Οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία αναμένεται να διαφοροποιήσουν την τουρκική τακτική και τις προτεραιότητες, επηρεάζοντας, όπως εκτιμάται από ξένους διπλωματικούς κύκλους, το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Η υπόθεση της σύλληψης του Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Εκρέμ Ιμάμογλου και οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν, αναπροσαρμόζουν την τακτική και τις προτεραιότητες του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που θέλει πρωτίστως να καλύψει τα νώτα του.
Στη Γενεύη, στο πλαίσιο της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό ( 17-18 Μαρτίου), ο Χακάν Φιντάν, επέλεξε την τακτική των χαμηλών τόνων, παρουσιάσθηκε χωρίς να είναι συγκεκριμένος, έτοιμος να συζητήσει σειρά θεμάτων, αν και στην πράξη το απέφυγε. Αυτό έγινε για προφανείς λόγους, που συνδέονται με τα ευρωτουρκικά και κυρίως με το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας. Αυτοί οι στόχοι παραμένουν, είναι υψίστης προτεραιότητας, γεωπολιτικής και οικονομικής για την Τουρκία, ωστόσο, οι εσωτερικές εξελίξεις συνδέονται με την πολιτική επιβίωση του καθεστώτος Ερτογάν και μπαίνουν, στην παρούσα φάση, πιο ψηλά.
Το καθεστώς για να διορθώσει ό,τι διορθώνεται με τη σύλληψη Ιμάμογλου, διαμορφώνει επιλογές, που στόχο έχουν στην αντιμετώπιση των αντιδράσεων. Μεταξύ αυτών είναι η κλασσική οδός ενίσχυσης της εθνικιστικής ρητορικής στη δημόσια σφαίρα αλλά και της πρόκλησης κρίσης. Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η σκλήρυνση των δημόσιων τοποθετήσεων της κυβέρνησης στα εθνικά θέματα. Όπως είναι γνωστό η αντιπολίτευση κατηγορεί διαχρονικά την κυβέρνηση για «υποχωρητική πολιτική». Οπότε και να ήθελε τώρα, δύσκολα θα έκανε κινήσεις στο Κυπριακό- ελληνοτουρκικά, έχοντας μια αντιπολίτευση στους δρόμους. Μια δεύτερη είναι να φλερτάρει με κρίση με Ελλάδα και Κύπρο ενώ προφανώς εξυπηρετεί την Άγκυρα και η συντήρηση της αντιπαράθεσης με το Ισραήλ.
Αυτά θα κριθούν στην πράξη. Πολλά θα φανούν από την αντίδραση της κατοχικής δύναμης με την επανεκκίνηση των ερευνών σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου. Κατά πόσο, δηλαδή, θα αντιδράσει ή όχι στις έρευνες. Όχι τυχαία, οι έρευνες θα συμπέσουν χρονικά με το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, Ελλάδος και Τουρκίας, που χρονικά τοποθετείται μετά το Πάσχα.
Οι οδηγίες από Άγκυρα
Σε σχέση με το Κυπριακό, οι οδηγίες που έχουν δοθεί στον Τατάρ είναι να συμμετέχει στις συναντήσεις αλλά να μην προβαίνει σε κινήσεις, που να επηρεάζουν την ακολουθούμενη πολιτική. Βεβαίως ο κατοχικός ηγέτης, μπορεί να είναι ο πλέον υπάκουος, έχει όμως να σκεφτεί και τις «εκλογές». Κι αυτό σημαίνει ότι τον εξυπηρετεί να υπάρξει αποτέλεσμα, μέσα ωστόσο στο πλαίσιο των δικών του επιδιώξεων. Δηλαδή, της διαμόρφωσης συνθηκών για «συνεργασία δυο οντοτήτων».
Σημειώνεται συναφώς ότι στη συνάντηση της περασμένης Τετάρτης, 2 Απριλίου, του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον Ερσίν Τατάρ, ο τελευταίος κινήθηκε στη λογική της συνεργασίας. Ακόμη και στα θέματα χαμηλής πολιτικής, τα οποία συζητούνται σε αυτή τη φάση. Για παράδειγμα, στην πρόταση για την ηλιακή ενέργεια, ενώπιον τους βρίσκεται το σχέδιο της Ε.Ε., για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη νεκρή ζώνη και από κοινού αξιοποίηση τους ηλικιακής ενέργειας. Καθορίζεται δε πως θα διανέμονται τα χρήματα από την πώληση του ηλεκτρισμού: 70%-30%. Ενόψει του γεγονότος ότι ο σχεδιασμός αφορά περιοχή της νεκρής ζώνης, που βρίσκεται ανατολικά της Λευκωσίας, η αποθήκευση θα γίνεται σε κοντινό υποσταθμό της ΑΗΚ. Η θέση Τατάρ να υπάρξουν τεχνικές διευθετήσεις ώστε να…. διχοτομείται η ενέργεια, ούτε πρακτικά είναι εφικτό, ούτε και λογικό. Άλλωστε το δίκτυο είναι συνδεδεμένο.
ΜΟΕ συνεργασίας
Η προσέγγιση της τουρκικής πλευράς (Άγκυρας και κατοχικού καθεστώτος) είναι να υπάρξει «πρόοδος» σε ΜΟΕ που θα φαίνεται ότι προχωρά από την αποσχιστική οντότητα. Και τούτο θα φανεί και από τον κατάλογο των ονομάτων που θα δώσει για τη σύνθεση της τεχνικής επιτροπής για τη νεολαία (μέχρι τις 15 Απριλίου η κάθε πλευρά θα προτείνει 12 μέλη).
Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν υπάρχει πρόοδος στο θέμα των οδοφραγμάτων και τούτο δεν αναμένεται εκτός απροόπτου να αλλάξει. Σε σχέση με τα δυο οδοφράγματα που προτείνει η ελληνική πλευρά, το πρόβλημα που εγείρει η κατοχική πλευρά είναι ότι θα είναι τράνζιτ κατά την έκφραση, που υιοθέτησε ο Τατάρ. Δηλαδή, σε σχέση με εκείνο της Αγλατζιάς- Αθηαίνου, η απόσταση είναι περίπου 15 χιλιόμετρα. Τα τέσσερα από αυτά είναι κατεχόμενη περιοχή και τα υπόλοιπα νεκρή ζώνη. Το άλλο όδοφραγμα, στα Κόκκινα, τέσσερα χιλιόμετρα της απόστασης, είναι εντός κατεχομένων.
Είναι σαφές πως το σκηνικό που στήνεται στην Τουρκία, αλλά και στην περιοχή εν γένει, επηρεάζουν το Κυπριακό. Ένα θέμα, που λόγω των άλλων ζητημάτων, δεν είναι προφανώς προτεραιότητα. Ωστόσο, επανήλθε για διάφορους λόγους, στο προσκήνιο. Οι συγκυρίες, οι τουρκικοί σχεδιασμοί, το έθεσαν στην ατζέντα. Την ίδια ώρα, όμως, είναι σαφές πως άλλες εξελίξεις, εσωτερικές της Τουρκίας, φαίνεται να το επηρεάζουν.
Η επιλογή εγκάθετου περνά μέσα από σενάρια
Η τακτική που θα ακολουθήσει η κατοχική Τουρκία στο Κυπριακό, το επόμενο διάστημα, θα καθορίσει και την απόφαση της για την επιλογή του κατοχικού ηγέτη, κατά τις λεγόμενες εκλογές τον Οκτώβριο. Όσοι είχαν παρακολουθήσει εκ των έσω την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη του Μαρτίου στη Γενεύη αποκόμισαν την εντύπωση πως ο Τατάρ έχει τελειώσει για την Άγκυρα. Αυτό άφησε να εννοηθεί και ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ενδεχομένως και σκοπίμως, ενισχύοντας το αφήγημα για την «καλή» Τουρκία και τον ανυπάκουο «κακό» Ερσίν Τατάρ.
Υπάρχουν, ωστόσο, ενδείξεις ότι η Άγκυρα δεν έχει αποφασίσει οριστικά. Θα αξιολογήσει τα δεδομένα στην πορεία και στη συνέχεια θα κρίνει ποιος εξυπηρετεί καλύτερα τους σχεδιασμούς της.
Ενδέχεται να συνεχισθεί το σημερινό παιχνίδι εντυπώσεων, να παρουσιάζεται, δηλαδή, η Άγκυρα έτοιμη να συνεργασθεί, να κουβεντιάσει και παράλληλα ο Τατάρ να είναι ο σκληρός και ανυποχώρητος. Ένα άλλο σενάριο είναι να θεωρήσει η Άγκυρα πως ο Τατάρ έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του και ως αναλώσιμος, όπως ήταν και οι προκάτοχοι του, να τεθεί εκτός ηγεσίας. Σε μια άλλη περίπτωση, εάν θεωρήσουν πως για λόγους τακτικής θα χρειασθούν τον Ερχιουμάν, τότε θα κλείσουν το μάτι στον ηγέτη του ΡΤΚ και θα τον στηρίξουν. Άλλωστε αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί, με την αντικατάσταση του Ραούφ Ντενκτάς από τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Κάνοντας αυτή την επιλογή θα δοθεί η εντύπωση ότι υπάρχει από τουρκικής πλευράς διάθεση για αλλαγή πλεύσης, χωρίς ωστόσο, αυτό να ισχύει στην πράξη. Όπως και δεν ίσχυσε στο παρελθόν. Υπάρχει, βέβαια, και το άλλο σενάριο, η Άγκυρα να μην επιβάλλει ηγέτη. Έτσι κι αλλιώς, όποιος επιλεγει θα ακολουθεί τις οδηγίες της κατοχικής δύναμης. Με βάση αυτό το σενάριο, θα εκπέμπεται μια «αδιαφορία», που αντανακλά και στην αντιμετώπιση του Κυπριακού από τουρκικής πλευράς.
Είναι σαφές, σε σχέση με τον Τατάρ, ότι η Άγκυρα δεν είναι ευχαριστημένη καθώς δεν μπορεί να διαχειριστεί τις οδηγίες. Είναι απόλυτος και άτεγκτος, πρωτίστως υπάκουος. Αν και η πολιτική του δεν διαφέρει από αυτή της Άγκυρας, άλλωστε ακολουθεί τι του διαβιβάζουν, έχει πάντα ενώπιον του σημειώματα που ετοιμάζει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, ωστόσο δεν μπορεί να κάνει διαχείριση. Κι αυτό θεωρείται σημαντικό για την Άγκυρα.
Τα αιτήματα των Μαρωνιτών που μετέφερε ο Πρόεδρος
Τα αιτήματα, που έθεσε ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, αντιπροσωπεία των Μαρωνιτών, την περασμένη Δευτέρα, παρουσιάσθηκαν από τον Νίκο Χριστοδουλίδη στον Ερσίν Τατάρ. Τούτο έγινε στη συνάντηση των δυο στην παρουσία των Ηνωμένων Εθνών, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη. Τα αιτήματα της μαρωνιτικής κοινότητας είναι συγκεκριμένα και αφορούν την παρουσία της στα υπό κατοχή χωριά. Τα αιτήματα, λοιπόν, είναι η επανεγκατάσταση στα κατεχόμενα χωριά Ασώματο και Αγία Μαρίνα και η αποκατάσταση των εκκλησιών. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, επιφυλάχθηκε να εξετάσει τα αιτήματα και να επανέλθει. Θα τα θέσει προφανώς ενώπιον της κατοχικής δύναμης.
