Γεωπολιτικοί στόχοι, που θεωρούνται προτεραιότητα για την Τουρκία, ενδέχεται να θέσουν στην εξίσωση των συζητήσεων και το Κυπριακό. Όχι γιατί αποτελεί τούτο επιδίωξη της Άγκυρας, αλλά επειδή μπορεί οι συγκυρίες, όπως και οι χειρισμοί της ελληνικής πλευράς, να το περιλάβουν στην ατζέντα.

Είναι σαφές πως την τελευταία περίοδο η κατοχική δύναμη είναι πολύ δραστήρια θέλοντας να έχει ρόλο σε όλα τα ανοικτά μέτωπα. Προτάσσοντας τη στρατιωτική και την πολιτική-διπλωματική της ισχύ, η Άγκυρα ζητά να είναι μέρος σε όλες τις κινήσεις διαμόρφωσης «νέας κατάστασης πραγμάτων». Επιδιώκοντας, μάλιστα να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Το βάρος όλων αυτών των επιδιώξεων σηκώνει, με εντολές Ερντογάν, ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν.

Ποιοι είναι, λοιπόν, οι στόχοι της κατοχικής δύναμης και πώς μπορεί να επηρεασθούν  το Κυπριακό αλλά και τα ελληνοτουρκικά;  

Πρώτος και βασικός στόχος της Άγκυρας είναι η εμπλοκή της Τουρκίας στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης. Πρόκειται για ένα σημαντικό πυλώνα γεωπολιτικής και οικονομικής σημασίας, στον οποίον επενδύει το καθεστώς Ερντογάν. Παρά τις όποιες διαδικασίες ακολουθηθούν, είναι σαφές πως η Κύπρος, όπως και η Ελλάδα, έχουν λόγο. Λιγότερο η Κύπρος μεγαλύτερο η Ελλάδα, αλλά η ουσία είναι πως η κατοχική δύναμη αναγνωρίζει πως δεν μπορεί να τις παρακάμψει. Τούτο επιβεβαιώνεται και από επαφές που πραγματοποιεί ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν με Ευρωπαίους ομολόγους του και αξιωματούχους των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λαμβάνει υπόψη την παρουσία της Αθήνας και της Λευκωσίας και φαίνεται πως δεν μπορεί να τις αγνοήσει.

Δεύτερος στόχος είναι το θέμα των υδρογονανθράκων αλλά και της ενέργειας ευρύτερα. Η κατοχική πλευρά με βάση τους σχεδιασμούς της, θεωρεί πως θα έχει μέγιστο πολιτικό, στρατηγικό και οικονομικό κέρδος εάν το φυσικό αέριο, ο ηλεκτρισμός, περνά μέσω Τουρκίας και μεταφέρεται στην Ευρώπη. Πρόκειται για ένα σχεδιασμό, ο οποίος προφανώς και επηρεάζει την Κύπρο. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, το φυσικό αέριο της περιοχής, κυρίως εκείνο που θα εντοπιστεί σε θαλασσοτεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ, να μεταφερθεί με αγωγούς μέσω Τουρκίας, χωρίς τη συναίνεση της Λευκωσίας. Προφανώς και άλλων χωρών το αέριο για να μεταφερθεί με αγωγούς πρέπει να υπάρξουν συζητήσεις με τη Λευκωσία, χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι χρειάζεται η συναίνεση της. Σημειώνεται ότι σε σχέση με τις χώρες της περιοχής μόνο το Ισραήλ συζητούσε με την Τουρκία για μεταφορά του φυσικού αερίου με αγωγούς. Ήταν τότε που Νετανιάχου και Ερντογάν είχαν καλές σχέσεις, κάτι που δεν ισχύει σήμερα. Τότε, μάλιστα, είχαν ψυχρανθεί οι σχέσεις της Λευκωσίας με το Τελ Αβίβ, καθώς οι Ισραηλινοί επιχειρούσαν να προχωρήσουν ετσιθελικά.

Πρόταση από το αρχείο

Σημειώνεται περαιτέρω ότι το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ετοιμάσει από το 2012 πρόταση για το θέμα των υδρογονανθράκων, που κατατέθηκε μέσω της ηγεσίας της αποσχιστικής οντότητας ( το 2012 από τον Έρογλου στη Νέα Υόρκη). Η ουσία της τουρκικής αξίωσης είναι η «συνεκμετάλλευση» των φυσικών πόρων της Κύπρου από την Κυπριακή Δημοκρατία και το κατοχικό καθεστώς. Δηλαδή από τα «δυο κράτη», όπως ισχυρίζονται ότι υπάρχουν στο νησί οι Τούρκοι.  Η τουρκική πλευρά, όπως είναι γνωστό, ζητά να συγκροτηθεί μια κοινή επιτροπή, μια τεχνική επιτροπή, η οποία θα συναποφασίζει για ό,τι αφορά τους υδρογονάνθρακες. Πρόκειται για μια πρόταση, που απορρίπτεται από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία σημειώνει ότι ο φυσικός πλούτος δεν είναι δικοινοτικό ζήτημα και αφορά την κυριαρχία του κράτους.

Μια τρίτη διάσταση των τουρκικών σχεδιασμών, είναι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ή οι στενότερες σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών. Και οι δυο πλευρές γνωρίζουν τις δυσκολίες και το ανέφικτο του στόχου. Παρόλα αυτά, έχοντας προφανώς θέσει ως προτεραιότητα την εμπλοκή της Τουρκίας στο σύστημα άμυνας και ασφάλειας της Ευρώπης, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, έχει αναλάβει συστηματικά και μεθοδικά να συντηρήσει τις σχέσεις με την Ε.Ε. και αναδεικνύει συνεχώς την ανάγκη αναθέρμανσης της προσέγγισης στα ευρωτουρκικά.

Για όλους τους τουρκικούς σχεδιασμούς υπάρχει ολοκληρωμένη πρόταση- απάντηση από πλευράς της Λευκωσίας, η οποία έχει επεξεργασθεί μια συνολική προσέγγιση συνδέοντας τα πιο πάνω με το Κυπριακό. Πρόκειται για μια κίνηση που εντάσσει το Κυπριακό σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επιδιώκοντας όπως επηρεασθεί από άλλα διεθνή ζητήματα και συμφέροντα, αξιοποιώντας όλες τις συγκυρίες προς την κατεύθυνση επίτευξης συμφωνίας στο εθνικό θέμα. Ενημερωμένη πηγή ανέφερε πως η Λευκωσία έχει εικόνα, από επαφές της με εταίρους της, για το πώς θέλει να κινηθεί η Άγκυρα, τι θέτει ως προτεραιότητα. Και στη βάση αυτή η κυπριακή πλευρά έχει προχωρήσει διαμορφώνοντας τα επόμενα της βήματα. Το ζητούμενο είναι να θέλει η Άγκυρα να «παίξει» με τα δεδομένα αυτά. Να θέλει η Άγκυρα να μπει σε μια λογική διαπραγμάτευσης, στην οποία θα εμπλέξει και το Κυπριακό.

Είναι, πάντως, πρόδηλο ότι βασικές επιδιώξεις, κυρίως εκείνες, που αφορούν τους υδρογονάνθρακες αλλά και τα ευρωτουρκικά, περνούν από την Κύπρο.

Η «έκπληξη» Φιντάν

Είναι σαφές ότι στη Γενεύη θεωρήθηκε «έκπληξη» η τακτική χαμηλών τόνων που υιοθέτησε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Όπως ανέφερε ενημερωμένη πηγή, ο Τούρκος αξιωματούχος ήταν ως να ήθελε να περάσει ο χρόνος και να σηκωθεί να φύγει. Πρωτίστως, όμως, απέφυγε να συμπεριφερθεί συγκρουσιακά και στο πλαίσιο αυτό δεν ήγειρε ευθέως την τουρκική θέση για κυριαρχική ισότητα. Αυτή τη συμπεριφορά, τη συγκρουσιακή, ανέλαβε ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος σε κάποιες φάσεις των συζητήσεων στην άτυπη Πενταμερή έδειξε να εκνευρίζει τον Φιντάν, ο οποίος θεωρούσε πως ο εγκάθετος της Άγκυρας στα κατεχόμενα υπερέβαλε εαυτόν. Προφανώς και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ήθελε μια διαφορετική τακτική, παρά το γεγονός σε καμία περίπτωση δεν εγκατέλειψε την γνωστή πολιτική στο Κυπριακό. Απόδειξη τούτου και το έγγραφο που επιχείρησε να καταθέσει ο Ερσίν Τατάρ για συνεργασία, το «Κυπριακό Συμβούλιο Συνεργασίας» (Cyprus Cooperation Council). Αυτό το έγγραφο, το οποίο αναλύει τη συνεργασία μεταξύ των «δυο κρατών», ετοιμάσθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι δεν υπάρχει αλλαγή πολιτικής στο Κυπριακό, αλλά τακτικής καθώς η Άγκυρα θεωρεί πως οι μεγάλοι στόχοι που έχει θέσει δεν περνούν μέσα από ένα συγκρουσιακό κλίμα.

Αυτή η τακτική μπορεί να ξεγελά ως προς τις προθέσεις της Άγκυρας, αλλά είναι σαφές πως η συγκυρία ευνοεί διπλωματικά παιχνίδια και από πλευράς της Λευκωσίας, που θέλει να αξιοποιήσει τα όσα διαμορφώνονται στην περιοχή αλλά και ευρύτερα.

Η προσοχή στον Οικονομικό Διάδρομο IMEC

Η Λευκωσία στρέφεται προς τον Οικονομικό Διάδρομο IMEC, που συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα στρατηγικής αξίας εγχείρημα, στο οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία επιδιώκει να είναι μέρος του. Ο Οικονομικός Διάδρομος συνδέει ακτοπλοϊκά και σιδηροδρομικά μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, του Ισραήλ και της Ευρώπης. Σε αυτή τη διαδρομή ρόλο φαίνεται να έχουν τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος. Υπενθυμίζεται ότι με ανάρτηση στην πλατφόρμα «Truth Social» ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, κοινοποίησε άρθρο του Breitbart News που αναφέρεται στη στρατηγική αξία του διαδρόμου IMEC. Στο άρθρο γινόταν αναφορά στον καθοριστικό ρόλο που θα παίξει η Ελλάδα και η Κύπρος ως «συνδετικός κρίκος», που θα ενώσει αυτές τις περιοχές με την Ε.Ε.

Υπενθυμίζεται ότι ο Οικονομικός Διάδρομος πήρε το «πράσινο φως» στη σύνοδο των G20 στο Νέο Δελχί το 2023 και έκτοτε γίνονται βήματα υλοποίησης. Ενόψει της σημασίας που δίνεται και από τις ΗΠΑ, που «σπρώχνουν» την υλοποίηση του Οικονομικού διαδρόμου, υπάρχουν προετοιμασίες από πλευράς Κύπρου για συναντήσεις με την Ινδία και σε μεταγενέστερο χρόνο και επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο Νέο Δελχί.