Εορτασμοί για τα 40 χρόνια εκδοτικής παρουσίας του Μεχμέτ Γιασίν

Σειρά πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων οργανώνονται σε Κύπρο, Τουρκία, Ελλάδα και Αγγλία, από τις 25 Μαΐου έως τα μέσα Δεκεμβρίου, με αφορμή την 40ή επέτειο από την έκδοση του πρώτου ποιητικού βιβλίου του σπουδαίου Κύπριου λογοτέχνη Μεχμέτ Γιασίν «Αγαπημένε μου, νεκρέ στρατιώτη».

Οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις περιλαμβάνουν συναυλία στη Λευκωσία, τρεις εκθέσεις σε Λευκωσία, Κερύνεια και Κωνσταντινούπολη, δύο περφόρμανς σε Λευκωσία και Λονδίνο, τέσσερεις συζητήσεις με τη συμμετοχή του κοινού σε Λευκωσία, Κερύνεια, Λονδίνο και Αθήνα, μία συζήτηση με επαγγελματίες των τεχνών στη Λεμεσό και τρεις παρουσιάσεις βιβλίων.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, εικαστικά έργα του Μεχμέτ Γιασίν θα παρουσιαστούν στο κοινό. Στο ένθετο εφημερίδας Κ24 (Κωνσταντινούπολη) θα δημοσιευθούν όλες οι δραστηριότητες του πρότζεκτ «Αγαπημένε μου, νεκρέ στρατιώτη» ως αρχειακό υλικό και θα περιλαμβάνονται λογοτεχνικά κριτικά δοκίμια για τα έργα του Γιασίν σε ειδικό τεύχος. Η Gazedda Kibris θα δεσμεύσει μια ειδική στήλη, όπου θα φιλοξενούνται ποιήματα για το βιβλίο αυτό σε τρεις γλώσσες: τουρκικά, ελληνικά και αγγλικά.

Ο Μεχμέτ Γιασίν είναι μια πολυσχιδής λογοτεχνική προσωπικότητα που έπαιξε μετασχηματιστικό ρόλο στη λογοτεχνία και τον πολιτισμό με τα ποιήματα, τα μυθιστορήματα, τα δοκίμια και τα κριτικά του κείμενα. Έχει εκδώσει 11 ποιητικά βιβλία, 4 μυθιστορήματα, 6 δοκίμια, συλλογές συνεντεύξεων, ανθολογική έρευνα και λογοτεχνικές μελέτες.

Τα ποιήματά του δημοσιεύονται σε τουρκοκυπριακές εφημερίδες από το 1973, σε ελληνοκυπριακές από το 1977, σε λογοτεχνικά περιοδικά στην Τουρκία από το 1979 και στην Ελλάδα, την Αγγλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες από τη δεκαετία του 1980. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 24 διαφορετικές γλώσσες, έχουν εκδοθεί σε μορφή βιβλίου σε 11 διαφορετικές χώρες κι έχουν διαβαστεί σε 43 χώρες. Έχει συνεργαστεί με μουσικούς, θεατρικές ομάδες και σκηνοθέτες κι έχει δημιουργήσει διάφορα διεπιστημονικά καλλιτεχνικά έργα, ειδικότερα ποιητικές εγκαταστάσεις, τις οποίες έχει εκθέσει σε Γαλλία, Πορτογαλία, Βραζιλία, Λίβανο, Ρωσία και Κύπρο. Έργο του αποτελεί μέρος της μόνιμης συλλογής σε μουσείο στο Βέλγιο.

Το πρώτο του ποιητικό βιβλίο, «Αγαπημένε μου Νεκρέ Στρατιώτη» (1984), κέρδισε το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας και το Βραβείο Ποίησης Α. Καντίρ στην Κωνσταντινούπολη το 1985, αλλά απαγορεύτηκε από την τουρκική στρατιωτική χούντα, η οποία είχε έρθει στην εξουσία το 1980 με πραξικόπημα.

Πρόγραμμα δραστηριοτήτων (Κύπρος, Τουρκία, Ελλάδα, Αγγλία)

Σάββατο 25 Μαΐου, Λευκωσία: «Ο νεκρός στρατιώτης τραγουδά». Καλωσόρισμα, μουσική συναυλία από το μουσικό σχήμα Aurora βασισμένη στα ποιήματα του Γιασίν. Παρουσίαση βιβλίου και ανάγνωση ποίησης από τον Μεχμέτ Γιασίν. 3-6μ.μ., Hoi Polloi and Lorenza Cafe, Πλατεία Lefka Inn (Απέναντι από το Great Inn).

Τετάρτη 12 Ιουνίου, Λευκωσία: «Μία άλλη λέξη». Εγκαίνια από τη Ρίτα Σεβέρη, τρίγλωσση ποιητική περφόρμανς από τον Μεχμέτ Γιασίν, συζήτηση και υπογραφή βιβλίου, 7μ.μ., CVAR—Ίδρυμα Σεβέρη, Ερμού 285.

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου, Λονδίνο: «Παγκύπρια γιορτή για το πρώτο βιβλίο ποίησης του Μεχμέτ Γιασίν». Τρίγλωσση ποιητική περφόρμανς του Μεχμέτ Γιασίν, συζήτηση και υπογραφή βιβλίου. 7.30-9.30μ.μ., Κυπριακό Κοινοτικό Κέντρο, Earlham Grove, Wood Green N22.

Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου – Σάββατο 19 Οκτωβρίου, Λευκωσία: «…είχα πάνω μου πουλιά που τραγουδούσαν». Εικαστική έκθεση για την ποιητική ύπαρξη του Μεχμέτ Γιασίν, ένα συλλογικό εικαστικό έργο των Ευαγόρα Βανέζη, Παναγιώτη Μιχαήλ και Μεχμέτ Γιασίν. Εγκαίνια: 8-10μ.μ., οι ώρες λειτουργίας θα ανακοινωθούν. Γκαλερί Sic. Contemporary Culture, Μέγαρο Μιτσή 3, αρ. 4, 1065 (Γωνία Λεωφόρου Ευαγόρου και Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’).

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου- Πέμπτη 31 Οκτωβρίου, Κερύνεια: Έκθεση για τα βιβλία και τη λογοτεχνική ζωή του Μεχμέτ Γιασίν, σε επιμέλεια της Oya Sibery και της Anber Onar. Εγκαίνια: 6.30μ.μ., ArtRooms Gallery.

Οκτώβριος-Δεκέμβριος, Κωνσταντινούπολη: Παρουσίαση μέρους της έκθεσης της Κερύνειας, ένα ντοκιμαντέρ και παρουσιάσεις βιβλίων σε διαφορετικούς χώρους στην Κωνσταντινούπολη. Ειδικό τεύχος για τον Μεχμέτ Γιασίν και την ≪40η επέτειο≫ που παρουσιάστηκε από το ένθετο K24. Μια σειρά από ραδιοφωνικά προγράμματα και διαδικτυακές συναντήσεις (zoom) που πραγματοποιούνται στην Τουρκία.

Σάββατο 23 Νοεμβρίου, Λεμεσός: «Το βιβλιοπωλείο Moufflon παρουσιάζει τα βιβλία του Μεχμέτ Γιασίν στα Ελληνικά και στις Μεταφρασμένες Γλώσσες», συζήτηση με τον συγγραφέα (στα αγγλικά). Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Λεμεσού, 5-6μ.μ., Χαρουπόμυλοι Λανίτη (στην ιστορικη περιοχή του μεσαιωνικού κάστρου). (Λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν).

Νοέμβριος- Δεκέμβριος, Αθήνα: Παρουσίαση του νέου βιβλίου Μεχμέτ Γιασίν κατά την οποία ο συγγραφέας θα υπογράψει αντίτυπα του βιβλίου. Συνομιλία με τη Φραγκώ Καράογλαν μεταφράστρια και μελετήτρια της λογοτεχνίας, με την υποστήριξη του Εκδοτικού Οίκου Αστάρτη και άλλων πολιτιστικών χώρων. (Λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν).

Το βασικό πρόγραμμα θα ενημερώνεται συνεχώς ΕΔΩ

Ποιοι συμβάλλουν

Τα άτομα και οι οργανισμοί που συμβάλλουν στην πραγματοποίηση των εκδηλώσεων αυτών, που καλύπτουν μια περίοδο 8 μηνών σε Κύπρο, Τουρκία, Ελλάδα και Αγγλία είναι μεταξύ άλλων: Ανμπέρ Ονάρ, Γιόχαν Πιλάι, Sidestreet Culture, Όγια Σίλμπερι, Ντιζέ Κιουκρέρ, ArtsRoom Gallery, Ευαγόρας Βανέζης, Παναγιώτης Μιχαήλ, Γκάλερι Sic. Contemporary Culture, Οσμάν- Πετέκ Τζανκόι, Μουσικό συγκρότημα AURORA, Ρίτα Σεβέρη, Μαρία Ευσταθίου, Ίδρυμα CVAR-Σεβέρη, Γιασεμίν Τσονγκάρ, Μεσούτ Βαρλίκ, K24, Kıraathane, Το Σπίτι της Λογοτεχνίας Κωνσταντινούπολης, εκδοτικός οίκος Ιθάκη (Τουρκία), Εμίν Τσιζενέλ, ARKHE, Πολιτιστικό Γραφείο Τ/κ Δήμου Λευκωσίας, Κρις Κονναρής, Βιβλιοπωλείο Moufflon, Νεσέ Αβτούρκ, Βιβλιοπωλεία Doku-KTEV, Βιβλιοπωλείο Işık, PEM Reklam, Φραγκώ Καράογλαν, Εκδόσεις Αστάρτη Ελλάδα, Νουρί Σιλάι, Gazedda Kibris, Γετίν Αρσλάν, Σίμτζε Τσερκέζογλου, Ένωση Κυπρίων Βρετανίας, Αϊτζάν Αφσάρογλου, Ελένη Παπαζίδου, Cypriot Artists Platform-UK, Hoi Polloi, Lorenza Caffe, Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Λεμεσού, ONK Agency.

Ποιος είναι ο Μεχμέτ Γιασίν

Ο Μεχμέτ Γιασίν είναι μια μοναδική μορφή της σύγχρονης τουρκόφωνης ποίησης (όρο που καθιέρωσε εν πολλοίς ο ίδιος) κι ένας διεθνώς καταξιωμένος Κύπριος συγγραφέας και ποιητής. Τα ποιήματα, μυθιστορήματα και δοκίμια του θεωρούνται όχι μόνο μέρος της κυπριακής και της τουρκικής λογοτεχνίας, αλλά και της ελληνικής και της ευρωπαϊκής. Μετά το 1974, τα έργα του έφεραν μια νέα εποχή στη λογοτεχνία της Κύπρου και σύντομα έγιναν αντικείμενο μελέτης και στον υπόλοιπο κόσμο.

Η ποιητική φωνή και ευαισθησία που προσδίδει στην τουρκική γλώσσα προέρχεται από τις υβριδικές λογοτεχνικές πηγές του, οι οποίες φέρνουν σε επαφή τον τουρκικό και τον ελληνικό πολιτισμό της Μεσογείου, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο δραματικό και αφηγηματικό λυρικό ιδίωμα. Χρησιμοποιώντας ιστορικά και γεωγραφικά επηρεασμένες μορφές της τουρκικής γλώσσας και μέσα από τη πολυδιάστατη θεματολογία του, συνδυάζει προσωπικές εμπειρίες με γενικότερους φιλοσοφικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς.

Τα παιδικά χρόνια του διαμορφώθηκαν από τις διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο, σε μια κοσμοπολίτικη οικογένεια που ανέθρεψε πολλούς συγγραφείς, εκπαιδευτικούς και δημοσιογράφους. Ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας της μητέρας του, Αϊσέ Ιπτζί-ζαντε, ήταν ο ποιητής μουφτής της Οθωμανικής ποίησης του Divan, καθολικοί ποιητές και συγγραφείς που έγραφαν στα γαλλικά και τα αγγλικά, καθώς και εκδότες εφημερίδων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Ο πατέρας του, Οζκέρ Γιασίν, του οποίου οι θείοι ήταν επιθεωρητές εκπαίδευσης, μορφώθηκε στην Κωνσταντινούπολη και θεωρείται ο πρώτος εθνικός ποιητής και συγγραφέας των Τουρκοκυπρίων. Οι γονείς του, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό, χώρισαν πριν γεννηθεί. Μετά τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963, το σπίτι της οικογένειας Γιασίν στη Νεάπολη κάηκε από Έλληνες ακραίους εθνικιστές. Κάποια μέλη της οικογένειας σκοτώθηκαν, κάποια αιχμαλωτίστηκαν, ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα η οικογένεια έζησε ως προσφυγική στο κατάλυμα των δασκάλων στη Λεύκα.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες στη Λεύκα, όταν ήταν μεταξύ δέκα και έντεκα ετών, ο νεαρός Μεχμέτ Γιασίν έγραψε το πρώτο του ποίημα, «Μονάχα να μπορούσα», γεμάτο από τη χαρά της ζωής. Το ποίημα δημοσιεύτηκε στο σχολικό περιοδικό και βραβεύτηκε και ο Γιασίν αφιέρωσε τον υπόλοιπο ελεύθερο χρόνο του κατά τη δεκαετία του 1970 διαβάζοντας και γράφοντας, προκειμένου να γίνει ποιητής και συγγραφέας.

Το 1976 μετέβη στην Τουρκία, όπου σπούδασε Διεθνείς Σχέσεις στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην Πολιτική Ιστορία στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης.

Το 1986, επειδή είχε γράψει κατά του πολέμου στην Κύπρο, ο Γιασίν απελάθηκε από την Τουρκία ως «ξένος επιζήμιος για τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα». Ωστόσο, παρά την απαγόρευση, το πρώτο και το δεύτερο ποιητικό του βιβλίο επανεκδόθηκαν την ίδια χρονιά που συνελήφθη. Επέστρεψε αρχικά στην κατεχόμενη Κύπρο, αντιμετωπίζοντας και εκεί εκστρατείες δυσφήμησης και προσπάθειες απαξίωσης του. Έφυγε από το νησί για την Αγγλία και το 1989 πήρε υποτροφία στο Κέντρο Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ.

Ξεκίνησε να εργάζεται για τη μεταπτυχιακή του διατριβή στην ιστορία της πολύγλωσσης ποίησης στην Κύπρο και τους μετασχηματισμούς της ταυτότητας. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Middlesex University και σπούδασε επίσης για λίγο Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1993 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη μετά την άρση της διαταγής απέλασής του στην Τουρκία, όπου εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, «Ιχθύς ομογενής» (1994), το οποίο κέρδισε το Βραβείο Μυθιστορήματος Cevdet Kudret. Το 1996, αφού δημοσίευσε μια σειρά αμφιλεγόμενων δοκιμίων και το βιβλίο κριτικής «Poeturka» (1995), σχετικά με την εθνικιστική και αναχρονιστική νοοτροπία της κανονικής τουρκικής ποίησης, επέστρεψε στο Λονδίνο.

Από το 2002 έως το 2016 έζησε στο Κέιμπριτζ, τη Λευκωσία και την Κωνσταντινούπολη, ενώ από το 2017 μεταξύ Αθήνας, Λονδίνου και Λευκωσίας. Έχει διδάξει συγκριτική λογοτεχνία, μεταφραστικές σπουδές, δημιουργική γραφή, κυπριακές σπουδές και σύγχρονη τουρκική ποίηση και λογοτεχνία σε διάφορα πανεπιστήμια στη Βρετανία, την Τουρκία και την Κύπρο.

Στην τουρκική ποίηση των δεκαετιών μετά το 1980, έχει αποκτήσει επιρροή όχι μόνο μέσω των πρωτοποριακών ποιημάτων του, αλλά και μέσω της μοναδικής του οπτικής γωνίας στα λογοτεχνικά κριτικά δοκίμια. Η ακαδημαϊκή του ανθολογία «Μια μελέτη της διαπολιτισμικής και διαπολιτισμικής λογοτεχνίας: 3000 χρόνια κυπριακής ποίησης», κέρδισε το Βραβείο Λογοτεχνικής Έρευνας και Κριτικής Mehmet Fuat και το Βραβείο του Πανεπιστημίου Bilgi το 2005 στην Κωνσταντινούπολη.

Μετά το 1989, εισήγαγε νέες συζητήσεις επί του θέματος σε συνέδρια και συλλογικές εκδόσεις στην Κωνσταντινούπολη και το Λονδίνο. Το 2000 δημοσίευσε το βιβλίο «Από τον εθνικισμό στην πολυπολιτισμικότητα – Λογοτεχνίες της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας», μια συγκριτική μελέτη της τουρκικής και της ελληνόγλωσσης λογοτεχνίας στο πλαίσιο σύγχρονων λογοτεχνικών θεωριών. Οι έννοιες και οι προσεγγίσεις της λογοτεχνίας που έχει αναπτύξει περιλαμβάνουν τις «step-mothertongue», «κέντρο-περιφέρεια» και την «τουρκική μειονοτική λογοτεχνία».