Σε μια συγκινητική τελετή στο Λος Άντζελες παραδόθηκαν στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας συνολικά 266 κυπριακές αρχαιότητες που είχαν εξαχθεί από το νησί τη δεκαετία του 1930. Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες συλλογές αντικειμένων που παραδίδονται για επαναπατρισμό από ιδιωτική πρωτοβουλία.
Οι αρχαιότητες αυτές είχαν εξαχθεί με άδεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων της αποικιοκρατικής κυβέρνησης από τον Χάρβεϊ Μαντ (1888 – 1955), συνιδρυτή και ιδιοκτήτη της Cyprus Mines Corporation και μεταφέρθηκαν στο Λος Άντζελες.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων προχωρεί με τη συσκευασία των αρχαιοτήτων και τον επαναπατρισμό τους εντός των επόμενων ημερών, σχεδόν 100 χρόνια μετά από την εξαγωγή τους από την Κύπρο.
Η παραλαβή στο Κλέρμοντ του Λος Άντζελες έγινε εκ μέρους της Κυπριακής Κυβέρνησης την Τρίτη 10 Δεκεμβρίου από την Υφυπουργό Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου και η παράδοση από τον Αντιπρόεδρο Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Harvey Mudd College Τομ Ντόνελι, στην παρουσία του Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στις ΗΠΑ Ευάγγελου Σάββα, της Βικτόρια Μαντ και των λειτουργών του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου Ευτυχίας Ζαχαρίου, Ελένης Λοϊζίδου, Έλενας Στυλιανού και Στέλλας Πισσαρίδου.
Η συλλογή περιλαμβάνει πήλινα αγγεία και λύχνους, γυάλινα αντικείμενα, πυξίδα, γυναικεία ειδώλια από πηλό και ένα γυναικείο κεφάλι από ασβεστόλιθο, όπως και σημαντικό αριθμό χάλκινων εργαλείων και καθρεφτών. Τα αντικείμενα χρονολογούνται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού μέχρι και τη Ρωμαϊκή Εποχή.
Ανάμεσα στα αντικείμενα της συλλογής ξεχωρίζει ένα τάλαντο χαλκού σε σχήμα δοράς βοδιού της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1600-1050 π.Χ.). Αυτή ήταν η μορφή, με την οποία εξήγαγαν τον Κυπριακό χαλκό κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία, όπως δείχνουν ευρήματα σε όλη την Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό αντικείμενο, αφού είναι μόλις το τρίτο τέτοιο τάλαντο που έχει βρεθεί ποτέ στην Κύπρο. Από τα άλλα δύο το ένα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και το άλλο στη συλλογή του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο Κυπριακό Μουσείο.
Η Cyprus Mines Corporation ήταν η εταιρεία που, μεταξύ άλλων, εκμεταλλευόταν το μεταλλείο της Σκουριώτισσας μέχρι το 1976. Οι αρχαιότητες εξήχθησαν από το νησί με άδεια από το νεοσύστατο Τμήμα Αρχαιοτήτων της αποικιοκρατικής κυβέρνησης τη δεκαετία του 1930 και μεταφέρθηκαν στο Λος Άντζελες, όπου βρισκόταν η έδρα της εταιρείας.
Μετά το θάνατό του Χάρβεϊ Μαντ, το 1955, η οικογένειά του ίδρυσε το Harvey Mudd College και όταν έφυγε από τη ζωή και η σύζυγός του, η συλλογή παραχωρήθηκε από την οικογένειά του στο πανεπιστήμιο αυτό.
Το 2017 η Υφυπουργός Πολιτισμού, στο πλαίσιο έρευνάς της ως ακαδημαϊκός για τα αρχαία μεταλλεία, ήρθε σε επαφή με το Harvey Mudd College, ζητώντας να μελετήσει τη συλλογή αρχαιοτήτων. Η Πρόεδρος του Πανεπιστημίου ενημέρωσε την εγγονή του Χάρβεϊ Μαντ, Βικτόρια Μαντ, η οποία εξέφρασε την επιθυμία οι αρχαιότητες να παραχωρηθούν στις κυπριακές αρχές και να επιστρέψουν στην Κύπρο.
Τον Δεκέμβριο του 2018 υπεγράφη η σχετική συμφωνία για δωρεά των αρχαιοτήτων από το Harvey Mudd College στο Πανεπιστήμιο Κύπρου από την Πρόεδρό του καθηγήτρια Μαρία Κλάβε και τον τέως πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνο Χριστοφίδη.
Στο πλαίσιο της τελετής, η Λίνα Κασσιανίδου εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες του Υφυπουργείου Πολιτισμού προς την Βικτόρια Μαντ και το Διοικητικό Συμβούλιο του Harvey Mudd College για την απόφασή τους να επιστραφούν οι αρχαιότητες στην Κύπρο. Θερμότατες ευχαριστίες απευθύνθηκαν στην Πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ουάσιγκτον και συγκεκριμένα στον Πρέσβη Ευάγγελο Σάββα, την αναπληρωτή αρχηγό αποστολής Μυριάνθη Σπαθή και τον σύμβουλο της Πρεσβείας Γιώργο Λοΐζου, η συμβολή των οποίων υπήρξε καθοριστική για τη θετική έκβαση της υπόθεσης.
Η Υφυπουργός Πολιτισμού αναφέρθηκε στον μεγάλο συμβολισμό της επιστροφής της συλλογής Harvey Mudd στις κυπριακές αρχές, καθώς αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες συλλογές αντικειμένων που παραδίδονται για επαναπατρισμό από ιδιωτική πρωτοβουλία. «Ευχή όλων είναι ότι η υπογραφή της υφιστάμενης συμφωνίας με το Harvey Mudd College, καθώς και οι πρόσφατοι επαναπατρισμοί από πρωτοβουλία ιδιωτών να αποτελέσουν παράδειγμα και για άλλους, με στόχο την επιστροφή των αρχαιοτήτων στην πατρίδα τους» επεσήμανε.
Η Λ. Κασσιανίδου ανέφερε ότι αφού τα αντικείμενα καταλογογραφηθούν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων θα παραδοθούν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, όπου θα εκτεθούν, αλλά και θα αξιοποιηθούν για τη διδασκαλία των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Ωστόσο, κάποια σημαντικά αντικείμενα, όπως το τάλαντο, θα ενσωματωθούν στον σχεδιασμό του Αρχαιολογικού Μουσείου Κύπρου, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού, ως το αρμόδιο Τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας για την προστασία και τη διαχείριση της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Κύπρου, συνεχίζει τις εντατικές του προσπάθειες για τον εντοπισμό, διεκδίκηση και επαναπατρισμό αρχαιοτήτων που εξήχθησαν στο παρελθόν από την Κύπρο. Αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το κοινό στον επαναπατρισμό αρχαιοτήτων, παροτρύνει όλους όσοι επιθυμούν να συμβάλουν στον τομέα αυτό να επικοινωνούν μαζί του.
Δείτε βίντεο από την τελετή:
