Ένας νέος οργανισμός, το Celadon, έρχεται να δώσει νέα πνοή στην πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου. Ένας από τους βασικούς συντελεστές του, ο Γαβριήλ Κουρέας, μιλά για το όραμα και τους στόχους του ως πλατφόρμα παραγωγής παρεμβατικής σκέψης στη βάση ανάπτυξης συνεργασιών.
-Ποια ήταν η αφετηρία για τη δημιουργία του Celadon Center for Arts & Ecologies; Αφετηρία ήταν μια τυχαία συνάντηση με το ακίνητο που ανήκε στον Κύπριο κεραμίστα Βαλεντίνο Χαραλάμπους στο χωριό Καπέδες, όπου περνούσε τα καλοκαίρια του. Ο Χαραλάμπους είναι γνωστός για τους πειραματισμούς του με υαλώματα που προέρχονται από ορυκτά, όπως ο σελαδονίτης, τα οποία μάζευε κατά τις αποδράσεις του στα εγκαταλελειμμένα ορυχεία της περιοχής. Μια μεγάλη πέτρα σελαδονίτη βρίσκεται σήμερα στον κήπο του κτήματος. Από αυτήν πήρε το όνομά της ο οργανισμός μας. Προγραμματίζουμε τη μετατροπή του ακινήτου σε πολιτιστικό κέντρο για τις τέχνες.
-Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Έλενα Πάρπα, τον Λεόντιο Τουμπουρή και την Εύη Τσελίκα; Το Celadon ιδρύθηκε στις αρχές του 2024 από τους/τις ιστορικούς και θεωρητικούς τέχνης Γαβριήλ Κουρέα, Έλενα Πάρπα, Εύη Τσελίκα και τον εικαστικό Λεόντιο Τουμπουρή, αλλά κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια… Έχουμε συνεργαστεί στο παρελθόν σε διάφορα έργα όπως στην έκθεση «Φανερώματα» στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας (2024), τη διεθνή έκδοση «Contemporary Art from Cyprus» (2021), το διεθνές συνέδριο «Troubled Contemporary Art Practices» (2016) κ.ά. Μέσω αυτών των συνεργασιών αναγνωρίσαμε ένα κοινό όραμα και τη διάθεση να αναπτύξουμε έναν οργανισμό εκτός των αστικών κέντρων, στην ορεινή Λευκωσία. Έτσι αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε τις εμπειρίες και την τεχνογνωσία μας σε θέματα που αφορούν τον πολιτισμό, την ιστορία της τέχνης, τη σύγχρονη τέχνη και κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της σημερινής εποχής.
-Ποιο είναι το όραμα σας; Αν και προερχόμαστε από διαφορετικές κατευθύνσεις, κοινή συνιστώσα στην πορεία μας είναι η πεποίθηση πως η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν θεμελιώδη ρόλο στην κοινωνία. Βασική μας επιδίωξη, λοιπόν, είναι η προαγωγή και η παραγωγή κριτικών συζητήσεων γύρω από τους τρόπους με τους οποίους η καλλιτεχνική δημιουργία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εργαλείο κοινωνικής αλλαγής και ενδυνάμωσης κοινοτήτων. Με βάση αυτή την αρχή, οραματιστήκαμε το Celadon ως πλατφόρμα παραγωγής παρεμβατικής σκέψης στην ανάπτυξη συνεργασιών. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να ενθαρρύνουμε έργα που προάγουν την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε να συνδεθούμε με μια διευρυμένη αντίληψη της οικολογίας, η οποία αναφέρεται στην αλληλοσυνδεσιμότητα και στους τρόπους με τους οποίους ανθρώπινες δραστηριότητες και συστήματα σκέψης αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον και μεταξύ τους. Αυτή η προσέγγιση προκύπτει και μέσα από την ειδική ιστορική, πολιτισμική και γεωγραφική συνθήκη της Κύπρου, ως νησιού εντός μιας περιοχής πολιτικής αστάθειας και συρράξεων. Μας ενδιαφέρει ο διάλογος γύρω από αυτά τα θέματα μέσα από πολιτιστικές παραγωγές και διαπολιτισμικές πρωτοβουλίες.
-Μέσα από ποιες δράσεις σχεδιάζετε να πετύχετε αυτούς τους στόχους; Μέσω της ανάπτυξης προγραμμάτων φιλοξενίας καλλιτεχνών στα οποία οι συμμετέχοντες θα καθορίσουν τη δημιουργική τους εμπειρία μαζί μας με βάση τις ανάγκες και τις προτεραιότητές τους. Επιπλέον θα διαμορφώσουμε προγράμματα που αφορούν τις τέχνες και την εκπαίδευση, όπως θερινά σχολεία, εργαστήρια, συνέδρια, παρουσιάσεις και συζητήσεις που να εμπλέκουν ενεργά το κοινό. Επίσης θα διοργανώνουμε εκθέσεις (στον χώρο του Celadon και σε συνεργασία με τοπικούς και διεθνείς φορείς), ερευνητικού τύπου έργα που αφορούν κρατικά, ιδιωτικά και θεσμικά αρχεία και την προσβασιμότητά τους, καθώς και εκδοτικές πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τις δραστηριότητές μας.
-Τι περιλαμβάνει το φετινό σας πρόγραμμα; Φέτος εγκαινιάζουμε το τριετές πολιτιστικό πρόγραμμα του οργανισμού με δύο αλληλένδετα πρότζεκτ τα οποία εστιάζουν στην επανεξέταση της σχέσης μας με τη φύση. Πρόκειται για το διεθνές συνέδριο «Μαθαίνοντας με τα βουνά: επαναπροσδιορίζοντας την κατανόηση της σχέσης τέχνης και πλανήτη», το οποίο πραγματοποιείται στη Λευκωσία και στους Καπέδες μεταξύ 6-8 Φεβρουαρίου. Ο βασικός θεματικός του άξονας είναι οι τρόποι με τους οποίους η σύγχρονη τέχνη σχετίζεται με θέματα που αφορούν στον πλανήτη μας και την ευαισθητοποίηση σε ζητήματα που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον, την οικολογία και την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Συμμετέχουν ο Αντώνης Χατζηκυριάκου, η Viviana Checchia και η Umut Yildirim με κεντρικές ομιλίες, που πλαισιώνονται από 45 παρουσιάσεις και βιωματικά εργαστήρια με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών, καλλιτεχνών και επαγγελματιών του πολιτισμού από την Κύπρο και το εξωτερικό. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται με την προβολή σύντομων ταινιών σε επιμέλεια Κωνσταντίνου Ταλιώτη.
-Ετοιμάζετε μια έκθεση για τον Νίκο Νικολαΐδη. Ποιες πτυχές του έργου του αναδεικνύετε; Η έκθεση και το παράλληλο πρόγραμμα, έχει τίτλο «Ζωή όμοια μ’ έναν ορίζοντα: Φύση και περιπλάνηση στη δουλειά του Νίκου Νικολαΐδη» και θα γίνει στο ξενοδοχείο Μινέρβα στις Πλάτρες, μεταξύ 22 Φεβρουαρίου-16 Μαρτίου 2025. Η έκθεση εστιάζει στη φύση στο ζωγραφικό έργο του Νίκου Νικολαΐδη (1884-1956), παρουσιάζοντας σχέδια και πίνακες του καλλιτέχνη από το Τρόοδος και το όρος Σινά. Περιλαμβάνονται επίσης παράλληλες ξεναγήσεις από τους επιμελητές, κύκλος αναγνώσεων με προσκεκλημένους συνεργάτες, εργαστήριο σχεδίου και η ημερίδα «Ποιητική του αρχείου: Δουλεύοντας με καλλιτεχνικά αρχεία και κληροδοτήματα».
-Στα πλάνα σας είναι και η φιλοξενία καλλιτεχνών στους Καπέδες για την παραγωγή έργων; Το τριετές πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών επιδιώκει στη διασύνδεση της Κύπρου με εικαστικούς διεθνής εμβέλειας των οποίων η πρακτική αφορά την οικολογία και το περιβάλλον. Σκοπεύουμε στην εξερεύνηση καίριων ζητημάτων όπωη επίδραση της αποικιοκρατίας, του νεοφιλελευθερισμού, του καπιταλισμού, της εξόρυξης, του πολέμου και των συγκρούσεων, του φύλου και της σεξουαλικότητας, του τουρισμού και ευρύτερων σχετικών θεμάτων. Ενθαρρύνουμε τη συνεργασία των καλλιτεχνών ή/και πολιτιστικών παραγωγών με ειδικούς εμπειρογνώμονες από ένα δίκτυο που συγκρότησε το Celadon, προκειμένου να παραχθούν αποτελέσματα βασισμένα στην έρευνα τα οποία δεν θα περιοριστούν σε έργα τέχνης. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εργαστήρια εμπλοκής κοινοτήτων, παρουσιάσεις, δημοσιεύσεις, συνέδρια, δημόσιες εγκαταστάσεις, περιπάτους στη φύση, παραστάσεις και μια πληθώρα άλλων δράσεων.
-Η λειτουργία του Celadon στην ύπαιθρο θα συμβάλει και στην πολιτιστική αποκέντρωση; Είναι αλήθεια ότι μέχρι πολύ πρόσφατα οι πολιτιστικές δραστηριότητες επικεντρώνονται σε αστικές περιοχές. Θέλουμε να συνδράμουμε στην ανάπτυξη της τέχνης και του πολιτισμού σε κοινότητες και μέρη που συνήθως αποκλείονται από τέτοιες δραστηριότητες, με έμφαση στη μακροπρόθεσμη σύνδεση μας με την ευρύτερη κοινότητα της περιοχής. Ένας από τους βασικούς στόχους του Celadon, άλλωστε, είναι να προάγει την ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης για προστασία και σεβασμό προς το περιβάλλον σε προσωπικό, συλλογικό και θεσμικό επίπεδο μέσω της τέχνης, και να θεσμοθετήσει και να αναπτύξει ένα πλαίσιο πολιτιστικής παραγωγής εκτός αστικών κέντρων.
-Τα κονδύλια για τον πολιτισμό είναι πολύ περιορισμένα. Πώς σκέφτεστε να διαχειριστείτε αυτό το θέμα; Η χρηματοδότηση είναι το διαχρονικό πρόβλημα όλων των μη κερδοσκοπικών οργανισμών στον χώρο του πολιτισμού, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά σε πολλές άλλες χώρες. Η συμβολή του υφυπουργείου Πολιτισμού είναι ανεκτίμητη, αλλά περιορισμένη για τον αριθμό των οργανισμών που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή. Δυστυχώς δεν υπάρχουν άλλες πηγές χρηματοδότησης στην Κύπρο, όπως π.χ. από ιδιώτες, λόγω της έλλειψης φορολογικών κινήτρων από το κράτος, η εισαγωγή των οποίων θεωρούμε ότι θα πρέπει να γίνει προτεραιότητα του υφυπουργείου. Προσβλέπουμε στη δημιουργία ενός αυτοβιώσιμου μοτίβου χρηματοδότησης που θα μας επιτρέπει μεγαλύτερη ελευθερία ανάπτυξης και διαχείρισης. Κάτι τέτοιο, φυσικά, θα πάρει μερικά χρόνια για να γίνει εφικτό.
Ελεύθερα 26.1.2025
