Αθωώνει πάντα όλους τους χαρακτήρες που υποδύεται -ακόμη και τους χειρότερους, όπως λέει- γιατί αν δεν τους αγαπήσει δεν μπορεί να τους υποδυθεί. Αντιμετωπίζοντας τον Έντι Καρμπόνε, τον αρχετυπικό, γεμάτο αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις ήρωα στο «Ψηλά απ’ τη Γέφυρα» του Άρθουρ Μίλερ, ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης φέρνει εις πέρας ένα υψιτενές υποκριτικό στοίχημα. Με αφορμή τη μινιμαλιστική, αλλά έμπλεη συναισθημάτων πρόταση του Γιώργου Νανούρη η οποία περιοδεύει στην Κύπρο, ο δημοφιλής ηθοποιός εξηγεί γιατί αισθάνεται ότι κάθε μέρα ξυπνάει διαφορετικός άνθρωπος και γιατί θεωρεί τον εαυτό του πληκτικό- σε αντίθεση με το θέατρο.

– Πώς συναντήσατε τον χαρακτήρα του Έντι Καρμπόνε; Ο τρόπος που έχω δομήσει τη διαδρομή του ήρωα είναι στον εντοπισμό της στιγμής εκείνης στη ζωή που αισθάνεται πολύ ευτυχισμένος και θέλει να παγώσει ο χρόνος. Επειδή όμως ο χρόνος είναι αμείλικτος και δεν σταματιέται, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για εκείνον υπό την πίεση κάθε ενδεχόμενης ανήθικης σκέψη. Ο Καρμπόνε είναι ένας άνθρωπος με αρχές. Ο Μίλερ σίγουρα είχε διαβάσει Σοφοκλή -το καταλαβαίνεις από τη δομή αρχαίας τραγωδίας που έχει το έργο. Ο ήρωας επωμίζεται στο τέλος το βάρος των πράξεών του, την ευθύνη της κατάστασης.

– Δηλαδή, οι ηθικές αναστολές τελικά κοστίζουν την ευτυχία; Στην περίπτωσή του, ναι. Σε μια κοινωνία που αν μη τι άλλο η πατριαρχία λειτουργούσε απόλυτα και θα μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει χωρίς να δώσει λογαριασμό, η ηθική μέσα του έρχεται σε αντιδιαστολή με την επιθυμία του να σταματήσει τον χρόνο. Δική μου προσπάθεια –δεν ξέρω αν τα καταφέρνω- είναι να κρατηθώ από το οξύμωρο ότι τη στιγμή εκείνη είναι αθώος. Είναι σαν να παρακολουθούμε υποσυνείδητα τη σκέψη του, τι θα έκανε δηλαδή αν είχε την επιλογή- που δεν την έχει. Ουσιαστικά είναι μια σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό. Με όσα έχει μάθει και με την εποχή που έρχεται και τον ξεπερνάει. Οι οικονομικοί μετανάστες, παρά την έλλειψη παιδείας, ήταν άνθρωποι που έβαζαν πλάτη για την οικογένειά τους, πρόσφεραν σώμα και ψυχή ως θυσία για τα παιδιά τους. Ο Έντι έχει στο πίσω μέρος του μυαλού το καλύτερο αύριο για τη νέα γενιά που έρχεται, αλλά παράλληλα δυσκολεύεται να δεχτεί την εξέλιξη της νέας γενιάς.

– Έχετε συλλάβει τον εαυτό σας εν μέσω τέτοιων συγκρούσεων; Είμαι 45 χρονών, αλλά σιγά- σιγά διακρίνω πράγματα που κοντράρονται με τις δικές μου ηθικές αξίες, με τον τρόπο που μεγάλωσα. Φανταστείτε εκείνη την εποχή, έναν άνθρωπο που μεγάλωσε όπως ο Έντι να βλέπει τους νέους να φλερτάρουν πιο ανοιχτά, να κυνηγούν τα όνειρά τους, να μη θέλουν να δουλεύουν 18 ώρες τη μέρα. Είναι μαγικός ο τρόπος που τα έχει συμπυκνώσει όλα αυτά στη γραφή του ο Μίλερ: πολιτικά, κοινωνικά, ταξικά. Αυτός ο ήρωας είναι για μένα τραγικός, διότι μην αντέχοντας τις πράξεις του νου του, επωμίζεται ουσιαστικά την ευθύνη. Δηλαδή, κάνει αυτό που δεν κάνουν σήμερα οι παλιότεροι άνθρωποι, που θα έπρεπε να δίνουν χώρο στους νέους και να είναι πιο ανοιχτοί στα πράγματα. 

– Ένα κοινό στοιχείο που βλέπουμε, πάντως, είναι η επιστροφή στα 18ωρα… Επιστρέψαμε στα 18ωρα χωρίς καν να είμαστε οικονομικοί μετανάστες. Είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που παρουσιάστηκε από το 2008 και μετά. Και σήμερα δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα εργασιακές υποχωρήσεις που πριν από 15 χρόνια θα μας φαίνονταν παράλογες. Έγιναν θέσφατο, αποδεκτό απ’ όλους, να πρέπει να έχουν οι άνθρωποι από δύο δουλειές για να τα βγάλουν πέρα. Είναι φαινόμενο της εποχής οι άνθρωποι να παλεύουν για τα προς το ζην και η ακρίβεια να καλπάζει αλόγιστα. Αυτό σαφώς επηρεάζει τους πολλούς.

– Νιώσατε κι εσείς ότι έχετε προδώσει κάποια στιγμή τον εαυτό σας; Δεν υπάρχει άνθρωπος από καταβολής του κόσμου που να μην έχει προδώσει ιδανικά του. Αλλά και που να μην πάλεψε γι’ αυτά. 

– Ανομολόγητα πάθη εσείς έχετε; Αν τα ομολογούσα δεν θα ήταν ανομολόγητα. Είμαι υπέρ των ανθρώπινων παθών, αρκεί να μη βλάπτουν τους άλλους. Όταν δηλαδή είναι άρρωστα ή λειτουργούν αρνητικά και τοξικά, χαράζοντας τις ζωές των ανθρώπων. Να πω την αλήθεια, βέβαια, δεν ξέρω στον έρωτα τι είναι λογικό και αβλαβές και τι όχι. Πάντοτε τρέλαινε τους ανθρώπους. Μπορεί να μετατραπεί σε τυφώνα που σαρώνει μέσα σε δευτερόλεπτα συνθήκες, ζωές, δεδομένα, οικογένειες. Έχω κι εγώ ερωτευτεί στη ζωή μου και αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι κάτι που διαχειρίζεσαι εύκολα.

– Φυλάτε μια δικαιολογία για όλους τους ήρωες που ενσαρκώνετε; Πάντα αθωώνω όλους τους ήρωες που ενσαρκώνω. Ακόμη και τους χειρότερους. Για να μπορώ να τους αγαπήσω γι’ αυτό που είναι. Δεν τους ξεχωρίζω σε καλούς ή κακούς. 

– Πρέπει να τους αγαπήσετε οπωσδήποτε δηλαδή; Αν δεν τους αγαπήσω, τότε γιατί να τους υποδυθώ; Εσείς δεν αγαπάτε τη δουλειά σας; Αγαπώ όλους τους ήρωες το ίδιο. Οφείλω να αθωώσω τον καθένα με κάποιον τρόπο μέσα μου. Ειδάλλως, δεν μπορώ να τον κάνω, δεν ήρθε η ώρα του. 

– Δεν προτιμάτε τους κόντρα ρόλους; Όχι, γιατί δεν τυποποιήθηκα ποτέ σε κάποιο είδος. Αγαπώ όλο το φάσμα της υποκριτικής τέχνης και δεν μπήκα ποτέ στη διαδικασία να κατηγοριοποιηθώ. Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου έναν «χαμαιλέοντα»- έχετε και πολλούς εκεί στην Κύπρο και τους αγαπώ. «Κόντρα» για μένα είναι ένας ρόλος που είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος από μένα ηλικιακά και θα κληθώ να μιμηθώ λειτουργίες και κινήσεις. Δεν είναι κόντρα για μένα ένας ρόλος κωμικός ή δραματικός σε οποιοδήποτε είδος και ύφος.

– Ποια είναι η μεγάλη πρόκληση στη μηχανική του Μίλερ, στον τρόπο που δομεί τις σχέσεις των ηρώων του; Ο Μίλερ «αναπνέει» το έργο του μέσα από τις σχέσεις των ανθρώπων. Είναι σαν να γράφει για μια κοινή ομάδα. Αυτό απαιτεί από τους ηθοποιούς να έχουμε πλήρη συγκέντρωση και εναρμόνιση και μάλιστα όσο πιο γρήγορα γίνεται. Είναι ένας συγγραφέας που πλέκει βαθιά τις σχέσεις ενώ κάτω από τα πλέγματα απελευθερώνει συμβολισμούς και πρότυπα- κοινωνικά και ταξικά. Ο λόγος του έχει πολιτική χροιά. Φαντάζομαι ότι και σε 10 χρόνια να τον ξαναδιαβάσω, όταν θα έχει μεγαλώσει το μυαλό μου και θα έχω ανακαλύψει κι άλλα πράγματα, το ίδιο ή και περισσότερο θα με γοητεύει. Αυτή είναι η σπουδαιότητα ενός μεγάλου συγγραφέα: οι χιλιάδες μικρές πόρτες που κρύβει κάτω από τις λέξεις, τις φράσεις ή τις σιωπές του και ανάλογα με τη διάνοια και τα ενδιαφέροντα του καθενός μπορεί να τις ανοίξει και ν’ ανακαλύψει καινούριους κόσμους και νοήματα. Όμως, πρέπει να είσαι «αθώος» απέναντι σ’ αυτό που συμβαίνει, να μην επιτρέπεις στον εγωισμό σου να θεωρεί τον εαυτό σου πιο έξυπνο απ’ αυτό που διαβάζεις.

– Πού διαφέρει η σκηνοθετική μέθοδος του Γιώργου Νανούρη σε σχέση με άλλους σκηνοθέτες;  Δεν μπορώ να τον συγκρίνω με άλλους, γιατί κάθε άνθρωπος έχει τον δρόμο του. Αυτό που μπορώ να καταλάβω από τη συνεργασία μας είναι ότι επειδή είναι κι ο ίδιος ρομαντικός και αθώος στα συναισθήματα, δηλαδή δεν είναι πονηρός ή επιτηδευμένος, έχει το ένστικτο να αφουγκραστεί τις ισορροπίες. Επίσης, έχει δική του αντίληψη του σκηνικού χώρου και των ερεθισμάτων, δίνει ευρύ πεδίο στους ηθοποιούς να δημιουργήσουν και στους θεατές να ταξιδέψουν. Λειτουργεί με αθωότητα και ευγένεια απέναντι στη θεατρική πράξη, αλλά και στους ανθρώπους που είναι παρόντες πάνω στη σκηνή κι εκτός σκηνής. Μοιάζει μ’ έναν ωραίο ήλιο που σε ζεσταίνει και αν αφεθείς μπορείς να αποδώσεις πολλά συναισθήματα που έχεις μέσα σου και βαθύτερες έννοιες πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων. 

– Νιώθετε ότι γνωρίζετε και αφουγκράζεστε τι είναι αυτό που τέλος πάντων θέλει το κοινό; Είναι κάτι που μπορεί κανείς να εντοπίσει; Αυτό δεν το ξέρω, αλλά σίγουρα μέσα από τα χρόνια μπορώ να καταλάβω αν μια παράσταση λειτουργεί ή όχι, αν εμπνέει ή όχι τους ανθρώπους που τη βλέπουν. Αν λειτουργήσει συναισθηματικά μέσα μου και με παρακινήσει να αισθανθώ και να κατανοήσω πράγματα, είμαι σίγουρος ότι αντίστοιχα θα ακουμπήσει χορδές στην ψυχή πολλών ανθρώπων. Είναι όπως ένα νόστιμο καλό φαγητό, ή ένα καλό βιβλίο, μια όμορφη κουβέντα, μια ωραία στιγμή στη θάλασσα, ή ένα ειδυλλιακό ηλιοβασίλεμα. Αν αφεθείς στη στιγμή του, σίγουρα θα ταξιδέψεις. 

– Νιώσατε ποτέ να πλήττετε παίζοντας καθημερινά την ίδια παράσταση; Δεν είναι κάθε μέρα το ίδιο. Κάθε μέρα που ξυπνάω είμαι διαφορετικός άνθρωπος. Θεωρώ τον εαυτό μου μέλος ενός συνόλου, δεν τον θεωρώ και καλά κάτι ιδιαίτερο ή σημαντικό. Θεωρώ σημαντική τη θεατρική πράξη, στην οποία είμαι συμμέτοχος, συνεργός. Άρα, τον εαυτό μου βρίσκω πληκτικό, όχι το θέατρο. Την ίδια την πράξη τη θεωρώ ιερή και δημιουργική από καλλιτεχνικής, ψυχολογικής, νοητικής σκοπιάς. Κάθε βραδιά είναι άλλοι άνθρωποι που μάς βλέπουν, αλλά κι εμείς είμαστε καθημερινά διαφορετικοί. Προσπαθούμε κάθε φορά με τους συναδέλφους μου να κάνουμε μια επανεκκίνηση, σαν να πρόκειται για κάτι καινούριο. Για να μας εκπλήσσει κι εμάς. Δεν το παίρνω ως δεδομένο, όπως δεν παίρνω ως δεδομένη τη ζωή, για να είμαι ειλικρινής. Είμαι χαρούμενος που ξυπνάω κάθε μέρα. Αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με τον καλλιτέχνη, έχει να κάνει με τον άνθρωπο. 

– Είστε κατά κανόνα κάθε μέρα χαρούμενος; Πώς το πετυχαίνετε αυτό; Δεν χρειάζεται να πεθάνουν όλοι οι άνθρωποι γύρω μου για ν’ αντιληφθώ πόσο τυχερός είμαι που βρίσκομαι εδώ. Υπάρχουν στιγμές που έχω κλάψει πολύ για ανθρώπους που έχουν χαθεί κι έτσι εκτιμώ καθημερινά το δώρο της ζωής. Θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο που είμαι εδώ και μπορώ και κάνω αυτό που αγαπάω με ανθρώπους που θαυμάζω. Είναι μια άμυνα αυτή η νοοτροπία, με βοηθά ν’ ανταπεξέρχομαι στις δυσκολίες. Όταν συμβαίνει κάτι άσχημο λέω από μέσα μου ότι όλη αυτή η στεναχώρια δεν αξίζει. Ή, τουλάχιστον, συνειδητοποιώ πού με ορίζει ο εγωισμός μου και πού όχι. Δηλαδή, αν γίνομαι τελικά καλύτερος άνθρωπος.  

– Ποιος είναι ο πιο δύσκολος ρόλος στη ζωή; Να είμαστε άνθρωποι. Η ανθρωπιά, η ευγένεια, η ανιδιοτέλεια. Ο ρόλος του πατέρα, ο ρόλος του αδερφού, ο ρόλος του φίλου. Αυτοί οι ρόλοι χτίζονται καθημερινά. Είναι δύσκολοι γιατί πρέπει να είσαι αφοσιωμένος 100% ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει στη ζωή σου κι αν μη τι άλλο έρχεσαι αντιμέτωπος με το ποιος πραγματικά είσαι. Γιατί, όλα τα υπόλοιπα που ζούμε στη δουλειά μας είναι μόνο ένα κομμάτι του εαυτού μας. Αν δεν είμαστε άξιοι και ικανοί να είμαστε αδέρφια, εραστές, φίλοι, γονείς, οικογενειάρχες, άνθρωποι με πρότυπα, αξίες και αρχές, τότε ας μείνουμε να βράζουμε στο ζουμί μας μ’ έναν εαυτό ανάλγητο, ασυνείδητο, ανέραστο.

– Υπάρχει άλλος τρόπος ν’ αντλήσει κανείς ελπίδα; Μόνο αν εστιάσει στην καθημερινότητά του, σ’ αυτά τα 500 μέτρα γης που ζει και στις πέντε βασικές λειτουργίες που έχει να κάνει, για να τις κάνει λίγο καλύτερα. Να παρακινήσει τους ανθρώπους, το περιβάλλον του, την οικογένειά του, το σπίτι, τη γειτονιά, τον ίδιο του τον εαυτό, την ψυχή του. Αν το κάνουμε αυτό καθημερινά όλοι, σιγά- σιγά τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα. Κι όταν προκύπτουν τα άσχημα και τα δύσκολα, θα έχουμε τις άμυνες και τη δύναμη να τα αντιμετωπίσουμε, μακριά από εγωιστικά ένστικτα και χωρίς να προσβάλουμε και να βλάπτουμε τους άλλους. 

– Πιστεύετε ότι ηθοποιός γεννιέται κανείς; Δεν ξέρω αν υπάρχει κανόνας γι’ αυτό. Φαντάζομαι κάποιοι έχουν την ανάγκη μέσα τους από μικροί και μεγαλώνοντας το εκπληρώνουν. Σε κάποιους άλλους προκύπτει στην πορεία, ενεργοποιείται στην εφηβεία ή στην παιδική ηλικία. Εν πάση περιπτώσει, ο ηθοποιός είναι ένα κομμάτι που γεννιέται μέσα στον άνθρωπο. Το πότε συμβαίνει αυτό είναι δευτερεύον.

– Με αφορμή το «Έτερος Εγώ» θέλω να ρωτήσω το εξής: Δεν πλατειάζει μια ταινία όταν μετατρέπεται σε σειρά; Κάθε σειρά είναι διαφορετική, εμπλέκει έναν τεράστιο σύμπαν. Η δική μας έχει αναφορές στην ταινία, δεν προέρχεται από τη βάση της. Αν το κίνητρο είναι μόνο να εκμεταλλευτείς τη δυναμική μιας ταινίας και να βγάλεις χρήματα κάνοντάς τη σειρά όπως σου ‘ρθει, θα έχεις και τα ανάλογα αποτελέσματα. Εμείς δεν το είδαμε ποτέ έτσι. Ό,τι κάναμε το κάναμε με αγάπη και δεν μπήκαμε ποτέ στη διαδικασία να συγκριθούμε με κάτι. Καταθέσαμε την ψυχή μας, τον χρόνο μας, τη ζωή μας. Όσοι συμμετείχαν έδωσαν το καλύτερο κομμάτι τους.

– Γιατί το κοινό αναζητεί περισσότερο τις σειρές παρά τις ταινίες; Είμαι μεγάλος φαν του σινεμά. Όταν μια ταινία είναι καλή και αφορά τον κόσμο, ο κόσμος θα πάει στην αίθουσα. Ήμουν τυχερός γιατί μετείχα σε μια ταινία που αγκάλιασε το κοινό, την «Ευτυχία». Αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιπες ελληνικές ταινίες δεν είναι καλές. Έχουμε εξαιρετικούς σκηνοθέτες, συνεργεία και συναδέλφους. Το ζήτημα είναι ότι όταν ο άλλος εργάζεται 18 ώρες τη μέρα κι έχει όλες αυτές τις επιλογές στην οθόνη του σπιτιού του, χρειάζεσαι να του προσφέρεις μεγαλύτερο κίνητρο για να τον σηκώσεις από τον καναπέ.

Ελεύθερα, 21.5.2023