Πέραν των 100 κυπριακών αρχαιοτήτων που είχαν παραδοθεί στην Ύπατη Αρμοστεία από τις αστυνομικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου και από ιδιώτες επαναπατρίστηκαν στις 3 Δεκεμβρίου.

Ο επαναπατρισμός αφορά και ποσότητες θραυσμάτων από αρχαιότητες.

Οι αρχαιότητες περιλαμβάνουν λίθινα εργαλεία της Νεολιθικής περιόδου (7η−6η χιλιετία π.Χ.), πήλινα αγγεία που χρονολογούνται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (περ. 2000 π.Χ.) μέχρι τα Μεσαιωνικά χρόνια, ένα Κυπρο-Αρχαϊκό ειδώλιο, πήλινους λύχνους της Ρωμαϊκής περιόδου, κοσμήματα διαφόρων περιόδων, χάλκινα νομίσματα και θρησκευτικές εικόνες, κυρίως του 19ου − αρχών του 20ου αιώνα.

Επαναπατρίσθηκε επίσης, αριθμός θραυσμάτων από λίθινα, πήλινα και γυάλινα αγγεία και ψηφίδες.

Οι αρχαιότητες είχαν εξαχθεί παράνομα από την Κύπρο κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970.

Παραδόθηκαν στην Ύπατη Αρμοστεία, είτε μετά από σχετικά αιτήματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων (μέσω του Γραφείου Καταπολέμησης Παράνομης Κατοχής και Διακίνησης Αρχαιοτήτων και της Ιντερπολ-Λευκωσίας), προς τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου για απόσυρση των αρχαιοτήτων από δημοπρασίες, ή μετά από οικειοθελείς παραδόσεις από άτομα που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και που επιθυμούν να συμβάλουν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.

Ο επαναπατρισμός πραγματοποιήθηκε μετά από συντονισμένες ενέργειες του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Εθνικής Επιτροπής για την Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ιδιαίτερα του Υπουργείου Εξωτερικών (Ύπατη Αρμοστεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Λονδίνο), του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, της Αστυνομίας Κύπρου (Γραφείο Καταπολέμησης Παράνομης Κατοχής και Διακίνησης Αρχαιοτήτων & Ιντερπολ-Λευκωσίας), του Τμήματος Τελωνείων, του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας και της Εκκλησίας της Κύπρου.

Οι Κυπριακές αρχές εξέφρασαν ευχαριστίες ιδιαίτερα προς την Ύπατη Αρμοστεία του Ηνωμένου Βασιλείου στη Λευκωσία, τη Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου και την North Yorkshire Police. Ιδιαίτερα θερμές ευχαριστίες εκφράζονται σε όλα τα άτομα τα οποία αποφάσισαν οικειοθελώς να επιστρέψουν τις αρχαιότητες που έχουν επαναπατριστεί, όπως στην Λέσλι Χόις Χαντ και σε άλλα άτομα που επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμα.

Ζωομορφικό ασκό παρέλαβε η Κασσιανίδου

Εξάλλου, έναν αρχαίο ζωομορφικό ασκό παρέλαβαν στο Λονδίνο το πρωί του Σαββάτου η Υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου και ο Ύπατος Αρμοστής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ηνωμένο Βασίλειο Κυριάκος Κούρος, σε μία ακόμα τελετή που σηματοδοτεί την επιστροφή κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών στην Κύπρο.

Το τελετουργικό αγγείο παραδόθηκε στους εκπροσώπους της Κυπριακής Δημοκρατίας στο κτήριο της Υπάτης Αρμοστείας από τον Κώστα Παρασκευαΐδη, Διευθυντή της γκαλερί ArtAncient London που ειδικεύεται σε εκθέσεις αρχαίων έργων τέχνης.

Ο συγκεκριμένος περίτεχνος και εντυπωσιακά καλά διατηρημένος ερυθροστιλβωτός ασκός χρονολογείται από τη Μέση Εποχή του Χαλκού (περίπου 2.000 π.Χ.) και είχε ταυτοποιηθεί και καταγραφεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου στην Αμμόχωστο πριν από το 1974. Μετά από την τουρκική εισβολή και έναρξη της κατοχής, το συγκεκριμένο τέχνεργο εκλάπη και εξήχθη παρανόμως στο εξωτερικό, όπως πολλά άλλα αντικείμενα πολιτιστικής αξίας στα κατεχόμενα.

Ο Κ. Παρασκευαΐδης σημείωσε μιλώντας στο ΚΥΠΕ κατά την τελετή παράδοσης πως εντόπισε τον ασκό ως αντικείμενο προς πώληση σε δημοπρασία στη Γερμανία στα μέσα του 2023. Με την ομάδα ειδικών στην γκαλερί του ερεύνησε την προέλευση του αντικειμένου, διαπίστωσε ότι είχε κλαπεί το 1974 από την Κύπρο και παράλληλα επικοινώνησε με το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Συμφωνήθηκε να αγοράσει το αγγείο και στη συνέχεια να το επιστρέψει στην πατρίδα του.

Η Λ. Κασσιανίδου είπε στο ΚΥΠΕ πως το τελευταίο διάστημα υπάρχουν αρκετές παρόμοιες περιπτώσεις εντοπισμού κυπριακών αρχαιοτήτων με αίσια έκβαση και επαναπατρισμό, εξαίροντας τη συνεισφορά και το ρόλο των κατά τόπους Πρεσβειών σε συντονισμό με το Υπουργείο Εξωτερικών. Τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια μεγάλη τάση επιστροφής αρχαιοτήτων, σημειώνει η ίδια, είτε από άτομα τα οποία έχουν κληρονομήσει αρχαιότητες από τους γονείς και τους παππούδες τους, είτε αρχαιοτήτων που εντοπίστηκαν σε δημοπρασίες από το Τμήμα Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με τις Αστυνομία και τις Πρεσβείες της Κύπρου στο εξωτερικό.

Το συγκεκριμένο αγγείο θα αρχίσει να εκτίθεται εντός των επόμενων μηνών στο Κυπριακό Μουσείο.

Στο Λος Άντζελες με διπλό σκοπό

Η Υφυπουργός Πολιτισμού μετέβη την Κυριακή από το Λονδίνο στο Λος Άντζελες, με διπλό σκοπό.

Κατά πρώτο λόγο, πηγαίνει εκεί για την ολοκλήρωση της διαδικασίας επαναπατρισμού κυπριακών αρχαιοτήτων, η οποία είχε αρχίσει το 2018 και είχε «παγώσει» λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Πρόκειται για τη συλλογή του ιδιοκτήτη της αμερικανικής εταιρείας Cyprus Mines Corporation (CMC), Χάρβεϊ Μαντ, η οποία περιλαμβάνει 266 αντικείμενα που είχε αγοράσει ο Μαντ τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, όταν η Κύπρος ήταν υπό βρετανική κυριαρχία.

Η εταιρεία είχε ιδρυθεί το 1916 και δραστηριοποιείτο στην Κύπρο μέχρι το 1976. Όταν ο Μαντ απεβίωσε τη δεκαετία του 1950, η οικογένειά του ίδρυσε ένα τεχνικό κολέγιο (Harvey Mudd College) στη μνήμη του, στο οποίο δώρισε και τη συλλογή των κυπριακών αρχαιοτήτων. Όταν απεβίωσε ο γιος του Χάρβεϊ Μαντ, η συλλογή του δωρήθηκε επίσης στο κολέγιο.

Η Υφυπουργός Πολιτισμού, ως Διευθύντρια της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και λόγω του ερευνητικού της ενδιαφέροντος για τα αρχαία μεταλλεία, είχε έρθει σε επαφή με το Harvey Mudd College, ζητώντας να μελετήσει τη συλλογή των κυπριακών αρχαιοτήτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η εγγονή του Χάρβεϊ Μαντ, Βικτόρια, επικοινώνησε μαζί της, κατόπιν συνεννόησης με το ΔΣ του Πανεπιστημίου, για να της εκφράσει τη βούλησή της για επιστροφή της συλλογής στην Κύπρο και την πεποίθησή της ότι η συλλογή πρέπει να δωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, προκειμένου να αξιοποιηθεί για ερευνητικούς και διδακτικούς σκοπούς.

Η Λίνα Κασσιανίδου μετέβη τον Δεκέμβριο του 2018 στο Λος Άντζελες μαζί με τον τότε Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κωνσταντίνο Χριστοφίδη, για να υπογράψουν τη συμφωνία δωρεάς της συλλογής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Αυτή τη φορά το Τμήμα Αρχαιοτήτων αναλαμβάνει πλήρως τον επαναπατρισμό αυτών των αντικειμένων, καλύπτοντας εξ ολοκλήρου τα έξοδα της διαδικασίας.

Το σημαντικότερο αντικείμενο της συλλογής Χάρβεϊ Μαντ είναι ένα χάλκινο τάλαντο σε σχήμα βοδιού, το οποίο χρονολογείται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1500-1050 π.Χ.).

Mε αυτή τη μορφή εξαγόταν ο κυπριακός χαλκός και στην Κύπρο έχουν βρεθεί μέχρι τώρα μόνο 3 τέτοια τάλαντα. Το πρώτο βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, το δεύτερο στο Κυπριακό Μουσείο, ενώ το τρίτο περιλαμβάνεται στη συλλογή του Χάρβεϊ Μαντ, ο οποίος το είχε αγοράσει το 1936.

Πέραν από τη διαδικασία του επαναπατρισμού της συλλογής Μαντ, η Υφυπουργός Πολιτισμού θα έχει συνάντηση με το Getty Conservation Institute, εξειδικεύεται στη συντήρηση ψηφιδωτών και με το οποίο το Τμήμα Αρχαιοτήτων έχει στενή συνεργασία εδώ και χρόνια. Με τη χρηματοδότηση του εν λόγω ιδρύματος εκπονήθηκε μελέτη και διαχειριστικό σχέδιο για τον αρχαιολογικό χώρο της Πάφου, καθώς και διαγωνισμός για τα στέγαστρα που πρέπει να καλύψουν τα ψηφιδωτά.

Η Λίνα Κασσιανίδου επιστρέφει στην Κύπρο στις 13 Δεκεμβρίου.