Πέρασαν 55 χρόνια από την κλοπή της αριστουργηματικής «Γέννησης» του Καραβάτζιο από το Παρεκκλήσιο του Αγίου Λαυρεντίου στο Παλέρμο της Σικελίας και η υπόθεση παραμένει «ανοιχτή πληγή» για τον κόσμο της τέχνης.
Ο διεθνώς καταξιωμένος εικαστικός Μικελάντζελο Πιστολέτο κλήθηκε φέτος να δημιουργήσει τη δική του τιμητική εκδοχή του έργου του 17ου αιώνα, που το 1969 αποσπάστηκε από το κάδρο του και από τότε παραμένει άφαντο.
Ο Ιταλός πρωτοπόρος της arte povera αποκάλυψε τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων στο Παρεκκλήσιο του Αγίου Λαυρεντίου τη δική του εκδοχή πάνω στο έργο του Καραβάτζιο με τον πλήρη τίτλο «Η Γέννηση του Χριστού με τους Αγίους Λαυρέντιο και Φραγκίσκο της Ασίζης», το οποίο φιλοτεχνήθηκε το 1609.
Η σειρά εκθέσεων «Next» διοργανώνεται από τον σύλλογο Amici dei Musei Siciliani για να τιμήσει την κλοπή του έργου. Κάθε χρόνο, ο σύλλογος προσκαλεί έναν σύγχρονο καλλιτέχνη να δημιουργήσει τη δική του εκδοχή του διάσημου χαμένου πίνακα, με βάση δύο απλούς κανόνες: οι διαστάσεις του πρωτότυπου (267×198 εκ.) να διατηρηθούν και να αποτυπώνεται το θέμα της Γέννησης. Πριν από τον Πιστολέτο, είχαν μεταξύ άλλων αποδώσει φόρο τιμής στο χαμένο έργο του Καραβάτζιο οι Αλεσάντρο Μπαζάν, Βανέσα Μπίκροφτ και Φούλβιο Ντι Πιάτσα.
Στο έργο του με τίτλο «Ευαγγελισμός Τρίτου Παραδείσου», ο Πιστολέτο επανερμηνεύει το χαμένο έργο με έναν από τους χαρακτηριστικούς καθρέφτες του. Η μεγάλη ανακλαστική επιφάνεια παραπέμπει στην εικονογραφία του πίνακα του Καραβάτζιο. Ωστόσο, ο πάπυρος που κανονικά κρατά ο άγγελος αντικαθίσταται από το σύμβολο του Τρίτου Παραδείσου, μια αναδιαμόρφωση του μαθηματικού συμβόλου της απειρότητας, που αποτυπώνει την ισορροπία ανάμεσα στη φύση και την τέχνη, καθώς και την ελπίδα για μια νέα ανθρωπότητα. Ο καθρέφτης δημιουργεί μια εικόνα μέσα στην εικόνα, αντανακλώντας την απεικόνιση του γλυπτού του Τζακόμο Σερπότα «Ο Μαρτυρικός Θάνατος του Αγίου Λαυρεντίου» στον απέναντι τοίχο του παρεκκλησίου.
Μετά τα αποκαλυπτήριά του στις 24 Δεκεμβρίου, το έργο θα παραμείνει στο Παρεκκλήσιο του Αγίου Λαυρεντίου μέχρι τις 8 Ιανουαρίου. Στη συνέχεια, θα μεταφερθεί σε συμπληρωματικό χώρο του παρεκκλησίου μέχρι τις 17 Οκτωβρίου 2025, που σηματοδοτεί την επέτειο της τραγικής κλοπής.
«Διατηρώντας μέρος του αρχικού πίνακα, ο άγγελος που κατεβαίνει από τον ουρανό φέρνει τον Ευαγγελισμό του Τρίτου Παραδείσου ως σύμβολο μιας πιθανής ισορροπίας μεταξύ της φύσης και της τεχνητής κατασκευής» σημειώνει ο Πιστολέτο. «Αυτή η οπτική προσκαλεί σε συλλογική ευθύνη, μεταμορφώνοντας τη σύγκρουση σε νέο ορίζοντα του πολιτισμού, όπου η δημιουργία υπερισχύει της καταστροφής».
«Σκοπός του έργου είναι να διατηρηθεί η μνήμη του διάσημου πίνακα ζωντανή και να εξορκιστεί, μέσω της τέχνης, ένα από τα πιο δραματικά γεγονότα στην ιστορία της πολιτιστικής κληρονομιάς, μια ανοιχτή πληγή που ακόμη περιμένει, με ελπίδα, μια ενδεχόμενη αποκατάσταση» αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.
Κορυφαίο έγκλημα στην Ιστορία της Τέχνης
Τη νύχτα μεταξύ 17 και 18 Οκτωβρίου 1969, δύο κλέφτες είχαν κόψει τον καμβά του Καραβάτζιο από το κάδρο του με ξυράφι, τον τύλιξαν σε ένα χαλί και διέφυγαν. Η παρέλευση του χρόνου και οι αμέτρητες εκδοχές των γεγονότων που παρουσιάστηκαν από πληροφοριοδότες και ψευδο-ντετέκτιβ έχουν υποκαταστήσει τις έρευνες, ενώ η πραγματική μοίρα της «Γέννησης» παραμένει ασαφής.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τη μοίρα του έργου, μια εκ των οποίων αναφέρει ότι φυλάχθηκε σε στάβλο όπου φαγώθηκε από αρουραίους και γουρούνια. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι ο πίνακας θάφτηκε κάτω από τα συντρίμμια κατά τη διάρκεια σεισμού του 1980 στην Ιρπίνια, ενώ ήταν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με την Καμόρα, τη Ναπολιτάνικη μαφία, για την ανταλλαγή του με απόθεμα ναρκωτικών και όπλων.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο πίνακας πωλήθηκε μέσω της μαφίας σε έμπορο τέχνης ελβετικής καταγωγής, πιθανότατα από το Λουγκάνο, ο οποίος προσπάθησε να τον πουλήσει τμηματικά. Η κλοπή του Καραβάτζιο, που περιλαμβάνεται στη λίστα των δέκα μεγαλύτερων εγκλημάτων τέχνης του FBI, έχει εμφανιστεί σε μαρτυρίες πολλών πληροφοριοδοτών της μαφίας.
Με πληροφορίες από theartnewspaper.com και artdependence.com
