Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναλύει, αποκλειστικά στο «Φ», τα αποτελέσματα της άτυπης Διάσκεψης στη Γενεύη και αναφέρεται στην επικείμενη συνάντηση που θα έχει με τον Ερσίν Τατάρ την Τετάρτη. Καταγράφει τις παραμέτρους που έθεσε όσον αφορά τον επαναδιορισμό της Ολγκίν και το ζητούμενο από την αποστολή της.
Σε πρώτη αναλυτική αποτίμηση της άτυπης διάσκεψης της Γενεύης ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τονίζει πως βρισκόμαστε ενώπιον πρώτων σημαντικών εξελίξεων στο Κυπριακό. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «η κινητικότητα που παρατηρείται και που στοχεύουμε να εντατικοποιηθεί ακόμη περισσότερο δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία».
Αναφερόμενος στη συνάντηση της 2ας Απριλίου, με τον Ερσίν Τατάρ, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπενθύμισε ότι έχουν αναληφθεί ενώπιον του ΓΓ κάποιες δεσμεύσεις και έχουν συμφωνήσει μαζί του «συζήτηση για τα ΜΟΕ αλλά και το πως μπορούμε να οδηγηθούμε στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων».
Στο θέμα του διορισμού της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεκαθαρίζει πως «δεν είμαστε επιφυλακτικοί ως προς τον επαναδιορισμό της» και υπογραμμίζει πως «εκείνο που μας ενδιαφέρει» είναι να «έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί συνεχείς επαφές στην Κύπρο, στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Βρυξέλλες» προετοιμάζοντας το έδαφος για τον ερχόμενο Ιούλη.
Επίσης μιλά για το ρόλο που παίζει και μπορεί να παίξει και στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Ένωση και για τη σημασία που είχε η επιστολή των επικεφαλής των Θεσμών προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
– Επειδή γράφονται αρκετά και λέγονται πολύ περισσότερα για την άτυπη διάσκεψη της Γενεύης, ποια η δική σας αποτίμηση από τη Γενεύη. Πήρατε αυτά που θέλατε;
– Στόχος και επιδίωξή μας είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που έχουν διακοπεί το Καλοκαίρι του 2017. Αυτό δεν ήταν εφικτό να επιτευχθεί στη Γενεύη λόγω της άρνησης και της στάσης της τουρκικής πλευράς. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το δεδομένο, στην άτυπη Διάσκεψη, έγινε ένα πρώτο σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Σας παραπέμπω και στις δηλώσεις του ιδίου του ΓΓ.
Η απόφασή του για διορισμό Προσωπικού Απεσταλμένου σε σχέση με τα επόμενα βήματα, αλλά και η συμφωνία και καθορισμός νέας συνάντησης τον ερχόμενο Ιούλιο, συνιστούν βασικά στοιχεία αυτού του σημαντικού βήματος. Ασφαλώς και οι ενότητες Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκαν για να συζητηθούν, αποτελούν εξέλιξη που θα συμβάλει στην περαιτέρω επίτευξη προόδου, αφού τα όποια ΜΟΕ αποσκοπούν να εξυπηρετήσουν τον στόχο επίλυσης του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και σίγουρα όχι ως υποκατάστατο της λύσης. Να σας θυμίσω σε σχέση με τις ενότητες των ΜΟΕ, τα πλείστα των θεμάτων που έχουν υιοθετηθεί αποτελούν δικές μας εισηγήσεις που είχαμε υποβάλει.
Ως προς τη συνολική αποτίμηση, επαναλαμβάνω, σας παραπέμπω και στις δηλώσεις του ιδίου του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ, ο οποίος αναγνώρισε ότι για πρώτη φορά από το 2017 γίνονται θετικά βήματα προόδου και έχουν προκύψει σημαντικές εξελίξεις.
Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις δημόσιες δηλώσεις στις οποίες προέβαινε αλλά και τα όσα έθετε ως αξιώσεις και προϋποθέσεις, ο κύριος Τατάρ, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη στασιμότητα των τελευταίων ετών αλλά και το αποτέλεσμα της Γενεύης το 2021, το γεγονός ότι όχι μόνο διασφαλίστηκε η κινητικότητα και η συνέχιση της προσπάθειας είναι σίγουρα κάτι που αξίζει να σημειωθεί στα θετικά της αποτίμησής μας.
Την ίδια στιγμή, στην όποια αποτίμηση της Γενεύης, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη επίσης την αποφυγή των όποιων αναφορών, άμεσα ή δια της πλαγίας οδού που θα παρέπεμπαν με τον οποιοδήποτε τρόπο σε επιδιώξεις που εκφεύγουν του συμφωνημένου πλαισίου. Για παράδειγμα, η επιδίωξη της άλλης πλευράς ήταν να κηρυχθεί αδιέξοδο μετά το πέρας της σύσκεψης και να συμπεριληφθούν αναφορές περί αδιεξόδου, έτσι ώστε να κτιστεί το αφήγημά τους περί λύσης δύο κρατών. Ακόμα και στο θέμα διορισμού Απεσταλμένου από τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, να σας θυμίσω την αρνητική στάση της τουρκικής πλευράς και το γεγονός που όταν έγινε αντιληπτό ότι ο ΓΓ θα προχωρούσε σε ένα τέτοιο διορισμό επεδίωξαν ο Απεσταλμένος να ασχοληθεί με τα ΜΟΕ, κάτι που ασφαλώς και δεν έγινε αποδεκτό σε καμία εκ των περιπτώσεων. Ακόμα και στις ενότητες των ΜΟΕ που θα συζητηθούν, η επιδίωξη και οι εισηγήσεις της τουρκικής πλευράς ήταν για θέματα που άπτονται κυριαρχίας κρατών και κάτι τέτοιο δεν έγινε αποδεκτό. Αυτές οι επιδιώξεις, οι αναφορές που η άλλη πλευρά έθεσε ως στόχο, αποφεύχθηκαν μέσα από την παράθεση επιχειρημάτων και τεκμηριωμένων τοποθετήσεων από πλευράς μας, αλλά και των υπόλοιπων μερών. Είναι δηλαδή αναγκαίο στην εξίσωση της όποιας αποτίμησης να λαμβάνεται υπόψη και να συνυπολογίζεται και ποιοι ήταν οι στόχοι της άλλης πλευράς και το τι αποφεύχθηκε.
Να σημειώσω, επίσης, την επαναβεβαίωση της προσήλωσης στο συμφωνημένο πλαίσιο με τρόπο ρητό και ξεκάθαρο, τόσο από πλευράς του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών όσο και του Υφυπουργού Ευρώπης του ΗΒ αλλά και ασφαλώς από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας.
Η προσπάθεια βεβαίως δεν έχει ολοκληρωθεί, είμαστε όμως ενώπιον πρώτων σημαντικών εξελίξεων τις οποίες θα εργαστούμε να αξιοποιήσουμε για να πετύχουμε τον στόχο της επανέναρξης των συνομιλιών.
Η κινητικότητα που παρατηρείται, και που στοχεύουμε να εντατικοποιηθεί ακόμη περισσότερο δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία, αλλά είναι το αποτέλεσμα εντατικών και επίμονων προσπαθειών και ενεργειών από πλευράς μας στη βάση συγκεκριμένου πλάνου και σχεδιασμού, με στόχο την άρση του αδιεξόδου.
– Τα Ηνωμένα Έθνη έκαναν λόγο για «νέα ατμόσφαιρα» ανάμεσα στους δύο ηγέτες της Κύπρου. Συμφωνείτε με αυτή την εκτίμηση; Πόσο βάσιμη μπορεί να είναι όταν ο Τατάρ πήγε με ατζέντα δύο κρατών;
– Η «νέα ατμόσφαιρα» στην οποία ο ΓΓ αναφέρθηκε αφορά πρωτίστως τα αποτελέσματα της Διάσκεψης, αλλά και το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκε μια ουσιαστική συζήτηση μαζί και με την Τουρκία και ανταλλάξαμε συγκεκριμένες απόψεις, εκφράζοντας ακόμα και την ετοιμότητά μας να συζητήσουμε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας, λαμβάνοντας από την μια υπόψη τις επιδιώξεις της Άγκυρας σε σχέση με τα ευρωτουρκικά, αλλά και την προϋπόθεση για να γίνει κάτι τέτοιο, η Τουρκία θα πρέπει να ανταποκριθεί και στις κυπρογενείς της υποχρεώσεις.
Είναι η αλήθεια ότι μπορεί να υπάρξει μια «νέα ατμόσφαιρα», αυτό που εδώ και καιρό επισημαίνω «αμοιβαία επωφελής κατάσταση πραγμάτων», αφού υπάρχουν νέα δεδομένα, ένα, για παράδειγμα, διαφοροποιημένο γεωπολιτικό σκηνικό αν λάβουμε επίσης υπόψη και το νέο κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την επανενεργοποίηση του τουρκικού ενδιαφέροντος για βελτίωση των ευρωτουρκικών σχέσεων αλλά και τις εξελίξεις στην περιοχή μας και στην Ουκρανία. Αυτές οι εξελίξεις είναι παράμετροι που από πλευράς μας αξιολογούνται διαρκώς προς αξιοποίηση εκείνων των ευκαιριών που μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων μας.
Παρόλα αυτά παραμένουμε ρεαλιστές, παρατηρούμε ότι ο κ. Τατάρ αλλά και η Άγκυρα δεν έχουν μετακινηθεί από τις απαράδεκτες αξιώσεις περί λύσης «δύο κρατών» που αντιτίθενται στα ψηφίσματα του ΣΑ ΗΕ και στο συμφωνημένο πλαίσιο. Ουσιαστική πρόοδος θα σημειωθεί με την επαναφορά στις ράγες του πλαισίου των ΗΕ και την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν το 2017 στο Κραν Μοντανά, διασφαλίζοντας το κεκτημένο της προηγούμενης διαπραγματευτικής διαδικασίας. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει και εξελίξεις στα ευρωτουρκικά.
– Την Τετάρτη θα πάτε στην πρώτη συνάντηση με τον Ερσίν Τατάρ, με δεδομένη την ατζέντα της τ/κ ηγεσίας περί διαλόγου ανάμεσα σε δύο κράτη, τι μπορεί να ελπίζει κάποιος;
– Στις 2 Απριλίου, μετά από δική μας πρωτοβουλία, έχει καθοριστεί η πρώτη συνάντηση με τον κ. Τατάρ. Η υλοποίηση και πρόοδος σε όσα συμφωνήθηκαν στη Γενεύη αποτελεί προτεραιότητα ενόψει και της ήδη καθορισμένης για τον Ιούλιο νέας Διάσκεψης και είναι αυτός ο λόγος που αμέσως μετά την επιστροφή μου από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προτείναμε εισηγήσεις για ημερομηνίες σύγκλησης αυτής της συνάντησης.
Έχουμε αναλάβει κάποιες δεσμεύσεις ενώπιον του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ στη Γενεύη κατά την 18η. Προσερχόμαστε σε αυτή τη συνάντηση πλήρως προετοιμασμένοι, με την ίδια εποικοδομητική στάση που επιδείξαμε και επιδεικνύουμε για να προκύψει πρόοδος στα θέματα που έχουμε συμφωνήσει με τον Γενικό Γραμματέα, τόσο στη συζήτηση για τα ΜΟΕ αλλά και για το πώς μπορούμε να οδηγηθούμε στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Το αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων θα κρίνει και την αξιοπιστία όλων μας έναντι των Ηνωμένων Εθνών αλλά και ενώπιον όσων συζητούνται και συμφωνούνται. Αυτό ανέφερε και ο ΓΓ με το κλείσιμο της Διάσκεψης.
– Αληθεύει ότι είσαστε επιφυλακτικός ως προς τον επαναδιορισμό Ολγκίν για να αναλάβει εκ νέου ως προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ ΟΗΕ;
– Δεν είμαστε επιφυλακτικοί ως προς τον επαναδιορισμό της κυρίας Ολγκίν ή κάποιας άλλης προσωπικότητας. Εκείνο που μας ενδιαφέρει και εκείνο που εμείς επιθυμούμε είναι μια προσωπικότητα που θα έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί συνεχείς επαφές στην Κύπρο, στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Βρυξέλλες, ούτως ώστε να προετοιμάσει το έδαφος με στόχο μέχρι την επόμενη πολυμερή του Ιουλίου να ανακοινωθεί η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που έχουν διακοπεί. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη το χρονικό πλαίσιο μέχρι την επόμενη συνάντηση του Ιουλίου, το οποίο δεν σχετίζεται φυσικά με το χρονικό περιθώριο του διορισμού του Απεσταλμένου, αυτές οι επαφές θα πρέπει να είναι συχνές και τακτικές και αυτός ή αυτή που θα αναλάβει αυτόν τον ρόλο να ασχολείται, αν είναι δυνατόν, αποκλειστικά. Τις θέσεις μας αυτές διαβιβάσαμε και στον ΓΓ. Από εκεί και πέρα θα επαναλάβω ότι αποτελεί τουλάχιστον στοιχειώδη σεβασμό προς τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ να αναμένουμε τις όποιες ανακοινώσεις για το συγκεκριμένο θέμα από τον ίδιο.
Σε κάθε περίπτωση όμως, εκείνο που θα ήθελα να υπενθυμίσω για ακόμη μια φορά είναι ότι εμείς επιθυμούσαμε την παραμονή και συνέχιση της αποστολής της κυρίας Ολγκίν ως Προσωπικής Απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ, άποψη που εξέφρασα τόσο σε δημόσιες μου δηλώσεις όσο και κατά τις επαφές μου με τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ, άποψη που κατέθεσα και στο δείπνο της 15ης Οκτωβρίου. Και παρόλο που αυτή ήταν και η επιθυμία του ΓΓ, δεν κατέστη εφικτό λόγω της αρνητικής τουρκικής στάσης. Άρα, για να επανέλθω και στο πρώτο σας ερώτημα, η συμφωνία στη Γενεύη για διορισμό Προσωπικού Απεσταλμένου ήταν μια θετική εξέλιξη.
– Είστε αισιόδοξος ότι μπορεί να γίνουν θετικά βήματα μέχρι τον ερχόμενο Ιούλη και να προχωρήσει το Κυπριακό σε ένα επόμενο στάδιο, λαμβανομένου ότι η τουρκική πλευρά δύσκολα θα αλλάξει προσέγγιση;
– Κάθε μας ενέργεια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, αποσκοπεί στο να ενισχύσει όλους τους παράγοντες ισχύος της χώρας μας και, κατ’,επέκταση, και την προσπάθειά μας για τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της Κύπρου. Είναι εντός αυτού του πλαισίου που ενισχύσαμε το γεωστρατηγικό αποτύπωμα της χώρας μας, μέσα από συνέργειες και ενδυνάμωση διμερών σχέσεων με χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ αλλά και αναδεικνύοντας τον ρόλο μας στην περιοχή ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας. Ενδεικτικό της ενίσχυσης του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι η πρόσκληση από τον Πρόεδρο Μακρόν να συμμετάσχω στις διαβουλεύσεις μιας μικρής αλλά ουσιαστικής ομάδας ηγετών κρατών, που εργάζονται για την υποστήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Ουκρανία.
Μέσα από το ίδιο ακριβώς πλαίσιο πρέπει να προσεγγίζονται και τα επιτεύγματα, όπως είναι η θετική πορεία της Κυπριακής Οικονομίας, που σημειώνει ένα από τους ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ΕΕ και η ταυτόχρονη μεγαλύτερη μείωση στο δημόσιο χρέος, η ανεργία που καταγράφει τα χαμηλότερα ποσοστά από το 2008, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του Μεταναστευτικού και πολλά άλλα. Η ενίσχυση όλων των παραγόντων ισχύος της χώρας, ενισχύει και τη διαπραγματευτική μας ισχύ για το Κυπριακό. Όλα συνδέονται μεταξύ τους και δεν υπάρχει διαχωρισμός εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.
Παράλληλα, έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες, αποδεικνύοντας την ειλικρινή πολιτική μας βούληση. Μέσα από συνέπεια και συνέχεια λόγων και έργων έχουμε συμβάλει στο να βλέπουμε κάποια κινητικότητα. Σας υπενθυμίζω σε ποιο σημείο βρισκόμασταν με την καθολική σχεδόν άρνηση της άλλης πλευράς. Η δική μας επιμονή και προσήλωση στο συμφωνημένο πλαίσιο, και η αξιοποίηση από πλευράς μας κάθε δυνατότητας και εργαλείου είχαμε στη διάθεσή μας, σε συνδυασμό με την πολιτική δέσμευση του ΓΓ των ΗΕ έχουν συμβάλει στο να βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο σήμερα.
Γνωρίζω καλά τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, είμαι όμως αποφασισμένος να αφιερώσω κάθε ικμάδα των δυνάμεών μου προς την αναζωογόνηση της διαδικασίας ουσιαστικών διαπραγματεύσεων από το σημείο που έχουν διακοπεί, με ορίζοντα ασφαλώς την επανένωση της πατρίδας μας.
Η εκτίμησή μου είναι ότι αν πράγματι η άλλη πλευρά προσέλθει σε αυτή τη νέα περίοδο με ειλικρίνεια και πραγματική βούληση μπορούν να γίνουν θετικά βήματα, που να οδηγήσουν σε μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση πραγμάτων, προς όφελος όλων των κατοίκων της χώρας μας, αλλά και ευρύτερα προς όφελος της ασφάλειας και της σταθερότητας της περιοχής. Παρά τη μέχρι τώρα αρνητική προσέγγιση της άλλης πλευράς, έχω την πεποίθηση ότι το τείχος της κατοχής δεν είναι αδιαπέραστο. Παραμένουμε προσηλωμένοι στον στόχο μας, εργαζόμαστε μεθοδικά με ξεκάθαρο προσανατολισμό, με ένα διεκδικητικό ρεαλισμό, με στέρεα επιχειρήματα. Εξάλλου, η παρούσα κατάσταση πραγμάτων, όχι μόνο δεν είναι βιώσιμη, όχι μόνο δεν επιτρέπει στη χώρα μας να αξιοποιήσει το σύνολο των δυνατοτήτων της, δεν μπορεί να αποτελεί και το μέλλον της πατρίδας μας.
Συνεχίζουμε με διεκδικητικό ρεαλισμό
– Λέχθηκε ότι δεν χρειάζονται υπερβολές ή πανηγυρισμοί για το αποτέλεσμα της Γενεύης. Υπήρξαν από μέρους σας πανηγυρισμοί για ό,τι συμφωνήθηκε εκεί;
– Συμφωνώ ότι δεν χρειάζονται ούτε υπερβολές, ούτε πανηγυρισμοί και σε καμία εκ των περιπτώσεων δεν εκφράστηκαν πανηγυρισμοί από πλευράς μας, αν και δυστυχώς κάποιοι επένδυσαν σε ενδεχόμενη αποτυχία αυτής της συνάντησης με μοναδικό στόχο να κατηγορήσουν τη δική μας πλευρά, στο πλαίσιο της καθημερινής τους στάσης και συμπεριφοράς. Εγώ ο ίδιος προσωπικά στις δηλώσεις μου μετά τη διάσκεψη ανέφερα ότι αυτή η μεγάλη προσπάθεια φυσικά και δεν ολοκληρώθηκε στη Γενεύη, αλλά ότι μόλις ξεκινά. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν μπορούμε να υποβαθμίσουμε και τη σημασία των όσων έχουν επιτευχθεί. Έγινε ένα πρώτο σημαντικό, θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των συνομιλιών που είναι ο μεγάλος στόχος. Δεν είμαστε ακόμη εκεί, αλλά από το 2017 –και χρησιμοποιώ τα λόγια του ΓΓ– έγινε ένα πρώτο σημαντικό βήμα.
Αν κρατώ κάτι από τη Γενεύη, θα ήθελα να αναφερθώ ειδικότερα σε τρία θέματα, ως τα πιο σημαντικά.
Το πρώτο είναι η απόφαση του ΓΓ για διορισμό ενός προσωπικού απεσταλμένου, που θα έχει ως αποστολή τα επόμενα βήματα στην προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Πριν τη Γενεύη, η τουρκική πλευρά ήταν αρνητική σε μια τέτοια προοπτική.
Το δεύτερο, θεωρώ σημαντικό ότι αποφασίστηκε μια νέα συνάντηση στα τέλη Ιουλίου, αυτής της διευρυμένης μορφής, για να δούμε την πρόοδο που θα επιτευχθεί και τα επόμενα βήματα. Πριν τη Γενεύη, η τουρκική πλευρά επένδυε στην αποτυχία και το αδιέξοδο για να ενισχύσει το αφήγημά της για την ανάγκη αλλαγής της βάσης λύσης.
Τρίτο, και ιδιαίτερα σημαντικό θεωρώ την κοινή επιστολή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς τον ΓΓ των ΗΕ με κοινοποίηση τόσο σε εμένα όσο και στον κ. Τατάρ. Μια επιστολή, που θεωρώ ότι καθορίζει, χωρίς να επιτρέπει την οποιαδήποτε διαφορετική ερμηνεία, τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού, κάτι που αγγίζει φυσικά και τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία και τις επιθυμίες της Άγκυρας. Πριν τη Γενεύη, κάποιοι μιλούσαν για υποβαθμισμένο ενδιαφέρον από πλευράς ΕΕ.
Με διεκδικητικό ρεαλισμό, λοιπόν, νηφάλια, υπεύθυνα, με συγκεκριμένο πλάνο και σχεδιασμό, συνεχίζουμε την εντατική προετοιμασία για το πώς θα πορευτούμε. Σοβαρά και μετρημένα, χωρίς υπερβολές και μεγαλοστομίες, προσγειωμένοι προχωρούμε σε αυτό το προστάδιο με στόχο να αποτελέσει τη μετάβαση σε ουσιαστική διαπραγμάτευση εντός του πλαισίου του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Καταλυτική και ωφέλιμη η παρουσία της ΕΕ στην πολυμέρη
– Να σταθούμε και στη συμμετοχή της ΕΕ. Δέχεστε επικρίσεις γιατί μιλήσατε για συμμετοχή μέχρι και σε επίπεδο επιτρόπου, αλλά τελικά ήταν μία γραφειοκράτης στο περιθώριο, ούτε καν στο τραπέζι. Κάποιοι θυμήθηκαν ότι τάξατε και απεσταλμένο της ΕΕ στο Κυπριακό, και ότι η επιστολή των Θεσμών δεν ήταν και κάτι καινούργιο αφού είχε στείλει και ο Μπορέλ. Ποια η δική σας απάντηση σ’ όλα αυτά;
– Η ΕΕ μέσω της κοινής επιστολής των δύο κορυφαίων θεσμών της ΕΕ, του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ, μετά από δικές μας ενέργειες, αμέσως πριν την έναρξη της πολυμερούς, έθεσε το πλαίσιο της επιδιωκόμενης λύσης με τον πλέον επίσημο και κατηγορηματικό τρόπο, χωρίς να αφήνεται η όποια παρερμηνεία. Και τα γραπτά μένουν. Μια επιστολή που αποτελεί ορόσημο ως προς την επίτευξη λύσης του Κυπριακού αλλά και ως προς τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας με τη σαφή διασύνδεση αυτών με την πρόοδο στο Κυπριακό με ένα τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο, και εκφράζοντας τη βούληση και την πρόθεση της ΕΕ να διαδραματίσει ενεργό ρόλο με όλα τα μέσα, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, στάση πλήρως εναρμονισμένη και συνεπής με το λεκτικό των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στο ίδιο ακριβώς πνεύμα ήταν και η σαφής δημόσια τοποθέτηση της Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τις δηλώσεις της μετά τη συνάντηση που πραγματοποιήσαμε στις 19 Μαρτίου στις Βρυξέλλες.
Εξακολουθώ να έχω την έντονη πεποίθηση ότι η παρουσία της ΕΕ στην πολυμερή διάσκεψη θα ήταν καταλυτική και ωφέλιμη. Αυτό διαφάνηκε και σε αρκετά σημεία κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο πλαίσιο της Ολομέλειας της Γενεύης. Από εκεί και πέρα, η παρουσία της ΕΕ στη Γενεύη ήταν στο ίδιο επίπεδο όπως και το 2021, και πάλι στη Γενεύη.
Να μου επιτρέψετε εδώ να υπογραμμίσω, χωρίς σε καμία εκ των περιπτώσεων να υποβαθμίζω τη σημασία της επιστολής του κύριου Μπορέλ, ότι άλλη είναι η σημασία που έχει μια κοινή επιστολή -και ιδιαίτερα το περιεχόμενο αυτής- από τους επικεφαλής των δύο κορυφαίων θεσμών με αποδέκτη τον ΓΓ ΗΕ σε αυτό το στάδιο της προσπάθειας, και άλλη του Ύπατου Εκπροσώπου προς τον Υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε σχέση με την άλλη πτυχή του ερωτήματός σας, να εκφράσω, καταρχάς, την ικανοποίησή μου γιατί η πτυχή της ενεργότερης εμπλοκής της ΕΕ στις προσπάθειές μας αποκτά, ολοένα και περισσότερο, μεγαλύτερη υπόσταση αλλά και τυγχάνει ευρύτερης αναγνώρισης η αξία της. Έχουμε επιδοθεί σε μια εντατική προσπάθεια επίτευξης αυτού του στόχου, καταλήγοντας στο πολύ σημαντικό λεκτικό των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024 όπου με σαφήνεια διατυπώνεται τόσο η ετοιμότητα ουσιαστικής εμπλοκής της ΕΕ σε όλα τα στάδια αλλά και η διασύνδεση της προόδου των Ευρωτουρκικών με την πρόοδο στο Κυπριακό.
Αυτή η προσπάθεια έχει συνέχεια, έχουμε αποδείξει ότι δεν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια αν δεν πετύχουμε αμέσως ένα στόχο που έχουμε θέσει. Στη διπλωματία χρειάζεται υπομονή και επιμονή. Σας υπενθυμίζω ότι όταν παρουσιάσαμε για πρώτη φορά τον σχεδιασμό για την Πρωτοβουλία «Αμάλθεια», τον Οκτώβριο του 2023, κανείς, και ειδικότερα στην Κύπρο, δεν πίστευε ότι θα φέρναμε εις πέρας αυτόν τον μεγαλεπήβολο στόχο. Μέσα, όμως, από την επιμονή μας, τις έντονες προσπάθειες, πετύχαμε την εκτέλεση και επιτυχή υλοποίησή της, λαμβάνοντας και διεθνή εύσημα. Σε όλους τους τομείς, είτε της εσωτερικής είτε της εξωτερικής πολιτικής, εργαζόμαστε με την ίδια επιμονή και στοχοπροσήλωση μέχρι να καταστούν εφικτοί οι στόχοι μας, να υλοποιήσουμε όλα όσα έχουμε υποσχεθεί στον Κυπριακό λαό, όσο μεγαλεπήβολοι κι αν φαντάζουν οι στόχοι που θέσαμε.
Η προσπάθεια συνεχίζεται, λοιπόν, παράλληλα με την επίτευξη προόδου και είμαι αισιόδοξος ότι σύντομα θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις και σε αυτό το ζήτημα. Εκείνο που κρατώ είναι ότι η συμβολή της ΕΕ έχει ήδη αποδειχθεί ότι μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στις προσπάθειες του ΓΓ των ΗΕ.
