Ένα ταξίδι που εστιάζει στον χρόνο, τον τόπο και τον άνθρωπο είναι η έκθεση που εγκαινιάζεται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου στις 4 Ιουλίου. Η διοργάνωση, σε επιμέλεια του δρα Γιάννη Τουμαζή και της Δήμητρας Ιγνατίου, φωτίζει την κοινωνικοπολιτική και πολιτισμική ιστορία του τόπου από την αρχαιότητα ώς τις μέρες μας έχοντας ως μήνυμα την αδιαπραγμάτευτη ενότητα του νησιωτικού της χώρου.
Η έκθεση «Κύπρος Νήσος, Ιστορία-Μνήμη-Πραγματικότητα» σηματοδοτεί μια νέα εποχή για το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, που φέτος γιορτάζει τα 40 του χρόνια. Όπως μας ανέφερε ο νέος διευθυντής του Ιδρύματος Γιάννης Τουμαζής, έχει γίνει μια ριζική αναδιοργάνωση, ανακαίνιση και επέκταση των χώρων του Ιδρύματος. Παράλληλα με την έκθεση, που ανοίγει τις πύλες της για το κοινό στις 4 Ιουλίου, θα επαναλειτουργήσει στο χώρο του Ιδρύματος και το πωλητήριο, η γνωστή «Αγορά» που μέχρι πρόσφατα λειτουργούσε μόνο ψηφιακά. Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία είναι η επανέναρξη του εκδοτικού προγράμματος του Πολιτιστικού Ιδρύματος, με μια έκδοση η οποία αφορά τη συγκεκριμένη έκθεση.
Η έκθεση «Κύπρος Νήσος, Ιστορία-Μνήμη-Πραγματικότητα», μας εξηγεί ο κ. Τουμαζής, παίρνει το όνομά της από τον Κώδικα 655, Γεωγραφία Πτολεμαίου στον οποίο παρουσιάζεται η πρωϊμότερη γνωστή χαρτογραφική απεικόνιση της Κύπρου από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο, τον 2ο αιώνα μ.Χ. «Το πολύτιμο αυτό ιστορικό έκθεμα, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο, έχει ευγενώς παραχωρηθεί από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους. Πρόκειται για ένα μεσαιωνικό αντίγραφο του κώδικα του 13ου-14ου αιώνα. Το ένα από τα δυο αντίγραφα που υπάρχουν στον κόσμο φυλάσσεται στη Μονή και μεταφέρεται στην Κύπρο για πρώτη φορά. Αυτό το σπάνιο έκθεμα αποτυπώνει μια Κύπρο πολύ διαφορετική απ’ αυτήν που έχουμε γνωρίσει στη μετέπειτα χαρτογραφία. Ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει από κοντά αυτό το πολύ σπάνιο χειρόγραφο μέχρι το τέλος Αυγούστου 2024».
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΠΡΑΞΕΙΣ
Όπως αναφέρει ο κ. Τουμαζής, η έκθεση διερευνά τον διαχρονικά ενιαίο πολιτισμικό χαρακτήρα της Κύπρου. Εστιάζοντας στις έννοιες χρόνος, τόπος και άνθρωπος, αναδύονται σχέσεις και δομούνται αφηγήματα, τα οποία προβάλλουν πτυχές της ιστορίας και της σύγχρονης πραγματικότητας της Κύπρου που έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της ενιαίας κυπριακής νησιωτικότητας.
«Το 1974 είναι η περίοδος κατά την οποία συντελείται ο βίαιος διαχωρισμός του νησιού, μια τραυματική στιγμή της ιστορίας μας. Οι πέντε πράξεις της έκθεσης χαρτογραφούν τον διαχρονικά ενιαίο πολιτισμικό χαρακτήρα της Κύπρου, ο οποίος συγκεράζει στοιχεία από το πλούσιο, σύνθετο και πολυδιάστατο ιστορικό παρελθόν του νησιού. Αρχαιότητες, αρχειακό υλικό, έργα σύγχρονου και λαϊκού πολιτισμού, ψηφιακές και εμβυθιστικές εφαρμογές αναδεικνύουν το χαρακτήρα αυτό. Επιχειρούμε να αναδείξουμε γνωστές και άγνωστες πτυχές της πολύμορφης ταυτότητας της Κύπρου. Πρόκειται για μια περιδιάβαση, ένα ταξίδι που εστιάζει στον χρόνο, τον τόπο και τον άνθρωπο» σημειώνει ο διευθυντής του Ιδρύματος.
Ένα μέρος της έκθεσης είναι αφιερωμένο στα δύσκολα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1963-64 μέχρι τα τραγικά επακόλουθα της Τουρκικής Εισβολής το 1974. Η έκθεση είναι χωρισμένη σε πέντε πράξεις. Η πρώτη πράξη αφορά τον κόσμο της Κύπρου. Η δεύτερη αφορά την ενιαία κυπριακή νησιωτικότητα. Η τρίτη πράξη εστιάζει στη νεωτερικότητα, δηλαδή τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, με ένα ειδικό αφιέρωμα στο διεθνές αεροδρόμιο Λευκωσίας. «Έχουμε συνεργαστεί για το αεροδρόμιο με το Ινστιτούτο Κύπρου, το οποίο δημιούργησε ένα εντυπωσιακό βιντεοπαιχνίδι. Μέσα από αυτό το παιχνίδι μπορούμε να αφουγκραστούμε τις κοινωνικοπολιτικές πραγματικότητες της νεοϊδρυθείσας δημοκρατίας. Το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας ήταν ένα σύμβολο του μοντερνισμού στην Κύπρο, μια πύλη που καθόριζε το νέο πρόσωπο της Κύπρου.
Στην καρδιά της έκθεσης βρίσκεται μια πολύ εντυπωσιακή οπτικοακουστική δράση. Μέσα από ήχο, εικόνα και φως το κοινό θα μπορεί να δει τα δύσκολα χρόνια της Δημοκρατίας. Δηλαδή από το 1963-64 που άρχισαν οι διακοινοτικές ταραχές με τραγική κατάληξη την εισβολή του 1974. Γι’ αυτό το έκθεμα συνεργαστήκαμε με την ομάδα του Στάθη Μήτσιου από την Ελλάδα, που ασχολείται με τις εμβυθιστικές παρουσιάσεις. Η τελευταία ενότητα αναφέρεται στους αναστοχασμούς μας για το μέλλον. Ανάμεσα στα εκθέματα παρουσιάζεται μια ενδιαφέρουσα ηχητική εγκατάσταση της Άννας Παπαέτη που αφορά στους εγκλωβισμένους και τις επαφές μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Έχουμε χρησιμοποιήσει και πολύ υλικό από το πλουσιότατο αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος με εκθέματα που παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά. Στην έκθεση θα συνυπάρξουν όλες οι δημιουργικές μορφές όπως η νομισματοκοπία, η χαρακτική, η αρχαία χαρτογραφία, η σύγχρονη τέχνη, η λαϊκή τέχνη και παράδοση, ο κινηματογράφος».
ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Η περιδιάβαση στην έκθεση γίνεται μέσα από καινοτόμες νέες τεχνολογίες. Για παράδειγμα, ο Ψηφιακός Φυλλομετρητής είναι ένα εντυπωσιακό έκθεμα όπου επισκέπτες όλων των ηλικιών θα μπορούν με οθόνες πολλαπλής αφής να εντρυφήσουν στις συλλογές του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου, μέσα στο πλαίσιο του σκεπτικού της έκθεσης. «Πιστεύουμε στην καινοτομία», σχολιάζει ο κ. Τουμαζής, «και στις νέες τεχνολογίες. Θεωρώ ότι πλέον η σύγχρονη μουσειολογική και μουσειογραφική αντιμετώπιση επιβάλλει να δίνουμε την πληροφορία για την ιστορία και τον πολιτισμό μας με τρόπους προσιτούς και κατανοητούς, ώστε να αγγίζουμε όσο μεγαλύτερο φάσμα ανθρώπων. Το Κέντρο Αριστείας CYENS έχει «ζωντανέψει» ένα μέρος του κόσμου της Κύπρου.
Για τις ψηφιακές και διαδραστικές εφαρμογές, το Πολιτιστικό Ίδρυμα έχει συνεργαστεί επίσης το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τους cloudy.works, τη Σταυρούλα Γρηγορίου, τη Μαρία Λεωνίδου και τη Ρεβέκκα Στυλιανού».
Όπως τονίζει ο κ. Τουμαζής, «ο χαρακτήρας της έκθεσης αποτελεί τον προάγγελο της νέας ταυτότητας του Ιδρύματος, που στόχο έχει να αναδείξει τις πολυάριθμες συλλογές του μέσα από καινοτόμες μουσειολογικές και μουσειογραφικές προσεγγίσεις και να καταστήσει το πλούσιο αρχείο του προσβάσιμο στο ευρύ κοινό». Την έκθεση θα συνοδεύει ειδική έκδοση καθώς και παράλληλες δράσεις και εκδηλώσεις που θα έχουν άμεση σχέση με την θεματολογία της: Συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα, διαλέξεις, ξεναγήσεις, παρουσιάσεις. Ειδικά σχεδιασμένες δραστηριότητες με βάση το πολυαισθητηριακό μουσειακό πρόγραμμα «Αισθήσεις» του Πολιτιστικού Ιδρύματος για τις εμποδιζόμενες ομάδες ανθρώπων.
Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα των δημιουργών: Myrian Abdi, Κώστα Αβερκίου, Κώστα Αργυρού, Baud-Bovy και Αριστέας Τζάνου, Δημήτρη Γεροκώστα, Γεωργίου Πολ. Γεωργίου, Αδαμάντιου Διαμαντή, Άντρου Ευσταθίου, Νίνας Ιακώβου, Βίκτωρα Ιωαννίδη, Nurtane Karagil, Μελίτας Κούτα, Τούλας Λιασή, Άγγελου Μακρίδη, Mariandrie, Electra Megaw, Παναγιώτη Μιχαήλ, Ιωάννη Νοταρά, Άννας Παπαέτη, Ανδρέα Σάββα, Kamil Saldun και Sholeh Zahraei, Σύμη Σουκιούρογλου, Παναγιώτη Τέτση, Πανίκου Χρυσάνθου.
Εκτός από τις συλλογές του Πολιτιστικού Ιδρύματος, εκθέματα και σχετικό υλικό παραχώρησαν ευγενώς οι: Αρχείο Αβδελόπουλου–Εφημερίδα Πολίτης, Αρχείο Ανδρέα Κούτα, Γιάννης και Κώστας Κολακίδης, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Δήμος Λάρνακας, Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, Ιερά Μητρόπολις Ταμασού και Ορεινής, Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας, Κρατικό Αρχείο, Λεβέντειος Πινακοθήκη, Μουσείο Κώστα Αργυρού, Μουσείο Πιερίδη–Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, Οικογένεια Δημήτρη Γεροκώστα, Πρεσβεία του Ισραήλ, Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, Συλλογή Γεωργίου Πολ. Γεωργίου, Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου.
H έκθεση «Κύπρος Νήσος Ιστορία. Μνήμη Πραγματικότητα» θα διαρκέσει από τις 4 Ιουλίου 2024 μέχρι τις 30 Ιουνίου 2025 και θα είναι ανοιχτή καθημερινά 10:00–19:00 στον χώρο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, στην παλιά πόλη της Λευκωσίας. Παράλληλα επαναλειτουργεί και η «Αγορά», το πωλητήριο του Πολιτιστικού Ιδρύματος, με αντικείμενα εμπνευσμένα από τις συλλογές του και από την έκθεση Κύπρος Νήσος.
Ελεύθερα 30.6.2024
