Εννιά χρόνια μετά τον ξαφνικό θάνατο της Ζάχα Χαντίτ, το όνομα της εξακολουθεί να πουλά. Δικαιούται όμως μερίδιο από τα έσοδα του γραφείου; Το ερώτημα κλήθηκε να απαντήσει το βρετανικό δικαστήριο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα δικαστήρια ασχολούνται με τα οικονομικά της Ιρακινής αρχιτεκτόνισσας Ζάχα Χαντίτ η οποία πέθανε το 2016 από καρδιακή προσβολή ενώ νοσηλευόταν για βρογχίτιδα. Πεθαίνοντας άφησε πίσω της μια περιουσία 76 εκατομμυρίων ευρώ και τέσσερεις εκτελεστές της διαθήκης της, ανάμεσα στους οποίους και τον στενό συνεργάτη της Πάτρικ Σουμάχερ, ο οποίος έλαβε ποσό γύρω στο μισό εκατομμύριο, ενώ διάφοροι συγγενείς μοιράστηκαν ποσό δύο εκατομμυρίων. Όπως γράφτηκε τότε, σύμφωνα με τη διαθήκη της, το υπόλοιπο ποσόν θα έπρεπε να μοιραστεί στους κληρονόμους της μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν υπάλληλοι του γραφείου της, το Ίδρυμα Zaha Hadid και φιλανθρωπικές οργανώσεις ή πρόσωπα που θα επέλεγαν οι εκτελεστές της διαθήκης. Ως εκτελεστές, εκτός από τον Σουμάχερ, είχε ορίσει την ανιψιά της Ράνα, τον πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου Τεχνών της Αγγλίας λόρδο Παλούμπο και τον καλλιτέχνη Μπράιαν Κλαρκ. Ευθύς αμέσως προέκυψαν διαφωνίες, με πέτρα του σκανδάλου τον Σουμάχερ, ο οποίος για άλλη μια φορά κατέφυγε πρόσφατα στο δικαστήριο ζητώντας να απαλλαγεί το γραφείο Zaha Hadid Architects, που διευθύνει πλέον ο ίδιος, από την υποχρέωση να καταβάλλει στο ομώνυμο ίδρυμα ποσοστό 6% επί των εσόδων του γραφείου για την χρήση του ονόματος της Ζάχα. Η συμφωνία αυτή υπογράφηκε όταν ακόμα ήταν εν ζωή η αρχιτέκτονας και σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από το 2018 που άρχισε η καταβολή δόθησαν 21.4 εκ. στερλίνες.
Το στούντιο (ο Σουμάχερ και οι συνεργάτες του δηλαδή) υποστήριξαν ότι η ρήτρα αυτή περιορίζει την ικανότητα του να είναι ανταγωνιστικό. Ωστόσο, αυτό απορρίφθηκε από τον δικαστή ως αβάσιμο αφού το στούντιο παρουσιάζει αυξημένα κέρδη. Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία, τα έσοδα του στούντιο Zaha Hadid Architects μεταξύ 2021 και 2023 ήταν πάνω από 60 εκατομμύρια λίρες, διπλάσια από ότι ήταν όταν το 2013 υπογράφηκε η συμφωνία αυτή.
Καταθέτοντας τα στοιχεία, ο διευθυντής του στούντιο, Charles Walker αποδέχτηκε ότι το στούντιο είναι “πολύ επιτυχημένο” οικονομικά, αλλά στο μέλλον η ρήτρα του 6% θα το περιορίσει. «Μέχρι τώρα είναι σαφές ότι η επιχείρηση είναι πολύ επιτυχημένη και μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά την εισφορά», είπε. «Το μέλημα μας όμως είναι η μακροζωία της επιχείρησης. Είναι σαν κάποιος να προσπαθεί να κολυμπήσει με πέτρες στις τσέπες. Ένας δυνατός κολυμβητής μπορεί να τα καταφέρει για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά ίσως η επόμενη γενιά ηγεσίας, εάν δεν είναι τόσο επιχειρηματικοί και εάν δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την απαραίτητη δουλειά, χρόνο με το χρόνο, το βάρος θα μπορούσε να γίνει πολύ μεγάλο για την επιχείρηση».
Ο δικαστής απέρριψε το επιχείρημα λέγοντας ότι η χρήση του ονόματος της Χαντίντ έχει «πολύ σημαντική αξία» για το στούντιο και «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κύρος του συνδέεται με το όνομα».
Η υπόθεση είναι η τελευταία δικαστική μάχη που αφορά το στούντιο και το ίδρυμα. Όλες τις μάχες τις κέρδισε το Ίδρυμα ενώ ο Σουμάχερ έχασε το δικαίωμα να έχει τον πλήρη έλεγχο του αρχιτεκτονικού στούντιο και απομακρύνθηκε επίσης από το Ίδρυμα. Βασικός στόχος του Ζaha Hadid Foundation, το οποίο ίδρυσε η Χαντίντ το 2013, είναι να εκπαιδεύσει νέους αρχιτέκτονες, κυρίως γυναίκες από τον αραβικό κόσμο.
Ελεύθερα 12.1.2025
