοιχογραφίες, που είναι ζωγραφισμένες με λάδι και όχι ως νωπογραφίες, παρουσιάζουν ομοιότητες με αντίστοιχες τοιχογραφίες του ίδιου περίπου χρονικού διαστήματος στο Αβαείο του Ουεστμίνστερ στο Λονδίνο, κάτι που αποδεικνύει την κοινή γνώση νέων υλικών μεταξύ καλλιτεχνών και πιθανώς την εργασία των ίδιων χεριών.
Οι τοιχογραφίες της Ανζέ προφανώς δημιουργήθηκαν από δύο ομάδες ζωγράφων, αλλά ο Μπίνσκι πιστεύει ότι οι καλύτερες, με σίγουρη απόδοση των μορφών και πλούσια χρώματα, είναι οι πιο εξαιρετικές που διασώζονται από την εποχή. Επισημαίνει επίσης την εντυπωσιακή ομοιότητα μεταξύ της εικόνας του όμορφου νεαρού βασιλιά στην τοιχογραφία του συμποσίου και της γλυπτικής προσωπογραφίας του Ερρίκου Γ΄ στον μεγαλοπρεπή τάφο του στο Γουέστμινστερ.
Πηγή: theartnewspaper.com
