Το μετέωρο βήμα των κομμάτων του Κέντρου

Η πρόταση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του Δημοκρατικού Κόμματος για να κατέλθουν τα κόμματα του Κέντρου με ένα κοινό ψηφοδέλτιο στις βουλευτικές εκλογές, είναι το μόνο θέμα που έχει απομείνει στο δημόσιο διάλογο, στον απόηχο του πολιτικού και καταστατικού συνεδρίου του κόμματος. Η ηγεσία του ΔΗΚΟ δηλώνει ότι βλέπει θετικά την προοπτική μιας ευρύτερης συνεργασίας των κομμάτων του άλλοτε λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, αναλαμβάνοντας να σηκώσει και το βάρος της ευθύνης για βολιδοσκόπηση εφαρμογής της.

Την ίδια ώρα ωστόσο, ανακύπτουν διάφορα ερωτήματα που αφορούν ευρύτερα τα διλήμματα και τα υπαρξιακά πλέον ζητήματα με τα οποία τίθενται αντιμέτωπα τα κόμματα του Κέντρου. ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ, βρίσκονται ενώπιον ίσως της πιο δύσκολης σελίδας στην ιστορία τους. Ιδιαίτερα για το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ τα οποία στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές έχουν να παλέψουν με την ίδια την ιστορία τους. Η προοπτική συνεργασίας των τριών κομμάτων παρουσιάζεται για πολλούς, ως η σανίδα σωτηρίας τους.

Κατ’ άλλους, ένα κοινό ψηφοδέλτιο θα αποδειχτεί ως καταστροφική επιλογή. Μια τρίτη ανάγνωση του σκηνικού, μιλά για απέλπιδα προσπάθεια της ηγεσίας του ΔΗΚΟ να πιαστεί από κάπου και να κρύψει κάτω από το χαλί τα διάφορα άλλα προβλήματα του κόμματος, τόσο σε επίπεδο παραγωγής πολιτικής θέσεων όσο και σε οργανωτικό επίπεδο.

Πέραν όμως των αναγνώσεων που γίνονται, το κύριο ζητούμενο είναι το κατά πόσο υπάρχει έδαφος για να προχωρήσει μία πρόταση δημιουργίας ενός κοινού ψηφοδελτίου με τα υπόλοιπα κόμματα.

>> Τα επόμενα βήματα

Η πρόταση του Πανίκου Λεωνίδου τέθηκε στο  πλαίσιο της τοποθέτησης του στο συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος και προβλέπει τη δημιουργία κοινού ψηφοδελτίου για τα κόμματα του Κέντρου.

Η ηγεσία του κόμματος παρουσιάζεται θετική και όπως αναφέρουν οι πληροφορίες έχουν γίνει σε προκαταρκτικό στάδιο κάποιες βολιδοσκοπήσεις, οι οποίες όμως δεν ήταν προς τα υπόλοιπα κόμματα, αλλά περιορίστηκαν σε προσωπικότητες του χώρου για επαναδραστηριοποίηση και συστράτευση τους στην εκλογική προσπάθεια του κόμματος. Το δύσκολο κομμάτι αφορά ασφαλώς την συνεργασία σε κομματικό επίπεδο. Στην παρούσα φάση, ο Νικόλας Παπαδόπουλος κρατεί κλειστά τα χαρτιά του και αποφεύγει την όποια εκτίμηση ή πρόβλεψη για την κατάληξη της προσπάθειας αυτής.
Έχει πάντως ενδιαφέρον ο τρόπος προσέγγισης του θέματος από τον Νικόλα Παπαδόπουλο σε σχέση με την φιλοσοφία του εισηγητή της πρότασης, του Πανίκου Λεωνίδου.

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ στη συνέντευξη του την περασμένη Κυριακή στην «Καθημερινή», μίλησε για την ετοιμότητα συνεργασίας στον ενδιάμεσο. «Αυτή η συνεργασία για εμάς έχει ξεκινήσει με την προσχώρηση της Αλληλεγγύης στο ΔΗΚΟ», ανέφερε. «Στο παρελθόν δώσαμε κοινούς αγώνες με την φίλη Ελένη Θεοχάρους. Σεβόμαστε πλήρως τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου και θεωρούμε ότι σήμερα υπάρχει μια πολύ καλή μεταξύ μας συνεργασία σε κυβερνητικό επίπεδο. Εμείς δεν αποκλείουμε κανένα σενάριο και καμία μορφή συνεργασίας στο μέλλον. Είμαστε έτοιμοι για κάθε συνεργασία, γιατί θεωρούμε οι προκλήσεις είναι κοινές και υπάρχει ένας τεράστιος χώρος του Κέντρου που μπορεί να καθορίσει τα πράγματα και να αποτελέσει εγγύηση ασφάλειας για την πορεία της χώρας».
Από πλευράς Πανίκου Λεωνίδου αναφέρεται ότι ο στόχος είναι να επιτευχθεί μία εκλογική συνεργασία η οποία να μπορέσει να αποτελέσει ενδεχομένως και την βάση πάνω στην οποία θα μπορούσε να προχωρήσει και να εξελιχθεί ίσως και σε κάτι άλλο.

Τα πάντα βέβαια θα εξαρτηθούν και από τα υπόλοιπα μέρη. Η πρόταση πάντως δεν προϋποθέτει την συμπόρευση όλων των κομμάτων για εκλογική συνεργασία. Δεν αποκλείεται δηλαδή συνεργασία του ΔΗΚΟ μόνο με την ΕΔΕΚ ή μόνο με τη ΔΗΠΑ, όπως και δεν αποκλείεται διεύρυνση της προσπάθειας συνεργασία με προσέγγιση και των Οικολόγων. Πρόκειται για ένα μοντέλο που δοκιμάστε ως εκλογική συνεργασία στις προεδρικές εκλογές του 2018 με την στήριξη της υποψηφιότητας του προέδρου του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλου. Μια συνεργασία η οποία προσδοκούσε στη συνέχεια να μετεξελιχθεί και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, χωρίς όμως επιτυχία.

Ο ίδιος ο Πανίκος Λεωνίδου ορίζει μία νέα βάση συνεργασίας των κομμάτων αποφεύγοντας τον όρο «ενδιάμεσος χώρος». «Τα κενά περιεχομένου συνθήματα όπως αυτό του «ενδιάμεσου χώρου» στα οποία συνηθίσαμε τα προηγούμενα χρόνια δεν μπορούν πλέον να αντιπαραταχθούν στο απατηλό εκλογικό δέλεαρ το οποίο εκπροσωπούν τα λεγόμενα «αντι-συστημικά κόμματα» ή οι διάττοντες αστέρες της πολιτικής. Το Κέντρο χρειάζεται πειστική σαφήνεια ως προ το τι εκπροσωπεί», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά στην συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο την περασμένη Κυριακή. Αναλύοντας την πρόταση του, σημείωσε πώς έχει καταθέσει δημόσια πρόταση συν-διαμόρφωσης ενός κοινού ψηφοδελτίου των κομμάτων του κέντρου για τις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

«Σκοπεύω να το συζητήσω διεξοδικά εντός του κόμματός μου και να το προωθήσω ως μια ρεαλιστική πρόταση στις ηγεσίες και σε παράγοντες όλων των κομμάτων του κεντρώου χώρου. Όσοι καταλαβαίνουν το τρόπο λειτουργίας του κομματικού συστήματος της Κύπρου διαθέτουν επαρκές γνωστικό πεδίο να αντιλαμβάνονται πως όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα του κεντρώου χώρου, έχουν να κερδίσουν από μια τέτοια διευθέτηση, παρά τις όποιες επιμέρους αντιδράσεις μπορεί να υπάρχουν», σημείωσε.
Στην επιχειρηματολογία αυτή βέβαια υπάρχει και ισχυρός αντίλογος ως προς τον επιθυμητό στόχο. Όπως σημειώνουν κομματικοί κύκλοι, στις βουλευτικές εκλογές ένας από τους παράγοντες που συνδράμουν στα ποσοστά ενός κόμματος, είναι οι υποψήφιοι βουλευτές του. Κάθε υποψήφιος κουβαλάει και τον κύκλο των υποστηρικτών του.

Συνεπώς, εάν τα τρία κόμματα κατέλθουν με κοινό ψηφοδέλτιο και 56 υποψηφίους, το ποσοστό που θα λάβουν θα είναι μικρότερο από αυτό που θα λάμβαναν συνολικά εάν το καθένα κατέβει μόνο του στις εκλογές με δικό του ψηφοδέλτιο. Συν του ότι τίθενται και άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα το τι θα γίνει μετεκλογικά και πώς το κάθε κόμμα θα πορευθεί στη συνέχεια στην Βουλή, ή ακόμα και το πώς θα διασφαλίζεται η κοινοβουλευτική παρουσία όλων των συνεργαζόμενων κομμάτων. Βέβαια σε αυτή την περίπτωση, η απάντηση είναι ότι ο κίνδυνος για να μείνει κάποιο κόμμα εκτός Βουλής, τουλάχιστον για τα δύο μικρότερα κόμματα του Κέντρου, είναι μεγαλύτερος όταν δεν υπάρχει συνεργασία.

Σε κάθε περίπτωση η όποια εκλογική συνεργασία συνεπάγεται και ένα μίνιμουμ πλαίσιο πάνω στο οποίο θα στηριχθεί. Η ηγεσία του ΔΗΚΟ στην παρούσα φάση δεν έχει κάτι συγκεκριμένο να προτείνει, τουλάχιστον όπως προκύπτει μέσα από τις πληροφορίες μας. Την ίδια ώρα, γίνεται αντιληπτό ότι ο χρόνο πιέζει ασφυκτικά. Η πρόθεση της ηγεσίας είναι πώς μετά το Πάσχα πρέπει να ξεκαθαρίσει το σκηνικό ούτως ώστε το κάθε κόμμα να κλείσει το ψηφοδέλτιο του και να προχωρήσει με την προεκλογική εκστρατεία του.

«It takes two to tango»

Για να μπορέσει όμως να προχωρήσει η προοπτική συνεργασίας θα πρέπει να υπάρχει και ανάλογα πρόσφορο πεδίο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, θα πρέπει να υπάρχει ανάλογη διάθεση και πρόθεση από τα υπόλοιπα κόμματα, δηλαδή την ΕΔΕΚ και την ΔΗΠΑ.
Από πλευράς ΕΔΕΚ, παρόλο ότι δεν υπάρχει άρνηση συζήτησης μιας πρότασης συνεργασίας, εντούτοις υποδεικνύεται πώς δεν υπάρχει προς το παρόν οτιδήποτε για να έχουν θέση ή να συζητήσουν. Επισημαίνεται παράλληλα ότι δεν είναι εύκολο εγχείρημα.
Σε ο,τι αφορά την ΔΗΠΑ, η εικόνα είναι πιο ξεκάθαρη καθώς τα μηνύματα που φτάνουν είναι πώς δεν υπάρχει έδαφος για την όποια συνεργασία. Οπόταν δεν υπάρχει και λόγος για την όποια συζήτηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι πηγές από τη ΔΗΠΑ ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχουν κοινές θέσεις σε κανένα από τα μεγάλα ζητήματα. «Πού έχουμε κοινές θέσεις για να έχουμε κοινό ψηφοδέλτιο; Στο Κυπριακό; Στην Οικονομία; Στην Υγεία;», διερωτήθηκε κομματική πηγή.

Ο εισηγητής της πρότασης Πανίκος Λεωνίδου, στην συνέντευξη του στον «Φ» της περασμένης Κυριακή, θίγει το θέμα της έλλειψης πολιτικής ιδεολογίας από τα κόμματα του Κέντρου. «Ανάμεσα σε άλλα, η συρρίκνωση του κεντρώου χώρου στην Κύπρο οφείλεται και στην απουσία ενός ισχυρού συνεκτικού ιστού πολιτικών ιδεών, αξιών και πεποιθήσεων ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά στις διαβρωτικές δυναμικές οι οποίες εμφανίζονται κατά διαστήματα εντός και εκτός των παραδοσιακών κομμάτων», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η σαφής σε πολιτική ουσία ιδεολογία ενός πολιτικού χώρου λειτουργεί ως ενοποιητικός παράγοντας των φορέων εξουσίας που τον απαρτίζουν αλλά και των εκλογέων που τον υποστηρίζουν. «Μια ισχυρή ιδεολογική ταυτότητα καθιστά ευκρινή στον εκλογέα την απαιτούμενη συνέπεια ανάμεσα στην πολιτική ιδεολογία και την πολιτική πρακτική των κομμάτων. Απαιτείται λοιπόν η συγκρότηση μια διευρυμένης, συνεκτικής και κυρίως σύγχρονης ιδεολογικής βάσης η οποία θα μπορεί να συνεγείρει τους εκλογείς του ευρύτερου κεντρώου χώρου. Ενώ στις περισσότερες έρευνες καταγραφής πολιτικών αξιών ένα εντυπωσιακό ποσοστό του 70% των Κυπρίων εξακολουθούν να δηλώνουν «κεντρώοι», τα κόμματα που εκπροσωπούν αυτόν το χώρο παρουσιάζουν σταθερή πτωτική πορεία», υπέδειξε.
Σε αυτό το σημείο εγείρεται το ερώτημα, κατά πόσο μπορεί να υπάρξει αυτή η διευρυμένη συνεκτική ιδεολογία η οποία να συνεγείρει τους εκλογείς τους ευρύτερου κεντρώου χώρου, όταν τίθεται ακόμα και από πλευράς ΔΗΠΑ, ζήτημα έλλειψης πολιτικού υποβάθρου για συνεργασία. Βέβαια από πλευράς ΔΗΠΑ, οι ενστάσεις μπορεί να έχουν να κάνουν και με άλλους λόγους. Είναι επίσης αντιληπτό ότι υπό την παρουσία στις ηγεσίες του ΔΗΚΟ και της ΔΗΠΑ, του Νικόλα Παπαδόπουλου και του Μάριου Καρογιάν, είναι εξαιρετικά δύσκολη μία εκλογική συνεργασία.
Στην περίπτωση της ΕΔΕΚ όμως είναι εμφανέστατες και οι ιδεολογικοπολιτικές διαφορές που υπάρχουν. Στο Κυπριακό η ΕΔΕΚ δεν συζητά λύση Ομοσπονδίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήταν το μοναδικό κοινοβουλευτικό κόμμα το οποίο μετά την Γενεύη, δεν εξέδωσε καμία ανακοίνωση με την οποία να σχολιάζει το αποτέλεσμα. Τη στιγμή μάλιστα που ο Νικόλας Παπαδόπουλος ανέλαβε ρόλο υπεράσπισης των χειρισμών του Νίκου Χριστοδουλίδη στη Γενεύη και ανάδειξη του αποτελέσματος ως πολιτικής επιτυχίας. Είναι επίσης γνωστό ότι η ΕΔΕΚ βρίσκεται πολλές φορές στην αντίπερα όχθη τόσο με το ΔΗΚΟ όσο και με τη ΔΗΠΑ στην Βουλή. Όπως για παράδειγμα η ψήφιση από μέρους της ΕΔΕΚ, υπέρ της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ για την φορολόγηση των τραπεζών. Είναι όμως ακόμα πιο χαρακτηριστική η διαφορετική στάση της ΕΔΕΚ σε αρκετά ζητήματα που αφορούν το ΓεΣΥ. Οι διαφορές αυτές βέβαια δεν είναι σημερινές και στο παρελθόν δεν λειτούργησαν αποτρεπτικά για μια εκλογική συνεργασία, σε προεδρικές όμως εκλογές. Το 2018 βέβαια ο Νικόλας Παπαδόπουλος δεν εξελέγη στην Προεδρία της Δημοκρατίας και η τότε συνεργασία των κομμάτων του ενδιάμεσου δεν δοκιμάστηκε σε επίπεδο διακυβέρνησης.

Η ένταξη της Ελένης στο ΔΗΚΟ

Όσον αφορά την παρούσα διακυβέρνηση, η στήριξη και των τριών κομμάτων στην Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δεν προϋποθέτει την όποια μεταξύ τους συνεργασία. Άλλωστε είναι γνωστά τα προβλήματα και οι διαφωνίες που υπάρχουν για το κάθε κόμμα με την Κυβέρνηση.
Από την άλλη βέβαια, είναι και το παράδειγμα της Αλληλεγγύης της Ελένης Θεοχάρους. Ως Κίνημα η Αλληλεγγύη είχε ως βασική αρχή τη θέση της κατά της ομοσπονδίας, ωστόσο εντάχθηκε στο ΔΗΚΟ. Ούτως ή άλλως και εντός του ΔΗΚΟ υπάρχουν φωνές αντιομοσπονδιακές. Ως εκ τούτου, φόρμουλα συνεργασίας θα μπορούσε να εξευρεθεί για ένα κοινό ψηφοδέλτιο, ωστόσο θα είναι αβέβαιο το πώς θα πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει στην συνέχεια μια τέτοια συνεργασία.