Αν και δεν είχαμε γνωριστεί ποτέ από κοντά, είχα πάντοτε την εντύπωση ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που δεν αρέσκεται στα πολλά λόγια. Αυτό είναι το όπλο του. Και είχα δίκαιο… Εξάλλου τι τα χρειάζεται τα πολλά λόγια ένας καλλιτέχνης που εδώ και τόσα χρόνια τα λέει όλα με τα τραγούδια του και που για δεκαετίες ολόκληρες δημιουργεί αθόρυβα, προσφέροντάς μας τα χρώματα εκείνα που λείπουν από οτιδήποτε ασπρόμαυρο μας περιβάλλει;

Στην Κύπρο σάς φέρνει ο κύκλος συναυλιών «Φωνή-Πιάνο» στο Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο Λεμεσού. Τι θα ακούσουμε στη συναυλία αυτή; Τραγούδια από την προσωπική μου δισκογραφία αλλά και τραγούδια που αγαπώ. Υπέροχα τραγούδια του Χατζιδάκι, του Ξαρχάκου, του Τσιτσάνη, του Σπανού, κ.α. Είναι μια επιλογή που κάναμε από κοινού με τον φίλο Βάσο Αργυρίδη που θα με συνοδεύσει στο πιάνο και έχει αναλάβει την επιμέλεια του προγράμματος. 

Είναι τελικά «γυμνή» μια φωνή που συνοδεύεται μόνο από ένα πιάνο; Το ταγκό το χορεύουν δύο. Η επικοινωνία με τον «παρτενέρ» είναι πιο άμεση. Ένα κονσέρτο πιάνο – φωνή σου δίνει τη δυνατότητα να ελιχθείς ερμηνευτικά. Κάπως έτσι άλλωστε γεννάται ένα καινούριο τραγούδι, με ένα όργανο και μια φωνή. Βέβαια η σπουδαιότητα ενός τραγουδιού διαφαίνεται και με ένα όργανο και με πολλά. Πρέπει όμως να σας πω πως στη συναυλία του Παττιχείου θα έχουμε μαζί μας και τον Κώστα Χαλλούμα στο κοντραμπάσο. Μια ένωση πιάνου – μπάσου – φωνής που μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα.

Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε και η καινούρια σας δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Μικρές Λεπτομέρειες». Τι περιλαμβάνει η δουλειά αυτή; Ο καινούριος μου δίσκος  κυκλοφόρησε στα τέλη του 2017 από την MLK. Πρόκειται για τραγούδια που τώρα έχουν αρχίσει να ακούγονται προς τα έξω. Τη μουσική έγραψε ο Ανδρέας Κατσιγιάννης από την Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας και τους στίχους ο ποιητής Κώστας Καρτελιάς. Σε δυο τραγούδια έχω γράψει τη μουσική εγώ και στο ένα οι στίχοι είναι της Δέσποινας Δεμιρτζίδου, στο άλλο, το τραγούδι «Άγγελος Διαβάτης»,  οι στίχοι είναι της Τασούλας Θωμαΐδου.

Στο δίσκο αυτό υπογράφετε κι εσείς δύο κομμάτια ως συνθέτης. Ποια είναι η σχέση σας με τη δημιουργία; Εγώ έχω γράψει λίγα πράγματα και μόνο κατ’ επιλογήν. Όταν ένας στίχος μου αρέσει πολύ μπορώ να τον μελοποιήσω. Νομίζω όμως ότι οι άλλοι γράφουν καλύτερα από μένα.

Το τοπίο στην ελληνική δισκογραφία έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Νιώθετε έτοιμος να προσαρμοστείτε στις καινούριες συνθήκες;  Έχουμε προσαρμοστεί ήδη. Όλα κινούνται αλλιώς, όλα γίνονται αλλιώς. Γενικότερα η ζωή μας είναι αλλιώς. Ήδη διακρίνω να κυκλοφορεί ένας καινούριος τρόπος σκέψης και για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε θα πρέπει να προσαρμόσουμε σ’ αυτόν. Κάποια στάνταρ και κάποια «πρέπει» χρειάζεται να αναιρεθούν. Ίσως να είναι η πρώτη φορά που δεν ισχύει το «όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν». Έχουμε ουσιαστικές αλλαγές σε σχέση με το παρελθόν. Ίσως και να συμβαίνει κάποια αναγέννηση, χωρίς όμως να έχει προσδιοριστεί ακόμη.

Κάποιοι λένε ότι δεν βγαίνουν μεγάλα τραγούδια στις μέρες μας. Συμφωνείτε; Κάθε εποχή έχει τα τραγούδια της. Πάντα θα υπάρχουν και τα καλά και τα κακά. Υπάρχουν και σήμερα κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις συνθετών, στιχουργών και τραγουδιστών. Στις μέρες μας δεν συντρέχει λόγος να μιλάμε πλέον για πολιτικό τραγούδι. Τώρα έχουμε σε πρώτο πλάνο τα κοινωνικά θέματα. Αυτά βιώνουν έντονα οι άνθρωποι γύρω μας και με αυτά «ποτίζονται» και τα τραγούδια. 

Υπάρχουν κάποιοι νέοι συνάδελφοί σας που να ξεχωρίζετε; Είναι αρκετοί που είναι ταλαντούχοι. Η πατρίδα μας έχει πολύ καλές φωνές και πολύ καλούς μουσικούς. 

Ας πάμε λίγο πίσω στο χρόνο. Πώς ήταν η παιδική σας ηλικία κύριε Λιδάκη; Είναι τελικά πατρίδα μας η παιδική μας ηλικία;  Η παιδική μας ηλικία μάς μαθαίνει πράγματα για τη ζωή. Ο άνθρωπος από παιδί 6-7 ετών έχει διαμορφώσει χαρακτήρα. Η δική μου παιδική ηλικία ήταν ξέγνοιαστη. Μεγάλωσα σε μια αγαπημένη οικογένεια, με συμπαθούσαν οι δάσκαλοί μου, είχα φίλους. Σπουδαίο πράγμα η ξεγνοιασιά. Γενικά ήμουν ένα πολύ χαρούμενο και άτακτο παιδί. 

Ποια ήταν τα όνειρά σας τότε; Η μουσική ήταν το όνειρο. Νότες πρωτο-άρχισα να μαθαίνω σε ηλικία 8 ετών. Μουσικός ήθελα να γίνω, δεν σκέφτηκα να τραγουδήσω ποτέ. Ντρεπόμουν. Ακόμη και σήμερα ντρέπομαι. Πάντα έχω τρακ πριν τις εμφανίσεις. Το τραγούδι προέκυψε σιγά σιγά, μέσα από χορωδίες στην αρχή και μετά κάνοντας 2ες φωνές σε άλλους. Κάποια στιγμή οι 2ες έγιναν πρώτες… 
Αργότερα, για κάποιο διάστημα, έκανα κλασική κιθάρα με τον Νότη Μαυρουδή. Νομίζω πως ο μουσικός είναι καλό να κατέχει και γνώσεις κλασικής μουσικής. Τον βοηθά να συνεννοείται με τους άλλους συναδέλφους. Αλλά και σαν γνώση σίγουρα έχει μεγάλο ενδιαφέρον η κλασική μάθηση. 

Κάνετε ακόμα όνειρα; Ο άνθρωπος από την ίδια του τη φύση αναγκάζεται να κάνει όνειρα. Ακόμη και όταν το παρελθόν είναι λίγο αιχμηρό και αγκάθινο σε κάνει να ονειρεύεσαι το μέλλον. Χωρίς όνειρα και στόχους δεν γίνεται. Η ζωή έχει τη ματαιότητα αλλά και την αισιοδοξία της. Έχει απ’ όλα ο μπαξές το θέμα είναι σε ποιο κομμάτι του κήπου θέλεις να πας….

Στη σημερινή Ελλάδα πόσο εύκολο είναι για ένα νέο να κάνει όνειρα; Δεν είναι καθόλου εύκολο για ένα νέο σήμερα στην Ελλάδα να κάνει όνειρα. Σπουδάζει και μετά δουλεύει σερβιτόρος. Η ζωή είναι πολύ δύσκολη. Ίσως και τραγική αν σκεφτεί κανείς ότι δεν υπάρχουν προοπτικές. Το πιο σκληρό απ’ όλα όμως και για τους νέους αλλά και για την ίδια τη χώρα είναι η μαζική έξοδος ταλαντούχων Ελλήνων, νέων ανθρώπων, με ανεπτυγμένο δείχτη νοημοσύνης, με γνώσεις και όρεξη, που όντας ανήσυχοι αναγκάζονται να μεταναστεύσουν. Σήμερα -και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα- βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο. Πεθαίνει μια παλιά νοοτροπία και γι’ αυτό έχουν παίξει πολλά πράγματα το ρόλο τους. Νιώθω ότι υπάρχει αρκετός κόσμος που έχει καταλάβει ότι δεν γίνεται πάντα να σφάζονται για τα μάτια των πολιτικών. Δεν υφίστανται τόσο όσο στο παρελθόν οι προσωπολαγνείες. Ζούμε στην εποχή της πλήρους απομυθοποίησης των πάντων. Φυσικά πάντα θα υπάρχει η πελατειακή σχέση και τα ρουσφέτια. Όμως όλα αλλάζουν. Ακόμη και ο «πλανητάρχης» καταργήθηκε. Έχουμε νέες υπερ-δυνάμεις που και αυτές φιλοδοξούν να κυριαρχήσουν στον πλανήτη (…). 

Ακούτε ραδιόφωνο; Υπάρχει ακόμα καλό ραδιόφωνο στην Ελλάδα; Ναι, φυσικά και υπάρχει καλό ραδιόφωνο. Εξακολουθούν να υπάρχουν και σταθμοί και παραγωγοί που παίζουν καλή μουσική και ωραία τραγούδια. Βέβαια ο κάθε ένας θεωρεί καλό αυτό που του αρέσει και αυτό θα επιλέξει να ακούσει. Συχνά παρατηρώ μια σύγχυση ως προς αυτό. Δηλαδή οι άνθρωποι ακούνε παράλληλα πολύ διαφορετικούς καλλιτέχνες, που μπορεί να μη συμφωνούν αισθητικά μεταξύ τους, βαλμένους όμως στο ίδιο CD ή και στην ίδια εκπομπή.

Κάνετε λάθη, κύριε Λιδάκη; Είναι πιο ψυχοφθόρα τα λάθη όσο μεγαλώνουμε; Τα λάθη είναι σχολείο. Για να μην πω ότι μόνο από τα λάθη διδασκόμαστε. Ναι, έχω κάνει λάθη και θα κάνω κι άλλα. Σημασία έχει να αφήνεις το λάθος να σε διδάξει, να μην το ξεχνάς. Να εντοπίζεις και να συνειδητοποιείς γιατί το έκανες. Το σωστό εξάλλου χωρίς το λάθος δεν υπάρχει. Αυτά πάνε μαζί. Όπως το άσπρο και το μαύρο, η αγάπη και το μίσος, η κακία και η καλοσύνη.
Ο άνθρωπος όσο μεγαλώνει ειδικά μετά τα 35-40 που αρχίζει να καταλαβαίνει τι είναι η ζωή, διαπιστώνει ότι κάποια πράγματα είναι άχρηστα. Κάνεις την αυτοκριτική σου χωρίς να πυροβολείς τον εαυτό σου. Όλοι άνθρωποι είμαστε και όποιος νομίζει ότι είναι κάτι παραπάνω χάνει την επαφή του με αυτό που λέγεται ανθρώπινη φύση.

Η σχέση σας με τον Θεό ποια είναι; Τον Θεό τον κουβαλάω μέσα μου. Είναι μαζί μου και εγώ είμαι μαζί του. Φροντίζω να συνομιλώ μαζί του όσο μπορώ συχνότερα. Επειδή είναι πολυάσχολος επιτρέπει στον καθένα μας να είναι μέσα του και να συνομιλεί μαζί του συχνά, όποτε το επιθυμεί. Ο Θεός δεν είναι ένας γέρος με άσπρη γενειάδα που κάθεται σε κάποιο θρόνο ψηλά στον ουρανό και ασχολείται με τον καθένα μας. Δεν είναι αυτό. 

Τι σας λείπει αυτή την περίοδο; Στον άνθρωπο, στον κάθε άνθρωπο, πάντα κάτι θα λείπει. Είναι μέσα στη φύση μας αυτό. Πάντα θα βρίσκουμε ένα λόγο να έχουμε ένα κενό. Να αισθανόμαστε μιαν ανάγκη. Όσα κι αν έχουμε, υλικά και μη, κάτι άλλο θα επιθυμούμε. Δεν υπάρχει παγιωμένη ευτυχία. Η ευτυχία είναι αναλαμπές. Θα ήταν και λίγο άχαρο να ήμασταν μονίμως ευτυχισμένοι. Όλα τα θέλει η ζωή και το κλάμα και τη χαρά. Είναι ένδειξη υγείας και να κλαίμε και να γελάμε.

Ποια ήταν η τελευταία φορά που κλάψατε; Κλαίτε συχνά; Συγκινούμαι εύκολα. Μπορώ βλέποντας μια ταινία να δακρύσω. Όμως δεν κλαίω μπροστά σε άλλους. Πρέπει να υπάρχει μια δικλείδα ασφαλείας, να προστατεύουμε τις ευαισθησίες μας. Αλλά και να είμαστε ειλικρινείς, να μην κρυβόμαστε από τον εαυτό μας. Τα κάνω και τα δύο και κλαίω και γελάω. 

Μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει πλήρης; Ναι, μπορεί όταν αυτοταπεινωθεί. Όταν νιώσει ότι είναι ίσος με τους άλλους, όταν αφήσει στην άκρη την αλαζονεία, τη μιζέρια, τη ματαιοδοξία και αποδεχτεί τη φύση του. Όταν μπει σε αυτό το ταξίδι με τη φωτεινή πραγματικότητα που, όπως είπε ο Νίκος Καζαντζάκης, είναι το «φωτεινό κομμάτι» μας. Κάνοντας αυτοκριτική δηλαδή. Με την ανάλυση του συναισθήματος υπάρχει ισορροπία. Τότε, ναι, υπάρχουν ελπίδες να νιώσει κανείς πλήρης.

Αισθάνεστε τυχερός; Τι είναι για σας τύχη; Πιστεύω ότι η ζωή είναι μια αλυσίδα συμπτώσεων. Οι συμπτώσεις αυτές γεννούν πολλά πράγματα. Έχω κοιτάξει πίσω πολλές φορές και διακρίνω πως για να φτάσω σε αυτό το σημείο γνώρισα αυτόν που στάθηκε αφορμή για «αυτό» και αυτό με τη σειρά του αφορμή για το επόμενο… Μια αλυσίδα συγκυριών που εξελίσσονται σε εμπειρίες, γιατί προχωρώντας μαθαίνουμε. Το κάθε τι φέρνει κάτι. Ίσως αυτό να είναι η τύχη. Συμβαίνει και το αντίθετο, το ατυχές ας πούμε, δηλ. να γνωρίσεις κάποιον που θα ήθελες να είχες αποφύγει. 

Το μέλλον τι θα θέλατε να σας φέρει; Δεν κάνω μακροχρόνια πλάνα. Ζω την κάθε μέρα χωρίς να με απασχολεί το παρελθόν και το μέλλον. Ζω στο παρόν, στο σήμερα. Και αυτό είναι η βάση μου για το μέλλον. Η ζωή είναι μια συμπαγής διαδικασία, όλα είναι ένα. Πράττεις και προχωρείς. Πιστεύω σε αυτό που λένε πως όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός τα βλέπει και γελάει.

Τα ταξίδια τι θέση έχουν στη ζωή σας; Ποιο ήταν το αγαπημένο σας; Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω αλλά δυστυχώς δεν έχω το χρόνο. Ταξιδεύω συνήθως για επαγγελματικούς λόγους. Όταν βρίσκω όμως λίγο ελεύθερο χρόνο δράττομαι της ευκαιρίας για να πάω στην Κρήτη. 

Τρέλες έχετε κάνει στη ζωή σας;  Δεν είμαι ο άνθρωπος που είχε ασφαλιστικές δικλείδες. Μόνο τρέλες έκανα. Από μικρό παιδί μόνο τρέλες έκανα. 

Ποιος είναι ο μεγαλύτερός σας φόβος, κύριε Λιδάκη; Η απώλεια αγαπημένων προσώπων.

Φαντάζεστε ποτέ τον εαυτό σας χωρίς τραγούδι; Όχι. Κανείς δεν θα μου απαγορεύσει να τραγουδάω όποτε θέλω. Έστω και στο μπάνιο.

Αν ήταν η ζωή σας ένα δίστιχο από κάποιο τραγούδι ποιο θα ήταν αυτό;  «Όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή, σαν λουλούδι κάποιο χέρι θα μας κόψει μιαν αυγή». Τίποτα δεν μοιάζει με τον άνθρωπο περισσότερο από ένα λουλούδι -σπόρος, άνθιση, λουλούδι, μυρωδιά, μαρασμός.

Ο Μανώλης Λιδάκης τραγουδά στο Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο Λεμεσού την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου στις 20:30. Πληροφορίες / Κρατήσεις  25377277 & Web: www.pattihio.com.cy

stavrosst@gmail.com