Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αναταραχής γράφτηκε την Πέμπτη με την –συν τοις άλλοις καθυστερημένη- ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του Σχεδίου Θυμέλη για τη χρηματοδότηση επαγγελματικών θεατρικών παραγωγών.
Οι επόμενες μέρες, αν όχι ώρες, προδιαγράφονται κρίσιμες για το μέλλον του ελεύθερου θεάτρου στην Κύπρο, τουλάχιστον όπως το γνωρίζαμε.
Θεατρικές ομάδες ανακοίνωσαν επ’ αόριστον αναστολή όλων των δραστηριοτήτων τους και αιτούνται επίσημα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας άμεση και δραστική παρέμβαση, ενώ αιτούνται επίσης παραίτηση της Υφυπουργού και της Γενικής Διευθύντριας του Υφυπουργείου Πολιτισμού «για ν’ αποφευχθεί η διάλυση του επαγγελματικού θεάτρου». Η Κλαδική Καλλιτεχνών Θεάτρου της ΠΕΟ εκφράζει έντονες ανησυχίες, προειδοποιεί ότι το θεατρικό τοπίο για το 2024 ενδέχεται να είναι σχεδόν νεκρό και ζητά άμεση διαβούλευση με τη μορφή του κατεπείγοντος για να μην χαθεί εντελώς το εξάμηνο.
Η Ομοσπονδία Θεατρικών Φορέων Κύπρου επισημαίνει ότι παρά τις διαβεβαιώσεις που έλαβε, τα αποτελέσματα οδηγούν τόσο τα θέατρα σε άμεσο κλείσιμο όσο και δεκάδες καλλιτέχνες και λοιπούς εργαζόμενους στο χώρο του θεάτρου, στην ανεργία.
Οι αντιδράσεις υπάρχουν εδώ και μήνες, μετά την αναθεώρηση του θεάτρου, ενώ πριν από λίγες μέρες δύο ακόμη θέατρα επέρριπταν ευθύνες στο Υφυπουργείο για την επαγγελματική τους «ασφυξία».
Η Ομοσπονδία Θεατρικών Φορέων Κύπρου δημοσίευσε ανοιχτή επιστολή προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη και γνωστοποιεί ότι μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων όλα τα μέλη της, δηλαδή τα έξι παλαιότερα θεατρικά σχήματα στην Κύπρο (Σατιρικό, Ένα, ΕΘΑΛ, Σκάλα, Διόνυσος και Ανεμώνα) αποφάσισαν την επ’ αόριστον αναστολή όλων των δραστηριοτήτων τους.
«Με την εξαγγελία του προσχεδίου Θυμέλη 2024 και στη βάση διαβούλευσης με το Υφυπουργείο, είχαμε εξ αρχής εκφράσει έντονα τη διαφωνία μας ως προς τη φιλοσοφία που διέπει το σχέδιο, παραθέτοντας σωρεία επιχειρημάτων, για να προσκρούσουμε εντέλει στην αλαζονεία και περιφρόνηση των υπευθύνων» αναφέρει η επιστολή.
Επιπλέον και «για ν’ αποφευχθεί η διάλυση του επαγγελματικού θεάτρου στον τόπο», τα έξι θέατρα ζητούν ανάληψη ευθυνών με παραίτηση της Υφυπουργού Πολιτισμού και της Γενικής Διευθύντριας του Υφυπουργείου Πολιτισμού και προσβλέπουν στην παρέμβαση του Προέδρου για την επίλυση όλων των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται εκ των αποτελεσμάτων του σχεδίου και προκειμένου να συνεχίσει η απρόσκοπτη λειτουργία των διαχρονικών θεάτρων.
Στην επιστολή γίνεται αναφορά στο ιστορικό της υπόθεσης, από τη σκοπιά των επηρεαζόμενων σχημάτων. «Σε μια προσπάθεια να καμφθεί η αδιαλλαξία του Υφυπουργείου και αφού είχαμε τις προεκλογικές σας διαβεβαιώσεις για στήριξη των μελών της Ομοσπονδίας μας και την από μέρους σας αναγνώριση ότι αυτά αποτελούν τη βαριά βιομηχανία του ελευθέρου θεάτρου στην Κύπρο, απευθυνθήκαμε σ’ εσάς με επιστολή μας ημερομηνίας 28 Σεπτεμβρίου 2023, στην οποία δυστυχώς δεν ανταποκριθήκατε».
»Παρά την έγκριση του Υπουργείου Οικονομικών για αύξηση κατά 30% στο διαθέσιμο κονδύλι για τη θεατρική δημιουργία και παρά τις προειδοποιήσεις μας ότι αυτό το σχέδιο θα αποβεί καταστροφικό για όλη τη θεατρική κοινότητα, η εμμονή του Υφυπουργείου να προχωρήσει στην εφαρμογή του, οδήγησε το θέμα στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Η Ομοσπονδία ενημέρωσε την Επιτροπή για την απόφαση της, να μη συμμετέχει στη διαδικασία υποβολής αιτήσεων, αφού πρώτα παρέθεσε όλους τους λόγους. Τελικά, μετά από παράκληση της Γενικής Διευθύντριας του Υφυπουργείου Πολιτισμού και τις διαβεβαιώσεις της ότι δεν ελλοχεύει πραγματικός κίνδυνος για τη βιωσιμότητα των θεάτρων, προχωρήσαμε στην υποβολή αιτήσεων. Τα αποτελέσματα, όμως, οδηγούν τόσο τα θέατρα σε άμεσο κλείσιμο όσο και δεκάδες καλλιτέχνες και λοιπούς εργαζόμενους στο χώρο του θεάτρου, στην ανεργία».
Να σημειωθεί ότι οι φορείς των οποίων οι θεατρικές παραγωγές έχουν εγκριθεί, θα πρέπει να ενημερώσουν γραπτώς το Υφυπουργείο εάν αποδέχονται ή όχι τη χορηγία, το αργότερο έως τις 22 Ιανουαρίου 2024. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού παράλληλα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ανακοίνωσε ότι αρχίζει άμεσα η προεργασία για την προκήρυξη του Σχεδίου ΘΥΜΕΛΗ κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2024, διαβεβαιώνοντας ότι «αφουγκραζόμενο και τους εμπλεκόμενους φορείς», θα προβεί σε περαιτέρω τροποποιήσεις πριν από την προκήρυξή του. Το ερώτημα, βέβαια, είναι πώς θα έχει διαμορφωθεί το τοπίο στο επαγγελματικό θέατρο της Κύπρου τους επόμενους μήνες.
Καλλιτέχνες Θεάτρου: Πώς θα αξιοποιηθεί το αδιάθετο κονδύλι;
Ανοιχτή επιστολή προς την Υφυπουργό δημοσιοποίησαν και οι Καλλιτέχνες Θεάτρου ΠΕΟ, ζητώντας επείγουσα διαβούλευση, μετά τα αποτελέσματα του Σχεδίου Θυμέλη για το Α’ Εξάμηνο του 2024.
Η κλαδική της ΠΕΟ εκφράζει μεγάλη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση από τα αποτελέσματα και υποστηρίζει ότι η αποτυχία του Σχεδίου όπως εξελίσσεται οφείλεται στο γεγονός ότι δεν λήφθηκε υπόψη η πάγια θέση ότι αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση η ουσιαστική και γενναία αύξηση των κονδυλίων που παραχωρεί η πολιτεία στο θέατρο. «Δεν μπορεί με επιφανειακές αυξήσεις να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πολιτισμός και η θεατρική ανάπτυξη και παραγωγή» σημειώνει.
«Την ίδια ώρα ο απαράδεκτος τρόπος που διανεμήθηκαν οι επιχορηγήσεις, επιβεβαίωσαν με πανηγυρικό τρόπο τις ανησυχίες και τους φόβους μας σχετικά με την καταλληλότητα των κριτηρίων όπως αυτά ανακοινώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023» αναφέρεται επίσης.
Εν πρώτοις, επισημαίνει ότι η απόφαση να βασίζεται το ύψος της επιχορήγησης σε βαθμολογικά κριτήρια κι όχι σε σειρά κατάταξης με ορισμένο πλαφόν, είχε ως αποτέλεσμα να μην επιχορηγηθεί καμία παραγωγή με €40.000. Ως εκ τούτου, δύο μόλις παραγωγές επιχορηγήθηκαν με το ποσό των €30.000, ενώ οι υπόλοιπες 28 επιχορηγήθηκαν με πόσα μεταξύ €20.000 και €15.000.
Η Κλαδική της ΠΕΟ προσθέτει επίσης ότι είχε λάβει διαβεβαιώσεις από το Υφυπουργείο ότι θα λαμβάνονταν υπόψη οι οικονομικές ανάγκες των παραγωγών ώστε να καθίστανται βιώσιμες και υλοποιήσιμες. «Έχει τώρα γίνει ξεκάθαρο ότι η άρνηση της πολιτείας να αυξήσει ουσιαστικά τα κονδύλια για το θέατρο υποσκάπτει την κατάκτηση που πετύχαμε με την ένταξη της υποχρέωσης των συλλογικών συμβάσεων για να έχουμε επιτέλους αξιοπρεπείς μισθούς και όρους εργασίας των ηθοποιών και των συντελεστών των παραγωγών, αφού στην ουσία στραγγαλίζει οικονομικά τις παραγωγές». Επί παραδείγματι, ααφέρεται ότι είναι πρακτικά ανέφικτο να υλοποιηθεί παραγωγή με επιχορήγηση €20.000 και 8 ηθοποιούς, των οποίων το κόστος εργοδότησης (των ηθοποιών και μόνο) αντιστοιχεί σε €30.000, εφόσον τα συμβόλαια είναι σύμφωνα με τη Συλλογική Σύμβαση.
Οι Καλλιτέχνες Θεάτρου διερωτώνται γιατί η επιτροπή αξιολόγησης δεν έλαβε υπόψη τη βιωσιμότητα των προτάσεων και πώς επιτυγχάνεται η θεατρική ανάπτυξη με την επιχορήγηση 31 παραγωγών σ’ ένα εξάμηνο -από 24 που ήταν μέχρι σήμερα- και με επιχορήγηση που τις καταδικάζει είτε να μην υλοποιηθούν είτε να υλοποιηθούν εις βάρος των συντελεστών και του καλλιτεχνικού αποτελέσματος.
Παράλληλα, παρατηρείται ότι δεν υπάρχουν επιλαχούσες παραγωγές, που να λάβουν την επιχορήγηση στην εξαιρετικά πιθανή περίπτωση που οι επιχορηγημένες θα αρνηθούν την επιχορήγηση. «Πώς θα αξιοποιηθεί το αδιάθετο κονδύλι;» είναι το καίριο ερώτημα.
Οι Καλλιτέχνες Θεάτρου χαρακτηρίζουν «πέρα για πέρα απογοητευτική» την εξέλιξη του Σχεδίου Θυμέλη και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι αν δεν αυξηθεί περαιτέρω το ύψος των επιχορηγήσεων οι πλείστες εκ των παραγωγών κινδυνεύουν να μην υλοποιηθούν. Παράλληλα, διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν πρόκειται να αποδεχτούν υπόσκαψη της κατάκτησης για υποχρέωση τήρησης των συλλογικών συμβάσεων στο Σχέδιο Θυμέλη και προειδοποιούν ότι θα το υπερασπιστούν και με δυναμικές κινητοποιήσεις αν χρειαστεί.
