Μια άλλη διάσταση για τα μυστικά του καφέ και τη σημασία του καφενέ στην κοινωνία της Κύπρου αναδεικνύει η έκθεση που παρουσιάζεται στη Λεμεσό, στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών – Αποθήκες Παπαδάκη, από τις 12 Μαρτίου.
Την έκθεση επιμελείται η Catherine Louis Nikita, Ιστορικός Τέχνης και Διευθύντρια του BPRarts Cultural Management, ενώ τα κείμενα είναι της Ασπασίας Παπαδήμα.
Ο κυπριακός καφές κουβαλά στους κόκκους του αιώνες ιστορίας και πολιτισμού, ενώνει και διχάζει, αποτελεί μέρος της παράδοσης κι εξακολουθεί να έχει σημαίνουσα θέση στην καθημερινότητά μας. Μέσα στο μικρό φλυτζάνι με το πλούσιο καϊμάκι του χωρούν η απόλαυση, η μνήμη, η νοσταλγία, η κουλτούρα, η συνήθεια και τα μυστικά του. Στην έκθεση τονίζεται ο εμβληματικός ρόλος που διαδραμάτισε ο καφές στην ιστορία της Κύπρου, από την εμφάνισή του στα μέσα του 19ου αιώνα και έπειτα, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται ο ρόλος των καφενείων, ως ζωτικό μέρος του κοινωνικού ιστού της πατριαρχικής κυπριακής κοινωνίας, μέσα από τα μάτια εικαστικών και φωτογράφων του χθες και του σήμερα.
Ο καφές, ενδημικό φυτό της κεντρικής Αφρικής, ανακαλύπτεται μετά την πρώτη χιλιετία μ.Χ. και εξαπλώνεται στη Μέση Ανατολή μέσω των εμπόρων και των προσκυνητών. Η ιστορία του, διανθισμένη με πλήθος από ιστορικές καταγραφές και μυθολογικά κατασκευάσματα που αφορούν σε γεωγραφικές διεκδικήσεις, παράνομες διακινήσεις, προσκυνήματα και περιπλανήσεις, απρόσμενες χρήσεις, διωγμούς και απαγορεύσεις, μαρτυρά τη σπουδαιότητα της ανακάλυψης και την αναγνώριση των ποικίλων χαρακτηριστικών του καρπού. Οι διεγερτικές του ιδιότητες προκαλούν αφύπνιση και πνευματική εγρήγορση και συνδέονται με τη θρησκευτική λατρεία και τα τελετουργικά που τη συνοδεύουν, τόσο στο Ισλάμ όσο και στον Χριστιανισμό.
Η μέθοδος παρασκευής του κυπριακού καφέ προέρχεται από τη Μέση Ανατολή, ενώ η συνήθεια της κατανάλωσής του καθιερώνεται στην Κύπρο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αφήνοντας το στίγμα της καταγωγής του με δάνειες λέξεις από την τουρκική γλώσσα, τις οποίες χρησιμοποιούμε ως σήμερα για να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά, τη διαδικασία και τα σκεύη για το ψήσιμό του. Σημαντικές πληροφορίες για τα ήθη, τις συνήθειες και τις πρακτικές που σχετίζονται με τον καφέ κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, αντλούμε από τις μαρτυρίες των ξένων περιηγητών που επισκέπτονται το νησί και καταγράφουν με λεπτομέρεια και γλαφυρές διηγήσεις την κυπριακή καθημερινότητα της εποχής εκείνης. Στις μέρες μας, τα ήθη που αφορούν στην πρακτική του καφέ συνθέτουν την «καφενειακή κουλτούρα» και φανερώνουν τους συμβολισμούς και τις εδραιωμένες στερεοτυπικές πεποιθήσεις που σχετίζονται με τις ιδεολογικές διαστάσεις του καφέ.
* Λεμεσός, Δημοτικό Κέντρο Τεχνών – Αποθήκες Παπαδάκη, από τις 12 Μαρτίου μέχρι τις 24 Απριλίου 2021, Τρίτη- Παρασκευή 10:00–18:00, Σάββατο 10:00–14:00. Τηλ. 25 367700, (επίσκεψη με μήνυμα στο 8998 κατηγορία 9 – απαραίτητη η χρήση μάσκας στον χώρο).
