Οι επαφές και οι συναντήσεις της Τζούλια Μπερτετσόλο συνήθως περνούν κάτω από το ραντάρ και δεν συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας. Η επικεφαλής της Μονάδας Στήριξης της Επίλυσης του Κυπριακού στην Κομισιόν, σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες μετά τη Γενεύη βρέθηκε στην Κύπρο και είχε κάποια συναντήσεις.

Επίσκεψη η οποία αποτελεί μέρος μιας καλής προετοιμασίας που ξεκίνησε εδώ και καιρό σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η οποία, αποτελεί μέρος της δουλειάς που γίνεται από πλευράς Βρυξελλών ενόψει της επόμενης άτυπης διάσκεψης τον ερχόμενο Ιούλιο. Σύμφωνα με πληροφορίες μας η Κομισιόν ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις στο Κυπριακό ευρύτερα, αλλά και τα θέματα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην ατζέντα των δύο ηγετών.

Περνά κάτω από το ραντάρ
Η Τζ. Μπερτετσόλο λειτουργεί περισσότερα τεχνοκρατικά παρά πολιτικά γι’ αυτό και οι συναντήσεις και επαφές της δεν τυγχάνουν και ιδιαίτερης προβολής. Στη Γενεύη έγινε γνωστή η παρουσία της καθώς ήταν σε μια φάση που στην Κύπρο αναζητούσαν όλες οι πλευρές μια παρουσία από πλευράς ΕΕ στην άτυπη διάσκεψη.
Ωστόσο από της ανάληψης των καθηκόντων της βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την κυπριακή κυβέρνηση και ειδικότερα την Υφυπουργό για θέματα ΕΕ, Μαριλένα Ραουνά.
Οι εκθέσεις οι οποίες ετοιμάζει πάνε απευθείας στο γραφείο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία έχει το δικό της ενδιαφέρον και εμπλοκή στο Κυπριακό όπως φάνηκε και στη Γενεύη με την κοινή επιστολή με τον Αντόνιο Κόστα προς τον ΓΓ ΟΗΕ.

Το τάιμινγκ των επαφών
Ούτε στη Γενεύη στις 17 Μαρτίου αλλά ούτε και στη Λευκωσία αυτή την εβδομάδα οι επισκέψεις Μπερτετσόλο ήταν άσχετες με τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Στη Γενεύη πήγε για να ενημερωθεί για την άτυπη διάσκεψη και να έχει από κοντά γνώση των εξελίξεων. Στη Λευκωσία βρέθηκε καθώς πραγματοποιήθηκε η συνάντηση των δύο ηγετών, η πρώτη μετά την άτυπη της Ελβετίας.
Κινήσεις που συνδέονται από τη μια με τις εξελίξεις και από την άλλη με τις κινήσεις που προβαίνει στο δικό της επίπεδο η Ευρωπαϊκή Ένωση. Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν πως η Κομισιόν παρακολουθεί συνεχώς και σε όλα τα στάδια τις εξελίξεις στο Κυπριακό, δείγμα του ενδιαφέροντος και της εμπλοκής που θέλει να έχει.

Συνεχής η ενημέρωση για τα ΜΟΕ


Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που συζητούνται ανάμεσα στους δύο ηγέτες αποτελούν έναν από τους τομείς ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο και την ανάγκη προόδου στο Κυπριακό αλλά και σε τεχνοκρατικό καθώς ορισμένα εξ αυτών χρίζουν αποφάσεων.
Όσον αφορά τα ΜΟΕ, η θέση της Κομισιόν και η οποία εκφράστηκε εκ νέου και αυτή την εβδομάδα είναι θετική και υποστηρικτική. Υπάρχει, ως γνωστό, και η προθυμία και ετοιμότητα να στηρίξει οικονομικά κάποια από αυτά τα μέτρα.
Στα μέτρα που η Κομισιόν έχει εκφράσει ετοιμότητα για οικονομική στήριξη περιλαμβάνεται και η δημιουργία πάρκου φωτοβολταϊκών εντός της νεκρής ζώνης.

Ανάγκη αλλαγής του κανονισμού


Ένα από τα ζητήματα για τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμπλέκεται σε σημαντικό επίπεδο είναι οι αποφάσεις που λαμβάνονται ανάμεσα στις δύο πλευρές και έχουν να κάνουν με τις διακινήσεις στην Πράσινη Γραμμή από και προς τα κατεχόμενα.
Ειδικό ενδιαφέρον υπάρχει και σ’ αυτή τη φάση καθώς στην ατζέντα βρίσκεται το άνοιγμα νέων οδοφραγμάτων. Η Κομισιόν θέλει να γνωρίζει καθώς μια νέα συμφωνία θα οδηγήσει σε αλλαγή του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή.
Ο κανονισμός δεν αλλάζει επί της ουσίας του όσον αφορά τις διακινήσεις αλλά διαφοροποιείται – παραρτήματα – προκειμένου να μπουν στη λίστα και τα νέα σημεία διέλευσης κατά μήκος της νεκρής ζώνης. Μετά την αρχική συμφωνία του Κανονισμού Πράσινης Γραμμής, κάθε φορά που άνοιγαν νέα οδοφράγματα γίνονταν και οι σχετικές αλλαγές του κανονισμού.
Διαδικασία που δεν είναι τόσο τυπική όσο φαίνεται καθώς χρειάζονται διαβουλεύσεις ανάμεσα σε Κυπριακή Δημοκρατία και Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Προετοιμασία ενόψει καλοκαιριού

Η προσοχή είναι μεν στραμμένη προς Λευκωσία και Νέα Υόρκη όσον αφορά τις εξελίξεις στο Κυπριακό, πλην όμως και στις Βρυξέλλες δεν κάθονται και να περιμένουν πότε θα προκύψουν εξελίξεις. Προβαίνουν σε παράλληλες κινήσεις, όσον αφορά τα θέματα που τους απασχολούν στο Κυπριακό, και προετοιμάζονται για την επόμενη άτυπη διάσκεψη την οποία ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών προήγγειλε για το τέλος Ιουλίου.
Στο πλαίσιο αυτής της προετοιμασίας η Κομισιόν προχώρησε σε ενίσχυση του γραφείου Κυπριακού με νέο προσωπικό. Οι θέσεις είχαν προκηρυχθεί εδώ και μερικές εβδομάδες με επίσημη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Παρουσία και εμπλοκή αναλόγως εξελίξεων


Όταν στη Γενεύη βρέθηκε η Μπερτετσόλο υπήρξαν σχόλια και ασκήθηκε κριτική προς την κυβέρνηση της Λευκωσίας για το ότι η παρουσία ΕΕ ήταν σε χαμηλό επίπεδο και δεν συμβάδιζε με τις αμέσως προηγούμενης ημέρες λεχθεί. Περίπου είχε δημιουργηθεί η εικόνα ότι η παρουσία της ΕΕ στη Γενεύη θα ήταν σε αρκετά υψηλό επίπεδο, ίσως και με παρουσία Επιτρόπου. Και τελικά έμεινε σε τεχνοκράτη.
Ούτως ή άλλως, όπως εξηγούν διπλωματικοί κύκλοι, σ’ αυτή τη φάση στη Γενεύη δεν υπήρχε διαπραγμάτευση (όπως για παράδειγμα το 2017) οπόταν και χρειαζόταν η παρουσία αξιωματούχου της ΕΕ.
Κυβερνητικοί κύκλοι στη Λευκωσία υποδείκνυαν τις προηγούμενες ημέρες ότι αναλόγως των εξελίξεων στο Κυπριακό, με φόντο πάντα τον Ιούλιο, η παρουσία της ΕΕ θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Το επίπεδο που θα εκπροσωπηθεί η Ένωση θα εξαρτηθεί και από τη μορφή που θα έχει η επόμενη συνάντηση στη Γενεύη. Εάν θα είναι συνέχεια αυτής τους Μαρτίου τότε οι παρουσίες όλων των εμπλεκομένων και ενδιαφερομένων θα είναι πάνω κάτω οι ίδιες.
Οι ίδιοι κύκλοι εμφανίζονται σίγουροι ότι σε περίπτωση που οι προχωρήσουν οι συνομιλίες πέραν του άτυπου χαρακτήρα τους τότε θα πρέπει να αναμένεται και πιο υψηλού επιπέδου ευρωπαϊκή συμμετοχή.

Ο τουρκικός παράγοντας


Στη Γενεύη τον Μάρτη η ευρωπαϊκή παρουσία κρατήθηκε σε τεχνοκρατικό επίπεδο λόγω και αντιδράσεων που σημειώθηκαν από τουρκικής πλευράς, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες που είχαν κυκλοφορήσει εκείνες τις ημέρες. Πληροφορίες οι οποίες μπορεί να ήταν και στο πλαίσιο των μηνυμάτων τακτικής που διαρρέουν και είχαν ως στόχο να απαντήσουν στη θέση της κυπριακής κυβέρνησης ότι θα ήταν παρούσα η ΕΕ. Οι τουρκικές αντιδράσεις στόχευαν στο να αποκλειστεί η ΕΕ και να μείνει εκτεθειμένη η κυπριακή κυβέρνηση.
Το γεγονός ότι ήταν άτυπη διάσκεψη και είχε να κάνει πρωτίστως με το πως θα μπορέσουν οι εμπλεκόμενοι να βρουν τρόπους ώστε να κινηθεί το Κυπριακό μισό βήμα προς τα εμπρός, μπορούσε να κρατήσει την ΕΕ έξω από την αίθουσα της συνάντησης στο κτίριο των Ηνωμένων Εθνών.

Στο επόμενο στάδιο η προσοχή


Η τουρκική πλευρά και κυρίως η τουρκοκυπριακή ηγεσία μπορεί σ’ αυτή τη φάση να αισθάνεται άνεση ότι κράτησε την ΕΕ εκτός διαδικασίας, αλλά ήταν κάτι που το επέτρεπε το κόνσεπτ της άτυπης διάσκεψης. Το ερωτηματικό είναι τι θα κάνει σε ένα επόμενο στάδιο όταν οι συζητήσεις θα περάσουν το άτυπο στάδιο και εάν και αυτή την περίπτωση θα επιχειρηθεί μπλοκάρισμα της ΕΕ.

Εάν πάμε πίσω και στο 2017 όταν υπήρχε παρουσία της ΕΕ, θα δούμε ότι και πάλι η τουρκική πλευρά ήταν από επιφυλακτική έως και αρνητική για την εμπλοκή της ΕΕ στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Η Άγκυρα και κατ’ επέκταση και το κατοχικό καθεστώς, παρά τα οφέλη που αποκομίζουν από πλευράς Βρυξελλών ουδέποτε συμβιβάστηκαν με την ιδέα η Ευρωπαϊκή Ένωση να εμπλέκεται στο Κυπριακό.
Τελευταίο παράδειγμα αυτής της αρνητικής συμπεριφοράς οι αντιδράσεις του Ερσίν Τατάρ κατά την τελευταία συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη για συζήτηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Αντιδράσεις και ασφαλιστικές
δικλείδες από πλευράς ΕΕ


Στη διάρκεια της συνάντησής τους την περασμένη Τετάρτη ο Ερσίν Τατάρ βρήκε εκ νέου ευκαιρία για να καταφερθεί εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εμπλοκή της οποίας φαίνεται να ενοχλεί ιδιαίτερα.

Στη διάρκεια της συζήτησης για το θέμα της δημιουργίας πάρκου φωτοβολταϊκών εντός της νεκρής ζώνης, ο Τατάρ επέμεινε ότι με αυτό θα πρέπει να συνδεθούν χωριστά τα δύο δίκτυα.

Κινούμενος στη λογική της ύπαρξης «δύο κρατών» ο Ερσίν Τατάρ είχε την απαίτηση χωριστών συνδέσεων, δηλαδή η ενέργεια που θα παράγεται στο συγκεκριμένο πάρκο να διοχετεύεται προς την ΑΗΚ και την αντίστοιχη «αρχή ηλεκτρισμού» των κατεχομένων. Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης του υπέδειξε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει, ότι πρέπει να πηγαίνει στην ΑΗΚ και απ’ εκεί να διοχετεύεται στα κατεχόμενα, αφού ούτως ή άλλως τα δύο δίκτυα είναι συνδεμένα μεταξύ τους.
Εξοργίστηκε γιατί την βρίσκει παντού
Ο Ερσίν Τατάρ και σ’ αυτή την περίπτωση εξοργίστηκε γιατί θεωρεί πως η ΕΕ βάζει προσκόμματα στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Στην πράξη αυτό που συμβαίνει είναι η ΕΕ να βάζει προσκόμματα στο να μπορεί η τουρκοκυπριακή ηγεσία να συζητά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στη λογική των «δύο κρατών».
Ανάλογες απαντήσεις έλαβε ο Ερσίν Τατάρ και στη Γενεύη, όταν και πάλι βρήκε τον παράγοντα ΕΕ, μπροστά του. Σ’ εκείνη την περίπτωση η απαίτησή του ήταν μιας μορφής διασύνδεση των χρηματοπιστοτικών ιδρυμάτων των δύο πλευρών. Παρά το γεγονός ότι του εξηγήθηκε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει γιατί είναι θέματα που μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφασίζει ο ίδιος επέμεινε ότι περίπου εάν ο Χριστοδουλίδης θέλει μπορεί να τους πει να το δεχθούν!
Παρέχει όμως ασφάλεια
Για την κυπριακή κυβέρνηση όλα αυτά αποτελούν δείγματα για το ότι η ΕΕ παρέχει ασφαλιστικές δικλείδες στο Κυπριακό έναντι των κινήσεων της τουρκικής πλευράς να πάρει όλες τις συζητήσεις στο να έχουν τη μορφή ενός «συμβουλίου συνεργασίας» που παραπέμπει στην ύπαρξη δύο χωριστών κρατικών οντοτήτων στο νησί.

Για την κυβέρνηση στη Λευκωσία αυτές οι ασφαλιστικές δικλείδες καταγράφονται με σαφήνεια στη γνωστή επιστολή Κόστα-φον ντερ Λάιεν προς Γκουτέρες της 17ης Μαρτίου. Μια επιστολή την οποία κανένας στην Λευκωσία δεν φαίνεται διατεθειμένος να την αφήσει στο περιθώριο. Αντίθετα με κάθε ευκαιρία τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και οι συνεργάτες του φροντίζουν να αναδεικνύουν τη σημασία της και να υπενθυμίζουν πως τα «γραπτά μένουν». Δείγμα ότι το περιεχόμενό της θα συνεχίσει να αποτελεί σημείο αναφοράς.