Ένα πολιτιστικό οικοσύστημα με μεγάλη δυναμική, αλλά με σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης, ενημέρωσης και υποδομών κι ένα κοινό που ενδιαφέρεται για τα πολιτιστικά δρώμενα αλλά συναντά εμπόδια κυρίως οικονομικής και πρακτικής φύσης αποκαλύπτουν τα αποτελέσματα των ποσοτικών ερευνών Άτλας 2024, που παρουσίασε σήμερα το Υφυπουργείο Πολιτισμού.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι δημιουργοί ζητούν ουσιαστική στήριξη, καλύτερη οργάνωση και ευκαιρίες διεθνούς δικτύωσης για να μπορέσουν να αναπτύξουν το έργο τους. Οι πολίτες ζητούν καλύτερη πρόσβαση, περισσότερη ποικιλία και στήριξη στον κυπριακό πολιτισμό.
Η Υφυπουργός Πολιτισμού, που απηύθυνε χαιρετισμό στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ποσοτικής έρευνας κοινής γνώμης και της ποσοτικής έρευνας πολιτιστικών δημιουργών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος Άτλας, διαβεβαίωσε ότι τα αποτελέσματα θα αξιοποιηθούν στο έπακρο για τον νέο σχεδιασμό των χορηγικών προγραμμάτων, που θα ανακοινωθούν ακόμα πιο νωρίς φέτος έτσι ώστε να υπάρχουν δράσεις έτοιμες να τρέχουν από την αρχή του 2026 όταν η Κύπρος αναλαμβάνει την Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ανέφερε εξάλλου ότι το Υφυπουργείο έχει φροντίσει ώστε τα ερωτηματολόγια να είναι αξιοποιήσιμα για τις επιμέρους θεματικές του Τμήματος και να μπορούν να αναδείξουν μετρήσιμους στόχους με βασικούς δείκτες απόδοσης. Γι’ αυτό και θα ενημερώσουν το 5ετές Σχέδιο Δράσης του Τμήματος, το οποίο προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους.
«Ενώ η ποσοτική χαρτογράφηση του οικοσυστήματος του σύγχρονου πολιτισμού έχει ξεκινήσει να αποτυπώνεται ως οριζόντια απεικόνιση, η ποιοτική έρευνα τρέχει παράλληλα με την πραγματοποίηση Ομάδων Εστίασης ανά τέχνη, με την προοπτική να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025» ανέφερε η Λίνα Κασσιανίδου.
Το Πρόγραμμα Ερευνών Άτλας χαρτογραφεί συστηματικά απόψεις, δυσκολίες, κίνητρα, τον βαθμό ικανοποίησης και τις προσδοκίες των επαγγελματιών του πολιτισμού και του κοινού. Αποτελείται από δύο μέρη που λειτουργούν συμπληρωματικά: το πρώτο αφορά σε ποιοτική έρευνα υπό τη μορφή Ομάδων Εστίασης (Focus Groups) που απευθύνονται σε επαγγελματίες του πολιτισμού, ενώ το δεύτερο σε ποσοτική έρευνα με ερωτηματολόγια, τα οποία απευθύνονται στο κοινό και στους επαγγελματίες του πολιτισμού.
Οι έρευνες διεξήχθησαν από την εταιρεία Pulse Market Research για λογαριασμό του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2024. Για τη διεξαγωγή τους απαντήθηκαν διαδικτυακά δύο διαφορετικά ερωτηματολόγια από αριθμητικά αντιπροσωπευτικά δείγματα του πληθυσμού (1050 άτομα από τον γενικό πληθυσμό με δημογραφική αντιπροσώπευση και 573 πολιτιστικοί δημιουργοί από όλο το φάσμα των τεχνών με δημογραφική ποικιλομορφία).
Οι ποσοτικές έρευνες παρέχουν στο Τμήμα ανατροφοδότηση για τις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτιστικών δημιουργών σε σχέση με τους πυλώνες του στρατηγικού του σχεδιασμού, ο οποίος εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 4 Σεπτεμβρίου.
Τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί από τις έρευνες θα συμβάλουν στη διαμόρφωση του σχεδίου δράσης του Τμήματος, το οποίο έχει προγραμματιστεί να αναπτυχθεί εντός του τρέχοντος έτους. Παράλληλα, μπορούν να συμβάλουν και στον σχεδιασμό των δράσεων των πολιτιστικών φορέων και δημιουργών, δίνοντας πρόσβαση στη στατιστικά τεκμηριωμένη κοινή γνώμη ανά ηλικία, φύλο και επαρχία, και όσον αφορά συγκεκριμένα στις προτιμήσεις των πολιτιστικών δημιουργών, ανά δημιουργικό/καλλιτεχνικό τομέα.
Η έρευνα προωθήθηκε κατόπιν εισήγησης της Διευθύντριας του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού, Ιωάννας Χατζηκωστή, οι όποιες αλλαγές να βασίζονται σε δεδομένα μέσω ερευνών κοινού και επαγγελματιών αλλά και διαβουλεύσεων που στόχο θα έχουν το βέλτιστο αποτέλεσμα προς όφελος και των δύο.
Έρευνα για το κοινό
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 1.050 άτομα από όλη την Κύπρο μέσω ηλεκτρονικών συνεντεύξεων (CAWI) και επικεντρώθηκε στις πολιτιστικές προτιμήσεις, τους τρόπους ενημέρωσης, τα εμπόδια συμμετοχής και τις ανάγκες του κοινού για την ενίσχυση της πρόσβασης στον πολιτισμό.
1. Προτιμήσεις & Ενημέρωση για τον Πολιτισμό
- Οι πιο δημοφιλείς πολιτιστικές δραστηριότητες τον τελευταίο χρόνο ήταν παραστάσεις μουσικής (52%), φεστιβάλ (52%) και παραστάσεις θεάτρου (48%).
- Οι πολίτες ενημερώνονται κυρίως μέσω κοινωνικών δικτύων (79%), ιστοσελίδων (67%) και τηλεόρασης (47%).
- Η πλειοψηφία (63%) προτιμά τη φυσική παρουσία σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, αντί για διαδικτυακή παρακολούθηση.
2. Δυσκολίες & εμπόδια
- Οι κυριότεροι λόγοι που αποτρέπουν τη συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις είναι η έλλειψη χρόνου (43%), οι οικονομικοί λόγοι (38%) και η έλλειψη πληροφόρησης (34%).
- Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, οι κύριες δυσκολίες αφορούν άβολα καθίσματα (40%), πρόσβαση στον χώρο (39%) και ανεπαρκείς εγκαταστάσεις (25%).
3. Κίνητρα για συμμετοχή
- Οι πιο σημαντικοί λόγοι συμμετοχής είναι η ψυχαγωγία (62%), η μάθηση (37%) και η στήριξη του πολιτισμού (29%).
- Το κοινό ζητά περισσότερες δωρεάν εκδηλώσεις (49%), μεγαλύτερη ποικιλία δραστηριοτήτων (40%) και ενημερωτικές εκστρατείες (48%).
4. Προτεραιότητες για το πολιτιστικό προϊόν
- Οι πολίτες θέλουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, κυρίως στην ύπαιθρο.
- Υπάρχει ισχυρή προτίμηση για κυπριακές θεατρικές παραγωγές (37%), αλλά σε μουσική, βιβλία και κινηματογράφο υπερτερούν οι μη κυπριακές παραγωγές.
5. Σύγχρονος και παραδοσιακός πολιτισμός
- 65% των ερωτηθέντων θέλουν περισσότερη συνεργασία παραδοσιακών και σύγχρονων καλλιτεχνών.
- 50% θέλουν να προσελκύονται τα παιδιά στον παραδοσιακό πολιτισμό μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Δείτε την έρευνα για το κοινό αναλυτικά
Έρευνα Δημιουργών Πολιτισμού
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 573 δημιουργούς πολιτισμού σε όλη την Κύπρο μέσω ηλεκτρονικών συνεντεύξεων (CAWI) και επικεντρώθηκε σε θέματα ενημέρωσης, στήριξης, χρηματοδότησης και αναβάθμισης του πολιτιστικού προϊόντος.
1. Ενημέρωση Δημιουργών Πολιτισμού
- 32% δηλώνουν καλά ή πολύ καλά ενημερωμένοι για τα χορηγικά προγράμματα, τις πολιτιστικές διοργανώσεις και τους θεσμούς του Υφυπουργείου.
- 29% θεωρούν ότι είναι μέτρια ενημερωμένοι, ενώ 39% δηλώνουν λίγο ή καθόλου ενημερωμένοι.
1.1 Κύριες Πηγές Ενημέρωσης
Οι δημιουργοί ενημερώνονται κυρίως μέσω:
- Facebook (49%)
- Από στόμα σε στόμα (48%)
- Ιστοσελίδα του Υφυπουργείου Πολιτισμού (44%)
- Instagram (37%)
- Οργανωμένοι φορείς και επαγγελματικές ομάδες (23%)
- Εφημερίδες και πολιτιστικά ένθετα (20%)
- Τηλεόραση και ραδιόφωνο (11%)
Παρατήρηση: Η ψηφιακή ενημέρωση κυριαρχεί, ενώ η πρόσβαση σε επίσημες πηγές (ιστοσελίδα Υφυπουργείου) χρειάζεται ενίσχυση.
2. Στήριξη Πολιτιστικών Δημιουργών
2.1 Προβλήματα & Εμπόδια
Οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί είναι:
- Έλλειψη οικονομικής στήριξης (68%)
- Δυσκολία πρόσβασης σε επιχορηγήσεις (54%)
- Ανεπαρκής ενημέρωση για ευκαιρίες χρηματοδότησης (48%)
- Δυσκολία προβολής των έργων τους (42%)
- Έλλειψη κατάλληλων χώρων δημιουργίας και παρουσίασης (38%)
Παρατήρηση: Το βασικό ζήτημα είναι η χρηματοδότηση και η ανάγκη για καλύτερη επικοινωνία σχετικά με τις ευκαιρίες στήριξης.
2.2 Προτεραιότητες για την Αναβάθμιση της Στήριξης
Οι δημιουργοί ζητούν:
- Αναβάθμιση των χορηγικών προγραμμάτων (36%)
- Νομοθετική αναγνώριση του καθεστώτος του καλλιτέχνη (30%)
- Μεγαλύτερη στήριξη για συμμετοχή σε διεθνείς διοργανώσεις (25%)
- Συστηματική επικοινωνία του Υφυπουργείου με τους δημιουργούς (21%)
- Προγράμματα πολιτιστικής παιδείας (18%)
- Φορολογικά κίνητρα για χορηγούς πολιτισμού (18%)
Παρατήρηση: Η θεσμική κατοχύρωση του καλλιτέχνη και η αναβάθμιση των χρηματοδοτικών εργαλείων είναι βασικές προτεραιότητες.
3. Ανάπτυξη του Πολιτιστικού Προϊόντος & Εξωστρέφεια
- 74% δηλώνουν χαμηλά ενημερωμένοι για ευκαιρίες εξειδικευμένων παρουσιάσεων (showcase).
- 71% δεν γνωρίζουν επαρκώς τις ευκαιρίες ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.
- 65% δηλώνουν ότι δεν είναι ενημερωμένοι για τρόπους ανάπτυξης του κοινού τους.
- 69% δεν γνωρίζουν πώς να συνδέσουν τον πολιτισμό με τον τουρισμό.
- 73% έχουν χαμηλή ενημέρωση για τρόπους σύνδεσης του πολιτισμού με την πράσινη ανάπτυξη.
Παρατήρηση: Οι δημιουργοί χρειάζονται περισσότερη εκπαίδευση και καθοδήγηση για να αξιοποιήσουν διεθνείς και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.
4. Εισηγήσεις προς το Υφυπουργείο Πολιτισμού
4.1 Βασικές Προτάσεις των Δημιουργών
- Καλύτερη ενημέρωση για χορηγικά προγράμματα και χρηματοδοτήσεις.
- Διαφάνεια και έγκαιρη ανακοίνωση επιχορηγήσεων.
- Ενίσχυση της σύνδεσης του πολιτισμού με τον τουρισμό.
- Ειδικά προγράμματα για προσβασιμότητα και κοινωνική ένταξη.
- Στήριξη πρωτοβουλιών πολιτιστικής επιχειρηματικότητας.
- Δημιουργία κόμβων συνεργασίας μεταξύ καλλιτεχνών και φορέων.
- Ενσωμάτωση της τεχνολογίας και της καινοτομίας στον πολιτισμό.
Η ανάγκη για στήριξη, οργάνωση και ενίσχυση της εξωστρέφειας του πολιτιστικού τομέα είναι κοινό αίτημα των δημιουργών.
