Η συνάντηση των δύο ηγετών, Νίκου Χριστοδουλίδη και Ερσίν Τατάρ, την ερχόμενη Τετάρτη στην παρουσία και του Κόλιν Στιούαρτ θα είναι το πρώτο ουσιαστικό τεστ προθέσεων μετά την άτυπη διάσκεψη. Στη Γενεύη ο Ερσίν Τατάρ έμεινε στη σκιά του Χακάν Φιντάν, χωρίς να καταφέρει να επιβάλει την ατζέντα του.
Στη συνάντηση της 2ας Απριλίου θα διαφανεί εάν ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων θα παραμείνει πιστός στα όσα συμφωνήθηκαν στη Γενεύη ή εάν, επιστρέφοντας πίσω στο γραφείο, θέλει να συνεχίσει από το σημείο που είχε μείνει προ της διάσκεψης.
Γιατί είναι σημαντική
Η συνάντηση της ερχόμενης εβδομάδας είναι σημαντική γιατί θα διαφανούν οι προθέσεις όλων των εμπλεκομένων και κυρίως κατά πόσο υπάρχει διάθεση να κτίσουν πάνω στα συμφωνηθέντα της Γενεύης.
Παράλληλα θα διαφανεί εάν μπορεί να υπάρξει προοπτική ώστε τα επόμενα βήματα που θα γίνουν μέχρι και τον Ιούλιο να δείξουν κατά πόσο η νέα προσπάθεια που ξεκίνησε έχει προοπτική επιτυχίας.
Η κύρια δυσκολία
Στη διάρκεια της άτυπης διάσκεψης στη Γενεύη ο Ερσίν Τατάρ κατάθεσε προτάσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης οι οποίες κινούνταν στη λογική των δύο κρατών. Επίσης ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων προσπάθησε να βάλει στο τραπέζι τη σύσταση ενός κυπριακού συμβουλίου συνεργασίας, που επίσης κινείται στη λογική της ύπαρξης δύο ξεχωριστών κρατών.
Επί του θέματος αυτού ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε υποδείξει ενώπιον και των υπόλοιπων πως τέτοια συμβούλια συνεργασίας συστήνονται ανάμεσα σε κράτη και έδωσε το παράδειγμα του αντίστοιχου συμβουλίου συνεργασίας που υπάρχει ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία.
Η τακτική Τατάρ
Η τακτική που ακολουθεί από το 2021 ο Ερσίν Τατάρ κάθε άλλο παρά βοηθητική μπορεί να θεωρηθεί. Αντίθετα ο στόχος του είναι η διατήρηση, με κάθε τρόπο, το αδιέξοδο εκτός και εάν οι όροι του ικανοποιηθούν.
Στη Γενεύη αυτή η προσπάθειά του δεν πέτυχε τον στόχο της, γιατί ακόμα και ο Χακάν Φιντάν – ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών – δεν ήταν διατεθειμένος να συμπλεύσει πλήρως μαζί του. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως ο Τατάρ θα εγκαταλείψει την όλη του προσπάθεια όταν θα του δοθεί ξανά η ευκαιρία.
Τι πρέπει να προσέξουμε
Το πρώτο που έχει σημασία για τη συνάντηση της 2ας Απριλίου στην περιοχή του αεροδρομίου Λευκωσίας είναι η ατζέντα με την οποία θα προσέλθει ο Τατάρ και κατά πόσο θα επιχειρήσει αυτά που απορρίφθηκαν στη Γενεύη, θα θελήσει να τα επαναφέρει. Κυρίως ζητήματα τα οποία άπτονται κυριαρχικών θεμάτων, για τα οποία ήγειρε ενστάσεις ο ΠτΔ και βρήκε σύμφωνη γνώμη από τους υπόλοιπους.
Το δεύτερο είναι εάν η συζήτηση θα παραμείνει – ανεξαρτήτως του τι θα επιδιώξει ο Τατάρ – στην ατζέντα που καθορίστηκε πριν μια εβδομάδα στη Γενεύη. Και εδώ θα διαφανεί και ο ρόλος που θα θέλει να παίξει ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ ΟΗΕ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ.
Προ της Γενεύης ο Στιούαρτ έδειξε ελαστικότητα σε πολλές συζητήσεις και κυρίως σε απαιτήσεις της τουρκικής πλευράς. Στη Γενεύη, ήταν παρών όταν είχε ξεκαθαρίσει πως ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εκτός ατζέντα.
Υπενθύμισε τα απορρέοντα
Ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Αντωνίου, σε χθεσινές του δηλώσεις και αναφερόμενος στο πρώτο τετ-α-τετ Χριστοδουλίδη και Τατάρ, ανέφερε πως θα συζητήσουν τα απορρέοντα της άτυπης συνόδου της Γενεύης, το ζήτημα των οδοφραγμάτων και των άλλων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, «αλλά και επί της ουσίας πως προχωρούμε ενόψει και της συνόδου του Ιουλίου».
«Η δική μας προσπάθεια είναι να αξιοποιήσουμε τον χρόνο δημιουργικά», σημείωσε ο κ. Αντωνίου.
Η θεματολογία της συνάντησης
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες ανακοίνωσε μετά την ολοκλήρωση της άτυπης διάσκεψης στη Γενεύη ότι οι δύο ηγέτες αποφάσισαν μια σειρά από πρωτοβουλίες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και συγκεκριμένα το άνοιγμα τεσσάρων νέων σημείων διέλευσης, αποναρκοθέτηση, τη δημιουργία μιας Τεχνικής Επιτροπής για τη Νεολαία, πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, την παραγωγή ηλιακής ενέργειας στη νεκρή ζώνη και την αποκατάσταση των κοιμητηρίων.
Ανακοινώνεται εκ νέου η Ολγκίν
Στις δηλώσεις του ο Γ. Αντωνίου κλήθηκε να σχολιάσει και την επάνοδο της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ στο Κυπριακό. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή κυβενρητικό εκπρόσωπο αυτό που αναμένει η Λευκωσία είναι «την επίσημη ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών». Κι αυτό όπως είπε «αναμένεται σύντομα».
Θα πρέπει να σημειωθεί και σ’ ό,τι αφορά τον διορισμό Ολγκίν η στάση του Ερσίν Τατάρ ήταν διαφορετική σε σχέση με τους άλλους συμμετέχοντες στην άτυπη διάσκεψη. Είχε υποστηρίξει πως ο απεσταλμένος του ΓΓ ΟΗΕ θα πρέπει να ασχοληθεί με τα ΜΟΕ. Κάτι που απέρριψαν οι άλλοι συμμετέχοντες.
Αποστολή της θα είναι να εργαστεί με όλα τα μέλη προκειμένου να επιτευχθεί πρόοδος μέχρι την επόμενη άτυπη διάσκεψη στα τέλη Ιουλίου και πάλι στη Γενεύη.
Τι δείχνει η αλληλογραφία ΕΕ για Κυπριακό
Η δημοσιοποίηση από τον «Φ» της επιστολή των Κόστα και φον ντερ Λάιεν προς Γκουτέρες προκάλεσε αρκετές συζητήσεις που έχουν να κάνουν με την αλληλογραφία της ΕΕ με αντικείμενο το Κυπριακό. Με σημείο αναφοράς επιστολή Μπορέλ προς Χριστοδουλίδη προς της προηγούμενης άτυπης διάσκεψης. Μεταξύ των δύο επιστολή εντοπίζουμε διαφορές και ομοιότητες.
Συγγραφείς και αποδέκτες
Η πρώτη επιστολή (του 2021) είχε συγγραφεί από τον τότε Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ και απευθυνόταν προς τον τότε Υπουργό Εξωτερικών της ΚΔ, Νίκος Χριστοδουλίδη. Ήταν απάντηση σε δύο επιστολές Χριστοδουλίδη (26/10 και 18/12 2020).
Η δεύτερη επιστολή (του 2025) έχει γραφτεί από τους Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα και απευθύνεται προς τον ΓΓ ΟΗΕ, με κοινοποίηση τους Χριστοδουλίδη και Τατάρ.
Ενόψει άτυπης συνάντησης
Στην πρώτη επιστολή κάνει αναφορά και στην άτυπη διάσκεψη του 2021 (η οποία πραγματοποιήθηκε τρεις μήνες μετά) και σημειώνει τα εξής: «Η ΕΕ υποστηρίζει τη γρήγορη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και δηλώνει έτοιμη για να συνεισφέρει. Βρίσκομαι σε στενή επαφή με τα Η.Ε. όσον αφορά το θέμα».
Στη δεύτερη επιστολή, η οποία στάλθηκε λίγες ώρες πριν την άτυπη διάσκεψη της 17–18/3/2025 αναφέρονται τα εξής: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται έτοιμη να παίξει το ρόλο της και να συμβάλει ενεργά και να ενισχύσει τις προσπάθειές της για στήριξη της καθοδηγούμενης από τα Ηνωμένα Έθνη διαδικασίας».
Μορφή λύσης και ψηφίσματα
Η πρώτη επιστολή αναφέρει: Η ΕΕ είναι εξίσου ξεκάθαρη ότι τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ ΟΗΕ θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και τα οποία καλούν όλα τα κράτη να μην αναγνωρίσουν την αποσχιστική οντότητα της «τουρκικής δημοκρατίας βόρειας Κύπρου» και να σεβαστούν την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα, ενότητα και το αδέσμευτο της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Η επιστολή είχε ετοιμαστεί με αφορμή της ενέργειες του κατοχικού καθεστώτος στα Βαρώσια γι’ αυτό και υποδείκνυε πως θα πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες οι οποίες δεν συνάδουν «με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Στη δεύτερη επιστολή η ΕΕ υπογραμμίζει στη σταθερή δέσμευσή της «για την επανένωση της Κύπρου, μέσω μιας ουσιαστικής λύσης εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σε ευθυγράμμιση με τις αρχές αξίες και τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ελπίδες για πρόοδο
Αμφότερες οι επιστολές εκφράζουν ελπίδα ότι μέσα από τις άτυπης διασκέψεις θα γίνει κατορθωτό να υπάρξει πρόοδος και θα ανοίξει ο δρόμος για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
