Ο δημοσιογράφος του «Φιλελευθέρου» ρίχνει φως με το νέο βιβλίο του στη δολοφονία του αγωνιστή Δώρου Λοΐζου το 1974, αποκαλύπτει άγνωστα στοιχεία και σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός ανθρώπου που ζούσε έξω από τα συμβατικά πλαίσια της εποχής του, με ιδεολογικές αλλά και λογοτεχνικές αναζητήσεις.

– Τι σε ώθησε να γράψεις το βιβλίο «Δώρος Λοΐζου – Οι δολοφόνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι»; Η έρευνα για τη δολοφονία του Δώρου Λοΐζου ξεκίνησε πριν από τρία περίπου χρόνια.  Ήταν τότε που μου τηλεφώνησε η αδελφή του Δώρου, Αθηνούλα και συζητήσαμε την ανάγκη να γίνει μια εις βάθος έρευνα. Μου παραχώρησε το αρχείο του πατέρα της, Βύρωνα, το οποίο ήταν για μένα ένα σημαντικό εργαλείο. Την ίδια ώρα, για να γράψω ένα βιβλίο για τον Δώρο ήταν προσωπικά ένα τάμα, όχι με τη θρησκευτική/ θεολογική έννοια, αλλά ως υποχρέωση της δικής μου γενιάς, που ζήσαμε ως παιδιά το πραξικόπημα, την εισβολή του 1974. Μιας γενιάς που αναζητούσε έμπνευση από αγωνιστές και θυσίες, όπως αυτή του Δώρου. Αν και ήμουν 12 χρονών τότε, η δολοφονία του με σημάδεψε. 

 
– Από όσα γράφεις, φαίνεται ότι ο ίδιος είχε συναίσθηση ότι κινδύνευε η ζωή του. Από πού αντλούσε αυτό το θάρρος; Τις τελευταίες ημέρες πριν τη δολοφονία, όπως ανέφερε η σύζυγός του Βαρβάρα, σιγοτραγουδούσε το «Ήταν πρωί τ’ Αυγούστου κοντά στη ροδαυγή, σκότωσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί». Τραγουδούσε το γελαστό παιδί, το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη. Είχε την αίσθηση του κινδύνου, αλλά φαίνεται και μέσα από τα γραπτά του, αλλά και από τη δράση του, πως αναμετρήθηκε πολλές φορές με τον θάνατο. Θυμίζω πως έγραψε το «Θάνατος, η ανάπαψη του πολεμιστή». 
 
– Γιατί είχε μεγάλη σημασία για την ΕΟΚΑ Β να τον σκοτώσει; Θα πρέπει να δούμε τη δολοφονία του μέσα στα δεδομένα της εποχής. Οι άνθρωποι της ΕΟΚΑ Β ήταν σε εντεταλμένη αποστολή. Παρά το γεγονός ότι οι Τούρκοι προέλαυναν, ο πόλεμος είχε προκαλέσει καταστροφές, θάνατο, ο μισός πληθυσμός είχε μετακινηθεί και προσφυγοποιήθηκε, άνθρωποι αγνοούνταν, οι δολοφόνοι προχωρούσαν στην ολοκλήρωση της αποστολής τους. Να αποτελειώσουν κάθε φωνή αντίστασης, να αποτελειώσουν την Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο πως το πρώτο μήνυμα που δόθηκε στην Αστυνομία, ήταν πως είναι νεκροί και οι δυο. Ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο οποίος ήταν ο κύριος στόχος και ο Δώρος Λοΐζου. Δεν ήταν μια μεμονωμένη ενέργεια, αλλά ένα σχέδιο που είχε και άνωθεν στήριξη.
 
– Πιστεύεις ότι έγινε προσπάθεια να προστατευθούν οι δολοφόνοι, παρά τις αποκαλυπτικές μαρτυρίες και στοιχεία που υπήρξαν, έπειτα από παρέμβαση πολιτικών δυνάμεων της εποχής; Ακριβώς, αυτό που λέγαμε. Οι δολοφόνοι δεν είχαν πάρει την παραμικρή προφύλαξη. Σε μια πολυσύχναστη περιοχή της Λευκωσίας, στις 9 το πρωί, κατέβηκαν από το αυτοκίνητο για να εκτελέσουν τους επιβαίνοντες του αυτοκινήτου, Λυσσαρίδη, Δώρο και τη σύζυγο του τελευταίου, Βαρβάρα. Μια γυναίκα κατονόμασε έναν από τους δράστες. Ελέχθη και στο δικαστήριο ότι η Αστυνομία αδράνησε. Σκοπίμως, κατά την άποψή μου. Σημειώνεται πως έγινε μια σύλληψη υπόπτου, ο οποίος αφέθηκε ελεύθερος την επόμενη ημέρα. Του δόθηκε κατασκευασμένο άλλοθι. Δυο άλλοι, που θεωρήθηκαν ύποπτοι, εξασφάλισαν ψεύτικα άλλοθι.
 

– Με όσα αποκαλύπτεις στο βιβλίο σου, πιστεύεις ότι θα πρέπει να ανοίξει ξανά ο φάκελος της δολοφονίας του, ενόσω είναι στη ζωή σημαντικοί μάρτυρες; Είναι άποψή μου πως, από τη στιγμή που η υπόθεση δεν έχει κλείσει επί της ουσίας, θα πρέπει να ανοίξει και πάλι. Θα είναι μια δικαίωση για τον Δώρο, αλλά και για μια ολόκληρη γενιά που χάθηκε κάτω από το βάρος της μεγάλης προδοσίας, που έχει ονοματεπώνυμο. Όπως και οι δολοφόνοι του Δώρου. Ευθύνη για να επανέλθει η υπόθεση ενώπιον της Δικαιοσύνης έχει, κατά κύριο λόγο, η Πολιτεία. 

– Πώς θα σκιαγραφούσες το πορτρέτο του ανθρώπου, πολιτικού και λογοτέχνη Δώρου Λοΐζου; Όπως αναφέρω και στο βιβλίο, η ζωή του Δώρου υπήρξε σύντομη αλλά γεμάτη. Πρόλαβε να ζήσει τις πιο έντονες στιγμές της χώρας του. Αγώνες, πολιτικές και ιδεολογικές αναζητήσεις. Δεν επέλεξε ποτέ την ήρεμη, την «κανονική» ζωή, που ήταν ο κυρίαρχος στόχος στην κυπριακή κοινωνία. Η ευαισθησία του ως ποιητή και ανθρώπου των τεχνών, σε συνδυασμό με την πολιτική του δράση, τον προίκισε να βλέπει διαφορετικά τη ζωή.

– Αλήθεια, θα έλεγες ότι «Το τραγούδι του Λεύτερου» που έγραψε, ήταν ένα προφητικό ποίημα για τον ίδιο και τη γενιά του; Το ποίημα δημοσιεύθηκε στις 22 Αυγούστου 1974, λίγες ημέρες πριν τη δολοφονία του, στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ». Είναι ένα ποίημα που τοποθετούσε τον Δώρο πολιτικά. Ήταν άνθρωπος των ανατροπών, που δεν είχε αναστολές να αναμετρηθεί με όλους, με τα κατεστημένα εντός και εκτός Κύπρου. Το ποίημα αναγνώριζε τους αντιπάλους της αντίπερα όχθης και τους κατονόμαζε: Την πρεσβεία του θανάτου, τους κάθε λογής και χρώματος «ιδεολογικούς εκφραστές» του δογματισμού και της συντήρησης, της προσαρμοστικότητας και της υποταγής.  Ήταν αντικατοχικός και έγραψε για τους οπαδούς του συρματοπλέγματος και του διαχωρισμού. Πεμπτουσία της δράσης του, το ψωμί και η ελευθερία.

– Υπάρχουν στις μέρες μας ιδεολόγοι της στόφας του; Άλλη εποχή τότε, διαφορετική σήμερα. Οι νέοι έχουν άλλες προτεραιότητες, απόρροια της ιεράρχησης που κάνουν οι μεγαλύτεροι. Η χρηματοκρατία, το βόλεμα, αποτελεί ιδεολογία και στόχο ζωής. Η… πάλη των τάξεων διεξάγεται στα social media και το «ψωμί και ελευθερία» του Δώρου μπορεί να εκληφθεί ως εθνικιστικό. Η «κανονικότητα» είναι η προσαρμογή στις αξιώσεις των όποιων ισχυρών. Οι κοινωνικοί και εθνικοί αγώνες, χωρίς σκοπιμότητες και προσωπικές ατζέντες, δαχτυλοδείχνονται…

• Το βιβλίο «Δώρος Λοΐζου – Οι δολοφόνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι», που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Hippasus, θα παρουσιαστεί στη Λευκωσία την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2019, στις 19:00, στη Δημοσιογραφική Εστία. Θα μιλήσουν οι Δώρος Λυμπουρής, αδελφότεκνος του Δώρου Λοΐζου, Μάριος Ευρυβιάδης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, Πρόεδρος Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Συντονιστής Γιάννης Αντωνίου, δημοσιογράφος.
• Στη Λεμεσό, η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019, στις 19:00, στην αίθουσα εκδηλώσεων του δημαρχείου. Θα μιλήσουν οι Έλενα Λυμπουρή, αδελφότεκνη Δώρου Λοΐζου, Πέτρος Παπαπολυβίου, Ιστορικός, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστήμιου Κύπρου. Συντονιστής Νίκος Τόκας, δημοσιογράφος. 

 
maria.panayiotou@phileleftheros.com
 
Φιλgood, τεύχος 244.