Ένα από τα Κύρια Έργα στο καλεντάρι των εκδηλώσεων της «2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» είναι το συμμετοχικό πρότζεκτ «MA» που φέρει την υπογραφή του οραματιστή δημιουργού Ρομέο Καστελούτσι.
Ο διεθνώς καταξιωμένος Ιταλός σκηνοθέτης προτείνει τον Σεπτέμβριο με το Μυστήριο 11 στον Αρχαιολογικό Χώρο της Ελευσίνας την απόλυτη «ύβρη».
Μόνο δύο κατηγορίες ανθρώπων απαγορευόταν να συμμετέχουν στα Ελευσίνια Μυστήρια: οι μητροκτόνοι και οι βάρβαροι. Ο πρωταγωνιστής της περφόρμανς του Καστελούτσι είναι ένας μητροκτόνος, ο Φίλιππο Αντάμο, που επίσης δεν είναι Έλληνας αλλά Σικελός, δηλαδή ξένος.
Το 2000, ο 20χρονος τότε Αντάμο είχε σκοτώσει με πυροβολισμό στο κεφάλι την 38χρονη μητέρα του, Ρόζα Μοντάλτο, η οποία είχε συνάψει ερωτικό δεσμό με 25χρονο φίλο του, συγκλονίζοντας την τοπική κοινωνία της Κατάνιας, αλλά και όλη την Ιταλία. Ο ίδιος είχε ισχυριστεί τότε ότι ένιωθε απογοήτευση και προσωπική ευθύνη για την αποτυχία του γάμου των γονιών του. Ο μετανιωμένος Αντάμο αποφυλακίστηκε τον Ιούνιο του 2019, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ενοχές του.
Κάτω από το φως του ήλιου, χωρίς τη χρήση αναλώσιμης ενέργειας ή τεχνολογικής κατασκευής, η περφόρμανς εξελίσσεται σε μια νηφάλια σύγχρονη τελετουργία όπου ο πρωταγωνιστής περιβάλλεται από πληθώρα τραγουδιών που εκτελούνται ζωντανά με σκοπό να επανενεργοποιήσει τον δεσμό του με τη μητέρα του.
Αυτή η νέα παραγωγή και δημιουργία του Καστελούτσι και της Societas, σε συνεργασία με την TOOFAREAST, είναι μια περιπατητική εμπειρία/ περφόρμανς ειδικά σχεδιασμένη για τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης της Ελευσίνας.
Σύγχρονη Ελευσίνα. Μια πόλη 30.000 κατοίκων, περιτριγυρισμένη από εργοστάσια τσιμέντου και διυλιστήρια πετρελαίου. Εδώ βρίσκονται θαμμένα τα αρχαιότερα κατάλοιπα των Ελευσίνιων Μυστηρίων, το μεγαλείο των οποίων ήταν σχεδιασμένο ώστε να εξηγεί και να υμνεί τη ζωή, τόσο τη γέννησή της όσο και τον θάνατό της, ζητώντας την ευλογία της Μητέρας Γης, της Δήμητρας.
Εδώ βρήκε τη μήτρα της η παρατήρηση του κόσμου και του χρόνου. Και εδώ είναι που το ελληνικό πνεύμα επινόησε ένα σύστημα αναφορών, δοκιμών και μετρήσεων για να βάλει τάξη στο σύμπαν και στον κόσμο. Εδώ ο ήλιος λάμπει έντονα από ψηλά στον ουρανό και δεν μπορεί παρά να δημιουργεί κατάμαυρες σκιές.
Εδώ δημιουργήθηκε μια τελετουργία αποτελούμενη από σιωπηλά οράματα, η οποία αγγίζει τον άνθρωπο πολύ βαθύτερα από οποιαδήποτε λέξη θα χρησιμοποιούνταν αργότερα για να κωδικοποιήσει τον μύθο. Εδώ η Δήμητρα, η μητέρα, απαίτησε να επιστρέψει η κόρη της από τον κόσμο των νεκρών. Εδώ επιχειρήθηκε το αδύνατο: να βιωθεί ο θάνατος εν ζωή.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια απαγορευόταν να συμμετέχουν οι μητροκτόνοι και οι βάρβαροι. Οι μητροκτόνοι γιατί το να σηκώσεις χέρι στη μάνα ισοδυναμούσε με ανατροπή της τάξης του σύμπαντος− αφού η μάνα γεννά, η μάνα μπορεί και να σκοτώσει· ενώ το τέκνο, που δεν μπορεί να γεννήσει τη μάνα, δεν μπορεί ούτε να τη σκοτώσει. Οι βάρβαροι επειδή η γλώσσα τους είναι περιορισμένη κι έτσι δεν κατέχουν την έννοια της τάξης του λόγου (discourse), όπως χωρίζεται ανάμεσα στις λέξεις και στη σιωπή· και δεν κατέχουν επίσης την έννοια του ρυθμού, ο οποίος –κατανέμοντας τα νοήματα και τις προσδοκίες, τους παλμούς και τις παύσεις– αποτελεί το μέτρο που περιορίζει και διατάσσει το χάος.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μιχαήλ Μαρμαρινός: Η δημιουργία δεν είναι ρινγκ που κερδίζεις εις βάρος του άλλου
Το δράμα επανενεργοποιεί τις προγονικές και σύγχρονες εντάσεις σε σχέση με τη γη, τις ίδιες εντάσεις που κάποτε έδωσαν μορφή στα Μυστήρια της Δήμητρας. Αυτές αντανακλούν τη σημερινή εκμετάλλευση της Μητέρας Γης από την ανθρωπότητα, αλλά περιέχουν και μια πρόθεση επανόρθωσης.
MA. Ένας μονολεκτικός τίτλος που ερμηνεύεται πολυγλωσσικά: στην πρώτη λέξη ενός βρέφους που καλεί τη μητέρα του, στη ρίζα του όρου «μήτρα» (matrice) που ανοίγεται στη γη για να δημιουργήσει, αλλά και στο εκμαγείο που θα δώσει μορφή στην ύλη, όταν πια έρθει το τέλος της. Ένα επιφώνημα αντίρρησης, αντίθεσης αλλά και ένα ορκωτικό μόριο που συστήνει επίκληση στα θεία.
Αυτό το τελευταίο έργο του διεθνώς καταξιωμένου σκηνοθέτη θα παρουσιαστεί έντεκα φορές, μία από τις οποίες θα είναι αποκλειστικά αφιερωμένη στους κατοίκους της Ελευσίνας (5 Σεπτεμβρίου).
Ο Ρομέο Καστελούτσι υπογράφει την καλλιτεχνική επιμέλεια και τη σκηνοθεσία, ενώ η μουσική επιμέλεια είναι του Ντεμέτριο Καστελούτσι και η χορογραφική επιμέλεια της Γκλόρια Ντορλιγκούτσο. Συνεργάτιδα δραματουργός είναι η Λουτσία Αμάρα, ενδυματολόγος η Κιάρα Βεντουρίνι, ενώ διευθύντρια παραγωγής είναι η Τζούλια Κόλα. Συμμετέχουν οι μουσικοί Άγγελος Χριστάκης, Ρενάτο Κούσης, Μενέλαος Μωραΐτης και Σπύρος Τζέκος, ενώ εμφανίζονται και 35 γυναίκες περφόρμερ διαφόρων ηλικιών (Ελένη Βεργέτη, Χρυσή Βιδαλάκη, Ιωάννα Χλόη Βούλγαρη, Στεφανία Γώγου, Αλεξία Δημητρακούλια, Κατερίνα Δουβή, Πένυ Ελευθεριάδου, Ελένη Ζαφείρη, Κατερίνα Καλοχριστιανάκη, Στέλλα Καπετάνιου, Δάφνη Καφετζή, Γαβριέλα Κοκκίνη, Πολένα Κόλια Πέτερσεν, Ηρώ Κόντη, Χριστιάνα Κοσιάρη, Κωνσταντίνα Κουτσαυτάκη, Ειρήνη Κυριακού, Αθηνά Κυρούση, Λώρα Μαμάκου, Ειρήνη Μάστορα, Αφροδίτη Μιχαηλίδου, Φαίδρα Νταϊόγλου, Κρίστυ Παπαδοπούλου, Κατερίνα Παπανδρέου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Αντωνία Πιτουλίδου, Σεραφίνα Σιδέρη, Μάρω Σταυρινού, Ραφαέλα Τσομπανούδη, Μαρία Ψαρολόγου, Ερωφίλη Παναγιωταρέα και οι μικρές Αθηνά Μακρή, Μαρία Πασά, Αιμιλία Ρούση, Θεανώ Χριστινάκη).
Με την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής.
Πληροφορίες
- Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας, 1-3 & 5-10 & 12-13 Σεπτεμβρίου, 6.45μ.μ. Ticketservices
Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 14 ετών
Για τον Ρομέο Καστελούτσι
Ο σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι, δημιουργός επίσης σκηνικών, φωτισμών και κοστουμιών, είναι γνωστός παγκοσμίως για την προσέγγισή του στο θέατρο που εδράζεται στην ολότητα των τεχνών και αποσκοπεί σε μια ολοκληρωμένη αντίληψη του έργου. Το θέατρό του προτείνει μια δραματουργία που ανατρέπει την πρωτοκαθεδρία της λογοτεχνίας, κάνοντας τη σκηνή μια σύνθετη μορφή τέχνης που συγκροτείται από ασυνήθιστα πλούσιες εικόνες, εκφραζόμενες σε μια κατανοητή γλώσσα όπως είναι αυτές της μουσικής, της γλυπτικής, της ζωγραφικής ή της αρχιτεκτονικής.
Οι σκηνοθεσίες του προσκαλούνται τακτικά και ανεβαίνουν ως παραγωγές στις πιο περίβλεπτες διεθνείς θεατρικές και λυρικές σκηνές και φεστιβάλ, σε εξήντα χώρες όλων των ηπείρων. Έχει διατελέσει διευθυντής του Θεατρικού τομέα της Μπιενάλε της Βενετίας, Artiste Associé στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και αυτή την περίοδο είναι Grand Invitée στην Τριενάλε του Μιλάνου (2021-2024) και προσκεκλημένος σκηνοθέτης στη Schaubhüne του Βερολίνου. Το Festival d’Automne του Παρισιού έχει παρουσιάσει μια ανθολογία του έργου του για δύο συνεχόμενα έτη.
Έχει ονομαστεί Ιππότης Τεχνών και Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας και επίτιμος διδάκτορας από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, είναι μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου και, μεταξύ άλλων διεθνών διακρίσεων, έχει λάβει τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και δύο Χρυσές Μάσκες, στην κατηγορία της Όπερας.
Σε ό,τι αφορά την όπερα, το καλοκαίρι του 2022 ο Ρομέο Καστελούτσι ανέβασε την «Ανάσταση» του Μάλερ στο φεστιβάλ της Εξ-αν-Προβάνς, ενώ στο φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ παρουσίασε το «Κάστρο του Κυανοπώγωνα» του Μπέλα Μπάρτοκ και το «De temporum fine comoedia» του Καρλ Ορφ (με μαέστρο τον Θεόδωρο Κουρεντζή και τον Ρομέο Καστελούτσι στη σκηνοθεσία).
