Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε ειρήνη στον κόσμο αλλά οι αμερικανικοί πόλεμοι συνεχίζονται και στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή ενώ ταυτόχρονα απειλεί και άλλες χώρες, την ίδια ώρα που κήρυξε τον πόλεμο των δασμών εναντίον πέραν των εκατό χωρών. Στην πραγματικότητα ο Αμερικανός Πρόεδρος με τον πόλεμο των δασμών, προσπαθεί να διαχειριστεί την παρακμή της αυτοκρατορίας.
Παρουσίασε τους δασμούς ως «ημέρα απελευθέρωσης» των ΗΠΑ αλλά την επομένη αναγνώρισε ο ίδιος τα προβλήματα που προέκυψαν ο δε υπουργός Εμπορίου της κυβέρνησης του κάλεσε τις χώρες στις οποίες επιβλήθηκαν οι δασμοί να μην απαντήσουν με αντίποινα για να δοθεί χρόνος στη διαπραγμάτευση. Γίνεται έτσι φανερό ότι οι δασμοί επιβλήθηκαν ως απειλή και ως μέσο πίεσης για να υποχρεωθούν οι διάφορες χώρες να διαπραγματευτούν και να υπάρξει στο τέλος κάποιος συμβιβασμός υπέρ των Αμερικανών.
Όμως η ανακοίνωση του Τραμπ, εν χορδαίς και οργάνοις, προκάλεσε ήδη χάος στις διεθνείς αγορές και στην παγκόσμια οικονομία. Μερικοί αμερικανικοί κολοσσοί έχασαν δισεκατομμύρια στο χρηματιστήριο την επομένη της επιβολής των δασμών. Για παράδειγμα η Apple έχασε 250 δισεκατομμύρια σε μια μέρα και ασφαλώς θα είναι πολύ δύσκολο να επαναπατρίσει στις ΗΠΑ την παραγωγή της από τη στιγμή που το 90% αυτής βρίσκεται στην Κίνα. Αυτό δείχνει τη μεγάλη δυσκολία επαναπατρισμού των αμερικανικών εταιρειών, κάτι που επιδιώκει η δασμολογική πολιτική του Τραμπ.
Πολλοί οικονομολόγοι και αναλυτές πιθανολογούν ότι οι δασμοί αυτοί, μαζί με τα αντίποινα που θα εφαρμόσουν οι ενδιαφερόμενες χώρες, θα πλήξουν περισσότερο την αμερικανική οικονομία και θα την οδηγήσουν σε ύφεση και τον πληθωρισμό.
Γνωρίζουμε άλλωστε από το παρελθόν ότι οι δασμολογικοί πόλεμοι δεν έχουν κερδισμένους, καθώς ως επί το πλείστον δημιουργούν χάος στην παγκόσμια οικονομία και οδηγούν σε απώλειες για όλους. Εξάλλου η πολιτική των δασμών είχε κάποιο νόημα στο παρελθόν λόγω της αποικιοκρατίας. Όταν οι Βρετανοί έφτασαν για πρώτη φορά στην Ινδία για παράδειγμα, διαπίστωσαν ένα ψηλό επίπεδο ανάπτυξης της χώρας αυτής που θα απειλούσε τη δική τους βιομηχανική επανάσταση. Ανέκοψαν αυτή την ανάπτυξη και πήραν από όλες τις αποικίες φτηνές πρώτες ύλες κάτι που επέτρεψε τη δική τους ανάπτυξη. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις διέθεταν, χάρη στις αποικίες, ένα δικό τους χώρο διοχέτευσης των προϊόντων τους, μια δική τους αγορά, και είχαν την πολυτέλεια να επιβάλλουν δασμούς στους ανταγωνιστές τους. Το ίδιο ίσχυσε ως ένα σημείο και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, για μια μεγάλη χρονική περίοδο, με την επιβολή της αμερικανικής ηγεμονίας. Η εποχή όμως αυτή παρήλθε ανεπιστρεπτί λόγω της ανάπτυξης που παρατηρήθηκε στη συνέχεια σε πολλές χώρες εκτός της Δύσης και που σταδιακά οι οικονομίες τους έγιναν ανταγωνιστικές της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις, αν όχι στις περισσότερες, αυτό συντελέστηκε και με τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές επενδύσεις σε πολλές χώρες λόγω του φτηνού εργατικού δυναμικού. Οι επενδύσεις αυτές σήμαιναν ταυτόχρονα και την μεταφορά τεχνολογίας.
Με άλλα λόγια έχουμε πια μια παγκόσμια οικονομία που δεν ελέγχεται από τη Δύση και ειδικά από τις ΗΠΑ. Το δε κέντρο βάρους της μεταφέρθηκε από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ στην Ασία. Όπου έχουμε βέβαια την Κίνα που είναι ο κύριος ανταγωνιστής των ΗΠΑ και που λίγη αμφιβολία υπάρχει ότι σε μερικά χρόνια θα υπερκεράσει την αμερικανική οικονομία, αλλά έχουμε και άλλες χώρες με τεράστια ανάπτυξη, από την Ιαπωνία ως την Ινδία και τη Νότια Κορέα.
Από την άλλη ζούμε σε ένα καπιταλιστικό σύστημα όπου οι διαμάχες και οι ανταγωνισμοί θα υπάρχουν πάντα βέβαια, αλλά ο καπιταλισμός επιβιώνει μέσα από πολλαπλούς και πολύπλοκους συμβιβασμούς.
Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά των δασμών του Τραμπ που δεν μπορεί κανείς να τα παραβλέψει. Για παράδειγμα η Ρωσία είναι ανάμεσα στις χώρες στις οποίες δεν επιβλήθηκαν δασμοί ενώ αντίθετα επιβλήθηκαν στην Ουκρανία. Σε μια χώρα που κατέστρεψαν οι ίδιοι οι Αμερικανοί με την πολιτική τους, τώρα της επιβάλλουν επιπλέον και δασμούς. Άλλη μια παρατήρηση, επιβλήθηκαν πολύ ψηλοί δασμοί σε πολύ φτωχές χώρες που επιβιώνουν με κάποιες μικρές εξαγωγές που δεν έχουν και τόση μεγάλη σημασία για τις ΗΠΑ. Παράδειγμα η Μπανγκλαντές της οποίας οι βιοτεχνίες, λόγω του φτηνού εργατικού δυναμικού, ακόμη και της παιδικής εργασίας, τροφοδοτούν με φτηνά ρούχα την αμερικανική αγορά και τις αγορές της Δύσης. Να σημειώσουμε ακόμα ότι από τους δασμούς εξαιρέθηκε η Σαουδική Αραβία ενώ στην Τουρκία επιβλήθηκαν δασμοί μόνο 10% που πολύ εύκολα θα απορροφηθούν από την τουρκική οικονομία. Θα μπορούσε να συνεχίσει κανείς τα παράδοξα των τραμπικών δασμών που προέρχονται είτε από προχειρότητα και κακούς υπολογισμούς, είτε από καθαρά γεωπολιτικούς υπολογισμούς.
Ο γνωστός νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν αναφέρει ότι ο Τραμπ διογκώνει το ύψος των δασμών που επιβάλλουν στα αμερικανικά προϊόντα οι χώρες της ΕΕ και ο Καναδάς, όπως και τα εμπορικά πλεονάσματα τους στις συναλλαγές τους με τις ΗΠΑ. Φτάνει στο σημείο να αποκαλεί τον Τραμπ αδαή.
Η Ελλάδα και η Κύπρος θα πληγούν ασφαλώς από τους αμερικανικούς δασμούς ως μέλη της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, αλλά μάλλον όχι σε μεγάλο βαθμό, ειδικά η Κύπρος, αφού εξάγουν περισσότερο γεωργικά ή κτηνοτροφικά προϊόντα τα οποία απορροφούνται κατά κύριο λόγο από την αμερικανική ομογένεια.
Συμπερασματικά μπήκαμε σε μια περίοδο οικονομικής αναταραχής που και αν ακόμη θα κλείσει κάποια στιγμή με διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς, θα αφήσει πληγές γιατί αυτό δεν θα γίνει αμέσως. Δεν είναι δε καθόλου σίγουρο ότι οι Αμερικανοί θα βγουν κερδισμένοι από αυτό τον πόλεμο. Επιπλέον ο πόλεμος των δασμών είναι πιθανόν να προκαλέσει και ρήγματα στα γεωπολιτικά τους ερείσματα.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής. stephanos.constantinides@gmail.com Από τις Εκδόσεις «ΒΑΚΧΙΚΟΝ» κυκλοφορεί η ποιητική του συλλογή «μεταΛΕΞΗΜΑΤΑ»και από τις εκδόσεις «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» το μυθιστόρημα του, «Εγώ, ο Αλέξης Λάμαρης».
