Η κατοικία της Αντρέ Ζιβανάρη στον Άγιο Αντρέα, δίπλα στον Πεδιαίο ποταμό, μετατρέπεται προσωρινά για τρεις μήνες σε εκθεσιακό χώρο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να ανακαλύψουν τα έργα 14 Κυπρίων και ξένων καλλιτεχνών σε διάφορους χώρους του ισογείου. Μια αλλιώτικη εμπειρία για τους φιλότεχνους και ένας άλλος τρόπος θέασης της τέχνης έξω από μουσεία και γκαλερί.
Προσεγγίζοντας το σπίτι της Αντρέ Ζιβανάρη στον Άγιο Αντρέα στη Λευκωσία, ο επισκέπτης ακολουθεί μια πορεία σ’ ένα διάδρομο στην νότια όψη του σπιτιού για να φτάσει στην κύρια είσοδο. Στην αρχή του διαδρόμου η μικρή διακριτική πινακίδα φέρει τον τίτλο της έκθεσης: «11 Παρθενώνος, Άγιος Ανδρέας, 1105 Λευκωσία», δηλαδή η διεύθυνση του σπιτιού. Πρόκειται για μια ξεχωριστή παρουσίαση η οποία δεν οργανώνεται σε ένα εκθεσιακό χώρο, όπως έχουμε συνηθίσει, αλλά σε μια ιδιωτική κατοικία.
Η έκθεση οργανώνεται σε συνεργασία με το Point Centre for Contemporary Art, την Κύπρια εικαστικό Χάρη Επαμεινώνδα -βραβευμένη με αργυρό Λέοντα στην Μπιενάλε Βενετίας το 2019- και την Αντρέ Ζιβανάρη.
Τα έργα 14 Κυπρίων και ξένων καλλιτεχνών μοιάζουν να αποτελούν μέρος της συλλογής της ιδιοκτήτριας, ωστόσο είναι μια προσωρινή έκθεση που απλώνεται στον κήπο, στον open-plan χώρο της κουζίνας, στους διαδρόμους, στη βιβλιοθήκη και στο υπόγειο. Οι ιδιωτικοί χώροι του σπιτιού μετατρέπονται προσωρινά σε δημόσιους.
Το ενδιαφέρον με αυτή την έκθεση είναι τα έργα των καλλιτεχνών ενταγμένα στη μοντέρνα αρχιτεκτονική της κατοικίας, ο κήπος της οποίας έχει θέα το πράσινο του Πεδιαίου ποταμού. Ο επισκέπτης βιώνει μια μοναδική εμπειρία που ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις. Το πρώτο μέρος της έκθεσης παρουσιάζεται ως τις 9 Φεβρουαρίου, ενώ το δεύτερο και τρίτο μέρος θα ολοκληρωθεί το 2025. Η ημερομηνία έναρξης του δεύτερου μέρους είναι η 15η Μαρτίου 2025.
Η ποιήτρια και συγγραφέας Πηνελόπη Ιωάννου, σημειώνει σε κείμενο της για την έκθεση: «Το να σας ζητούν να βγάλετε τα παπούτσια ή το παλτό σας, να κρεμάσετε την τσάντα σας στον γάντζο δίπλα στην πόρτα, όταν μπαίνετε σε ένα σπίτι, είναι τόσο μια αναπαράσταση μιας ξαφνικής αύξησης της επίγνωσης του σώματος, της παρουσίας σας σε έναν χώρο, όσο και μια πράξη αφοπλισμού. Κοιτάξτε την “Ανοιξιάτικη Αφύπνιση” του Άρνολντ Μπεκλίν—πέρα από τη φυσική συνομιλία της για το χρώμα και το σώμα, κάνει κάτι παράξενο με την προοπτική: Τοποθετημένη προσεκτικά, η διάταξη κάθε φιγούρας υποδεικνύει στον θεατή ότι βρίσκεστε στην εξώπορτα αυτού του πίνακα, στην εξώπορτα του δάσους τους, αιωρούμενοι στιγμιαία μεταξύ του να σας έχει δοθεί άδεια να εισέλθετε και της απόφασης να κινηθεί το σώμα σας μέσα. Η αβεβαιότητα για το τι βρίσκεται πίσω από τις φιγούρες είναι μια πρόταση για ανοιχτότητα, για όλα τα έντομα που μπορεί να βρείτε, για όλες τις παραλλαγές του κόκκινου, για διαθέσεις, για όλα τα πράγματα, αληθινά και μη, που κινούνται προς κάτι».
Το πρώτο έργο που συναντά ο επισκέπτης είναι του Χριστόδουλου Παναγιώτου, στον μικρό κήπο δίπλα από την είσοδο του σπιτιού. Είναι μια σειρά επτά αυτοσχέδιων σιντριβανιών από φύλλα ακατέργαστου χαλκού που προέρχονται από το ορυχείο Σκουριώτισσας στον Ξερό της Κύπρου. Ο τίτλος του έργου είναι δανεισμένος από την παραβολή του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Der Messingkauf», η οποία αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα που μπαίνει σε ένα μουσικό κατάστημα για να αγοράσει μια τρομπέτα, προτείνοντας ένα ποσό πολύ χαμηλότερο από την τιμή πώλησης, επειδή ούτε ενδιαφέρεται για το όργανο, ούτε ξέρει πώς να το παίξει- απλά θέλει το μέταλλο.
Ο τίτλος του έργου παραπέμπει επίσης στην οικονομική ιστορία της Κύπρου, το όνομα της οποίας πιστεύεται ότι προέκυψε από τη λατινική λέξη για το χαλκό (cuprum). Το αντικείμενο γίνεται γλυπτό μόνο όταν το νερό τρέχει. Μόλις σταματήσει το νερό, μετατρέπεται ξανά σε ένα απλό φύλλο χαλκού. Ο Παναγιώτου παρουσιάζει επίσης άλλα έργα στον διάδρομο και στον χώρο του μπάνιου των επισκεπτών.
Στο εσωτερικό της κατοικίας, στον open-plan χώρο της κουζίνας, σε μια γυάλινη βιτρίνα είναι τα έργα του Shinji Nakaba ο οποίος εμπνέεται από την αρχαία γλυπτική τέχνη που εφαρμόζεται στα κοσμήματα. Ο Nakaba χρησιμοποιεί πολύτιμους λίθους, κοχύλια και μαργαριτάρια, καθώς και άχρηστα ή ανακυκλούμενα υλικά, όπως κουτάκια μπύρας από αλουμίνιο, ακρυλικά μπουκάλια ή ακρυλικά σερβίτσια σαλάτας ΙΚΕΑ. Τα περιδέραια, οι καρφίτσες και τα δαχτυλίδια του είναι σκαλισμένα με εξαιρετική ακρίβεια και συχνά αναπαριστούν κρανία, πρόσωπα, θραύσματα μελών του σώματος και έντομα.
Τα χειροποίητα υφαντά της Κροάτισσας Hana Miletic είναι τοποθετημένα διακριτικά σε διάφορα σημεία της κατοικίας. Η πρακτική της βασίζεται κυρίως σε χειροποίητα υφαντά. Η Miletic χρησιμοποιεί τη διαδικασία της ύφανσης -η οποία απαιτεί σημαντικό χρόνο και αφοσίωση- ως έναν τρόπο να αντιδράσει σε ορισμένες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες εργασίας όπως η επιτάχυνση, η τυποποίηση και η διαφάνεια.
Ο ντιζάινερ Μιχάλης Αναστασιάδης συμμετέχει στην έκθεση με μια σειρά αναλόγια για βιβλία καμωμένα από καπλαμά καρυδιάς. Το 2024 του απονεμήθηκε το βραβείο OBE από τον Κάρολο Γ’ για τις υπηρεσίες του στο ντιζάιν.
Τα έργα του Michael Kleine έχουν έντονη παρουσία σε διάφορους χώρους της κατοικίας. Ο Γερμανός καλλιτέχνης επισκέφθηκε την Κύπρο το περασμένο καλοκαίρι για την παραγωγή των έργων του. Όπως μας εξήγησε, τον ενδιέφερε τα γλυπτά του να συνδέονται με τον τόπο αλλά και να αναπτύσσουν ένα διάλογο με την αρχιτεκτονική του σπιτιού. Ο Klein είναι ένας διεπιστημονικός καλλιτέχνης του οποίου το έργο κινείται μεταξύ σκηνογραφίας, περφόρμανς, αρχιτεκτονικής, μουσικής και γλυπτικής.
Ο Vittorio Visciano παρουσιάζει μια σειρά έργων τα οποία έχουν στο επίκεντρο τους τον Γάλλο ποιητή Αρθρούρο Ρεμπώ, το όνομα του οποίου συνδέεται με την Κύπρο. Όπως σημειώνει ο Visciano το 1879, ο Ρεμπώ φτάνει στην Κύπρο, όπου εργάζεται ως επόπτης σε ένα λατομείο πέτρας. Την ίδια χρονιά προσβάλλεται από τύφο και επιστρέφει στην οικογένειά του στη Γαλλία. Ξανάρχεται στην Κύπρο το 1880 και αναλαμβάνει την επίβλεψη της κατασκευής της νέας θερινής κατοικίας του Βρετανού κυβερνήτη στα βουνά του Τροόδους. Στο νησί, το μόνο που έχει απομείνει από την παρουσία του Ρεμπώ είναι μια πλάκα στη θερινή προεδρική κατοικία στο Τρόοδος, στην οποία γράφει: «Arthur Rimbaud, Γάλλος ποιητής και ιδιοφυία».
Ο καλλιτέχνης Αριστοτέλης Νικόλας Μοχλούλης παρουσιάζει στον χώρο της κουζίνας μια σειρά από αντίγραφα οικογενειακών φωτογραφιών που βρέθηκαν σε αρχεία, βιβλιοθήκες και σπίτια φίλων και συγγενών. Επίσης προβάλλει το μονοκάναλο βίντεο με τίτλο «Στρόμπολι». Το θέμα του είναι συχνά, αν και όχι πάντα, αυτοβιογραφικό – όχι ως εξομολόγηση αλλά παρατήρηση. Είναι ο ιδρυτής της διαδικτυακής έκδοσης Holdings.
Στο πίσω μέρος του σπιτιού, στην πισίνα δίπλα από τον Πεδιαίο ποταμό, επιπλέουν τρία γλυπτά, εκμαγεία ρητίνης από παραδοσιακή δαντέλα της Βαλεντίνας Δεσιδέρη και της Κωνσταντίνας Ζαβιτσάνου. Οι γιαγιάδες και των δύο καλλιτεχνών ήταν τεχνίτριες δαντέλας και κληροδότησαν χειροποίητες δαντέλες στα εγγόνια τους. Οι δύο εικαστικοί δημιούργησαν μια σειρά γλυπτά με έμπνευση αυτά τα μοναδικά κειμήλια.
Στο υπόγειο της κατοικίας προβάλλεται ένα βίντεο της Μαριέττας Μαυροκορδάτου, η οποία διερευνά τις δυνατότητες της εικόνας ως δημιουργίας. Χρησιμοποιώντας αυτοβιογραφικά στοιχεία, επαναπροσδιορίζει αυτές τις δυνατότητες από τη σκοπιά του θεατή και βρίσκει νέους τρόπους να τις συσχετίσει. Η παρουσίαση των αφηγήσεων της Μαυροκορδάτου οδηγεί πίσω στο φωτογραφικό μέσο, σε μια άμεση αντιπαράθεση με τις τυπικές παραμέτρους της φωτογραφίας.
Ποιήματα της Πηνελόπης Ιωάννου είναι σκορπισμένα σε διάφορα σημεία της κατοικίας. Η Κύπρια ποιήτρια και συγγραφέας αποφοίτησε πρόσφατα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου εξερεύνησε τη χωρική ποιητική σε σύγχρονες μεταφράσεις αρχαίων κειμένων.
Ο Μεξικανός επιμελητής Rodrigo Ortiz Monasterio παρουσιάζει τις ερωτικές επιστολές ανάμεσα στον Tao, ένα διάσημο σχεδιαστή μόδας της χρυσής εποχής, και τον σύντροφό του Arturo, σχεδιαστή εσωτερικών χώρων. Οι επιστολές αυτές, τοποθετημένες μέσα σ’ ένα κουτί, βρέθηκαν σε ένα παλαιοπωλείο τη δεκαετία του ’80 και ο Monasterio τις αξιοποίησε γι’ αυτή την έκθεση.
Οι επιστολές παρουσιάζουν την ταραχώδη σχέση τους και τις συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν δύο ομοφυλόφιλοι άνδρες που παλεύουν να κρύψουν μια απαγορευμένη αγάπη. Τα γράμματα δεν είναι απλώς έγγραφα, αλλά ένα μείγμα τεκμηριωμένου υλικού και φανταστικού, λογοτεχνικού κειμένου του Rodrigo, ως απάντηση στο αρχειακό υλικό που του παραχωρήθηκε από τον αντικέρ. Τα γράμματα θα συνοδεύουν και τα άλλα μέρη της έκθεσης που θα ακολουθήσουν.
Ζευγάρι στην τέχνη και τη ζωή, οι καλλιτέχνες Petrit Halilaj και Álvaro Urbano έχουν αναπτύξει μια κοινή πρακτική από το 2014 και προσεγγίζουν το συνεργατικό τους έργο ως έναν τρόπο έκφρασης των περιπλοκών όταν το ιδιωτικό και το δημόσιο συγκρούονται και αλληλοεπηρεάζονται. Η μυθοπλασία σε σχέση με την ομοφυλοφιλία και την οικειότητα, όπως και η συλλογική μνήμη, αναμιγνύονται με προσωπικές ανέκδοτες ιστορίες. Στην έκθεση παρουσιάζουν το έργο «A Theory of Racoon Aesthetics» στο οποίο αποτυπώνουν στον καμβά με κάρβουνο τις πατημασιές των ρακούν.
- Άγιος Ανδρέας, οδός Παρθενώνος 11 (τηλ. 99618002). Ομαδική έκθεση «11 Parthenon Street Ayios Andreas 1105 Nicosia Cyprus» σε επιμέλεια των Χάρης Επαμεινώνδα και Αντρέ Ζιβανάρη. Ανοικτά Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή 17:00-20:00. Μέχρι 9/2.
Ελεύθερα 29.12.2024
