Μια από τις εμβληματικότερες μορφές της πνευματικής ζωής της Ελλάδας, ο αρχαιολόγος Άγγελος Δεληβορριάς, επί 41 χρόνια διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, πέθανε σε ηλικία 81 χρόνων την Τρίτη 24 Απριλίου σε ιδιωτική κλινική της Αθήνας. Νοσηλευόταν εδώ και ένα περίπου μήνα με σοβαρά πνευμονολογικά προβλήματα.
Σπουδαίος αρχαιολόγος, ήταν ο μακροβιότερος διευθυντής Μουσείου στην Ευρώπη και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Τελευταία δημόσια εμφάνισή του ήταν στα εγκαίνια της έκθεσης «Τόποι αναφοράς» στο Μουσείο Μπενάκη – Κτίριο Πειραιώς.
Πληθωρικός, εξωστρεφής, «ελληνομανής» και ιδιαίτερα αγαπητός σε όποιον τον γνώριζε υπήρξε κλασσικός αρχαιολόγος, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Βεβαίως το όνομά του συνδέθηκε τρομερά με το Μουσείο Μπενάκη δεδομένου ότι υπήρξε διευθυντής του επί 41 ολόκληρα χρόνια, από το 1973 μέχρι την παραίτησή του από τη θέση, στα τέλη του 2014.
Ο Αγγελος Δεληβοριάς ανέλαβε ένα μουσείο «με χαρακτηριστικά μιας ιδιωτικής συλλογής», 19 χρόνια μετά το θάνατο του ιδρυτή του, Αντώνη Μπενάκη, και το μετέτρεψε αργά και μεθοδικά σε έναν πολυδιάστατο οργανισμό. Εμπλούτισε τις συλλογές, σύστησε στο κοινό σύγχρονες όψεις της παράδοσης όπως την Ελλάδα του μεσοπολέμου μέσα από την Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου-Γκίκα, προέβη στην αυτονόμηση των ισλαμικών συλλογών στο κτίριο του Κεραμεικού, φρόντισε να μετεστεγαστούν τα ιστορικά αρχεία στο σπίτι της Πηνελόπης Δέλτα στην Κηφισιά.
Η κηδεία του θα γίνει δημοσία δαπάνη την Παρασκευή 27/4 στις 14.00 από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο Άγγελος Δεληβορριάς είχε γεννηθεί το 1937. Σπούδασε αρχαιολογία-ιστορία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Φράιμπουργκ. Το 1965 διορίστηκε, έπειτα από διαγωνισμό, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, από την οποία παραιτήθηκε το 1969. Από το 1969 έως το 1972 συνέχισε τις σπουδές αρχαιολογίας στο Tübingen με υποτροφία Alexander von Humboldt, το 1972 έλαβε το δίπλωμα του διδάκτορος με βαθμό Magna cum laude και το διάστημα 1972-1973 έκανε μεταδιδακτορικές σπουδές στο Παρίσι, τη Σορβόνη και την École Pratique des Hautes Études.
Ως μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας υπηρέτησε στην Κεντρική Υπηρεσία, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αττικής, στην Πάτρα και τη Σπάρτη. Το 1973 έγινε διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, από το οποίο αποχώρησε το 2014. Το 1992 εξελέγη καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1998 έως το 2003 διετέλεσε διευθυντής προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών στο ίδιο Τμήμα. Το 2005 αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο ως ομότιμος.
Είχε παραμείνει για μελέτη και επιστημονική ενημέρωση, κατόπιν προσκλήσεως ή με ειδική υποτροφία, στο Λονδίνο, το Μόναχο, το Βερολίνο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν μέλος ακαδημιών (Accademia Nationale dei Lincei, Αcademia Scientiarum et Artium Europae, Academia Europaea), επιστημονικών εταιρειών και σωματείων. Είχε λάβει ελληνικά και ξένα παράσημα και το αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας και ήταν επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Δημοκριτείου Θράκης και του Αριστοτελείου Θεσσαλονίκης.
Μεταξύ άλλων, ανέλαβε την έρευνα του Ιερού του Αμυκλαίου Απόλλωνος κοντά στη Σπάρτη, που μελετά συστηματικά εδώ και χρόνια, ενώ τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύει σε επιστημονικά περιοδικά. Το ιερό, που βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Ευρώτα, κοντά στη Σπάρτη, πρώτος έσκαψε, το 1890, ο Χρήστος Τσούντας, διαπρεπές μέλος της Ακαδημίας και ακολούθησαν άλλοι. Η νέα έρευνα έφερε στο φως μέλη του περίφημου θρόνου του Απόλλωνος, που επέτρεψαν μία ακριβέστερη αναπαράσταση του μνημείου. Ακόμη, μελετήθηκαν το μυθολογικό, το επιγραφικό μέρος της παλαιάς και νέας ανασκαφής, η κεραμική, τα νομίσματα και διαφωτίστηκε η ιστορία του ιερού από τα αρχαιότατα χρόνια έως την περίοδο της ρωμαιοκρατίας.
Εντρύφησε, επίσης, στην τέχνη του Σκόπα, με την εξέταση των γλυπτών της Τεγέας και τη δημοσίευση, μεταξύ άλλων, της μελέτης στα γαλλικά, «Σκοπαδικά ΙΙ, Το άγαλμα της Υγιείας στον ναό της Αλέας στην Τεγέα», όπου κορμό γυναικείου αγάλματος άγνωστης ακριβούς προέλευσης ταυτίζει με το σώμα της φημισμένης κεφαλής της Υγίειας και το έργο σε γνήσιο του μεγάλου Σκόπα.
Βασικό για τη μελέτη των τύπων της Αφροδίτης είναι και το 150 σελίδων κείμενό του, Aphrodite στο Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, το οποίο αποτελεί τη βάση κάθε μελέτης και σπουδής για τα έργα που εικονίζουν τη θεά, ενώ εξέχουσα θέση στα έργα του που αφορούν τη μεγάλη αρχαία γλυπτική, έχει το εξαιρετικά μεθοδικό και διαφωτιστικό βιβλίο «Η ζωφόρος του Παρθενώνος».
Το μουσειολογικό έργο του Άγγελου Δεληβορριά δεν περιορίζεται στο Μουσείο Μπενάκη, το οποίο έχει οργανώσει ή έχει συμμετάσχει, από το 1974 έως το 2014, σε 130 εκθέσεις στην Ελλάδα και σε 39 εκθέσεις σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού, που αποτέλεσαν καλλιτεχνικά γεγονότα.
Τέλος, δημιούργημά του είναι το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, όπως και το έξοχο ως σύλληψη και πραγματοποίηση Μουσείο Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα, που δεν αφορούν την αρχαία τέχνη, αλλά δείχνουν την οικειότητα του νέου ακαδημαϊκού με την πνευματική δημιουργία άλλων εποχών της ιστορίας μας.
Ο Άγγελος Δεληβορριάς είχε γράψει, εκτός πολλών άλλων, δύο ογκώδη βιβλία περιγραφικά του Μουσείου Μπενάκη, όπου εκθέτει διεξοδικά και με σαφήνεια τις αρχές και τις αντιλήψεις του περί μουσειολογίας.
Τα συλλυπητήρια του πολιτικού κόσμου
«Εξέχουσα προσωπικότητα των γραμμάτων και του πολιτισμού» χαρακτήρισε τον εκλιπόντα ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης.
Ο κ. Βούτσης, από το Ταλίν της Εσθονίας όπου βρίσκεται για τη Διάσκεψη των προέδρων των Κοινοβουλίων των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε πως «ο Άγγελος Δεληβορριάς υπήρξε μία εξέχουσα προσωπικότητα των γραμμάτων και των τεχνών, ένας οραματιστής της διαχρονικότητας του ελληνικού πολιτισμού».
«Διακρίθηκε για τη συμβολή του στη μουσειολογία και την αρχαιολογία, ιδιαίτερα όμως για το πρωτοποριακό και εμπνευσμένο έργο του ως διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη. Λυπάμαι για την απώλειά του και εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στους οικείους του» πρόσθεσε.
Τα συλλυπητήρια του εξέφρασε μέσω Τwitter ο πρόεδρος της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης.
«O Άγγελος Δεληβορριάς σφράγισε με την παρουσία του την πολιτιστική ζωή του τόπου μας. Με την οξυδέρκειά του δημιούργησε έναν πρωτοποριακό φορέα πολιτιστικής δράσης, το Μουσείο Μπενάκη, αφήνοντας πίσω του μια λαμπρή παρακαταθήκη. Στους οικείους του, τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια» έγραψε ο πρόεδρος της ΝΔ.
Ο γ.γ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια για την απώλεια του Άγγελου Δεληβορριά, διευθυντή επί πολλά έτη του Μουσείου Μπενάκη, πανεπιστημιακού καθηγητή και μέλους της Ακαδημίας Αθηνών.
«Ο Άγγελος Δεληβοριάς δεν ήταν 81 ετών. Ήταν 30 – 50 – 70. Ανάλογα τη στιγμή. Μπορούσες να συζητήσεις μαζί του για τα αντρικά δαχτυλίδια, τα άσχημα της πολιτικής, το τέρας της γραφειοκρατίας, τα «αν» της ζωής, τα όμορφα ταξίδια. Τα κορίτσια και τη ζωγραφική. Και δεν υπήρξε απλώς «Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη». Ήταν ο άνθρωπος που έδωσε ελληνικό περιεχόμενο στην έννοια «σύγχρονο Μουσείο» αναφέρει ο επικεφαλής του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης.
«Τον τελευταίο καφέ -συνεχίζει- τον ήπιαμε στην ταράτσα της Κουμπάρη. Ήθελα μια συμβουλή. Όπως τότε, τον χειμώνα του ’14 που ξεκινούσε το Ποτάμι. Μου έδωσε κάποιες απαντήσεις και δώσαμε ραντεβού για τον Μάιο. «Να κάνω πρώτα την ομιλία στην Ακαδημία». Σήμερα Τρίτη ήταν προγραμματισμένη η επίσημη υποδοχή του στην Ακαδημία Αθηνών. Τακτικό μέλος της Ακαδημίας εξελέγη το ‘16 αλλά σήμερα ήταν η τελετή και θα μιλούσε για την «Ανθρώπινη μορφή στην αρχαία ελληνική τέχνη».
«Δύο μήνες ετοίμαζε την ομιλία του. Έτσι έκανε πάντα. Να μην του ξεφύγει ένα «ν». Έτσι διοικούσε και το Μπενάκη. Η ίδια σημασία στα έργα τέχνης και στα καλάθια των αχρήστων. Ακόμη και το τσιγάρο στα χέρια του ήταν αρμονικό. Και η σοφία, στριμωγμένη στο μυαλό του, έβγαινε πάντα με ηρεμία. Η φωνή του ημέρευε τους αφηνιασμένους. Και το χαμόγελο του… μαγνήτης! Ήταν φοβερός ο Άγγελος. Μεγάλη απώλεια για τον πολιτισμό. Η μεγαλύτερη ίσως για τον πολιτισμό μας» καταλήγει.
«Οραματιστής, καινοτόμος, επιστήμονας υψηλού κύρους ο Άγγελος Δεληβορριάς υπήρξε μια σπουδαία και ξεχωριστή προσωπικότητα στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι» επισημαίνει σε δήλωση της για τον θάνατο του Α.Δεληβορριά, η υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου.
«Κλασσικός αρχαιολόγος, ακαδημαϊκός, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, ανήσυχο και ακούραστο πνεύμα, στάθηκε πάνω απ΄ όλα Δάσκαλος με την πιο ουσιαστική σημασία της λέξης» επισημαίνει και συνεχίζει:
«Ένας φάρος πολιτισμού που άνοιγε δρόμους και ενέπνευσε. Η θητεία του στη θέση του διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη από το 1974 και για τέσσερις και πλέον δεκαετίες, σηματοδότησε μια νέα εποχή για τα ελληνικά μουσεία. Ο Άγγελος Δεληβορριάς πρότεινε έναν νέο τρόπο οργάνωσης και μετάδοσης της γνώσης, δημιουργώντας επί της ουσίας μια νέα σχέση με το παρελθόν, την τέχνη, την ίδια μας την ταυτότητα. Η προσφορά του Άγγελου Δεληβορριά στο δημόσιο αγαθό του πολιτισμού είναι αναντικατάστατη. Και για αυτήν τον ευγνωμονούμε όλοι μας. Θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Τα συλλυπητήριά του για το θάνατο του Άγγελου Δεληβοριά εξέφρασε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι ο εκλιπών «μας άφησε ως παρακαταθήκη το μεγάλο αποτύπωμα του επιστημονικού, αισθητικού, οργανωτικού και παιδαγωγικού του έργου και του απαράμιλλου ύφους του».
«Ένας Αρχάγγελος του Πολιτισμού ενσωματώθηκε σήμερα στη συλλογική μας μνήμη, αφήνοντάς μας ως παρακαταθήκη το μεγάλο αποτύπωμα του επιστημονικού, αισθητικού, οργανωτικού και παιδαγωγικού του έργου και του απαράμιλλου ύφους του. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους συνεργάτες του» αναφέρει.
Για δυσβάστακτη απώλεια κάνει λόγο το Μουσείο Μπενάκη. «Η Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη και το προσωπικό του Ιδρύματος εκφράζουν τη βαθύτατή τους θλίψη για την απώλεια του ακαδημαϊκού και καθηγητή Άγγελου Δεληβορριά, ο οποίος επί 45 χρόνια ηγήθηκε του Ιδρύματος από τις θέσεις του διευθυντή και του μέλους της Διοικητικής του Επιτροπής» αναφέρει σε ανακοίνωσή του.
«Η ευρύτητα του πνεύματος, η εμπιστοσύνη στον άνθρωπο, η ακατάπαυστη εργατικότητα και η αστείρευτη δημιουργικότητα αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν, είτε προσωπικά είτε μέσα από το τόσο σημαντικό έργο του. Η απώλεια είναι δυσβάστακτη» καταλήγει.
Πηγή: in.gr
