Ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, αξιολογεί τα αποτελέσματα της άτυπης διάσκεψης στη Γενεύη και τονίζει πως επιτεύχθηκε αποτέλεσμα χωρίς να γίνουν οι παραχωρήσεις που κάποιοι ζητούσαν και οι οποίες άπτονταν θεμάτων κυριαρχίας. Προβαίνοντας σε αποτίμηση της Γενεύης, ο Υπουργός Εξωτερικών, αναλύει τα όσα προηγήθηκαν υποδεικνύοντας πως «κάποιοι επένδυσαν στην αποτυχία την οποία θα καταλόγιζαν στην πλευρά μας, προσφέροντας άλλοθι, ακόμη και εκ των προτέρων στην Τουρκία».
Παράλληλα αναφέρεται στη σημασία και το ρόλο που έπαιξε η επιστολή των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Σημειώνει ότι η στρατηγική επιλογή του Προέδρου Χριστοδουλίδη να αποτελούν τα ευρωτουρκικά παράμετρο των προσπαθειών στο Κυπριακό «όχι μόνο επιβεβαιώνεται, αλλά ενισχύεται». Για το διήμερο των συζητήσεων στη Γενεύη ο ΥΠΕΞ καταγράφει και τα όσα αποτράπηκαν και αποτελούσαν στόχους της τουρκικής πλευράς.
– Καταρχάς θέλω να ρωτήσω σε σχέση με το αποτέλεσμα της άτυπης διάσκεψης πόσο καθοριστικός ήταν ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η παρέμβαση της μέσω της επιστολής των δύο επικεφαλής των Θεσμών.
– Θεωρώ ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντική η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Mε τον τρόπο με τον οποίο έγινε, τη χρονική στιγμή που έγινε και με το περιεχόμενο το οποίο η συγκεκριμένη επιστολή είχε. Έστειλε ένα σαφές μήνυμα προς όλους τους συμμετέχοντες, ως προς την τοποθέτηση της Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή το Κυπριακό είναι Ευρωπαϊκό ζήτημα και η μόνη βάση επίλυσης του είναι η προβλεπόμενη από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Λύση που, ρητά καταγράφεται στην εν λόγω επιστολή, πρέπει να είναι συμβατή με τις αξίες, τις αρχές και την νομοθεσία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, σημειώνουμε την έκφραση της ισχυρής βούλησης της Ένωσης για να ενισχύσει περαιτέρω τη δική της ανάμειξη στη διαδικασία η οποία βρίσκεται εν εξελίξει, αλλά και στα επόμενα στάδια. Συνολικά, τα παραπάνω δεν έχουν προηγούμενο, ειδικά σε ό,τι αφορά τη συγκυρία έναρξης μιας διασκέψεως.
Η διάσκεψη αποτιμάται να έχει έναν ιδιαίτερα σημαντικό θετικό πρόσημο, κάτι το οποίο επαναβεβαιώθηκε από την Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου σε δημόσιες δηλώσεις, από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κυρίως όμως από τον ίδιο τον ΓΓ στις δηλώσεις του.
Εδώ να θυμίσω ότι τα ευρωτουρκικά ήταν η παράμετρος που τέθηκε ευθύς εξ αρχής από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ως ο καταλύτης που μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή της στασιμότητας του προηγούμενου διαστήματος. Αυτή ήταν μια στρατηγική επιλογή, η οποία έγινε από πολύ νωρίς από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και που αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή βλέπουμε ότι, όχι μόνο επιβεβαιώνεται αλλά ενισχύεται.
– Τον ρόλο της Κύπρου πουέχει ως κράτος-μέλος της ΕΕ, η Τουρκία, εκτιμάτε ό,τι το αντιλαμβάνεται σε αυτήν την φάση που βρισκόμαστε;
– Η τουρκική πλευρά σταθερά επιχειρεί να έχει μιαδιαμερισματοποίησησε ό,τι αφορά τα ευρωτουρκικά και τα θέματα που άπτονται είτε της διαπραγματευτικής προσπάθειας του Κυπριακού είτε τωνκυπρογενώντης υποχρεώσεων. Αυτό είναι κάτι το οποίο θα άνοιγε για την Τουρκία έναν ορίζοντα προόδου, παραμερίζοντας ζητήματα τα οποία μας αφορούν. Όλα όσα διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα, με τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως έχει διατυπωθεί και όπως συνεχίζει να διατυπώνεται, ενισχύουν τον συσχετισμό, ο οποίος υπάρχει και είναι δεδομένος, όπως διατυπώνεται και στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου έτους.
Πρέπει όμως ταυτόχρονα να είμαστε πραγματιστές και να μην θεωρούμε ότι μέσα σε όλο αυτό το οποίο διαμορφώνεται και συμβαίνει στην ήπειρο μας και με την δυνατότητα της συνδρομής που η Τουρκία έχει, ότι η Τουρκία μπορεί απλά να περιθωριοποιηθεί. Άρα προσπαθείς να κάνεις τις απαραίτητες διασυνδέσεις, να είσαι μέρος αυτής της συζήτησης κατά τρόπο που να οδηγεί στα αποτελέσματα που να υποβοηθούν τη δική σου προσπάθεια. Μπορεί να μην μπορούμε να λύσουμε τα θέματα που μας αφορούν ως Κυπριακή Δημοκρατία, με την ταχύτητα που ενδεχομένως όλοι να επιθυμούσαμε και με τον τρόπο που θα επιθυμούσαμε. Όμως, μπορεί να χτιστεί, και αυτό κάνουμε, το απαραίτητο υπόβαθρο, ώστε η μηδιαμερισματοποίησησε ό,τι αφορά τα ευρωτουρκικά και την Κυπριακή Δημοκρατία, να ενισχύεται όσο το δυνατόν περισσότερο.
– Τώρα, όσον αφορά τα του Κυπριακού και την επόμενη μέρα μετά την Γενεύη, πώς θα δούμε τα πράγματα να κινούνται; Θα υπάρξει ανακοίνωση απεσταλμένου, θα ξεκινήσει διάλογος για τα διάφορα θέματα βελτίωσης του κλίματος στο νησί;
– Έχουν ήδη δρομολογηθεί μία σειρά από αποφάσεις, ως αποτελέσματα της Διάσκεψης στη Γενεύη. Η απόφαση για διορισμό προσωπικού απεσταλμένου για προετοιμασία των επόμενων βημάτων είναι κάτι το οποίο ανακοίνωσε ο Γενικός Γραμματέας. Έχουμε τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα συζητούνται στη Λευκωσία, η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών, όπως και ο διορισμός απεσταλμένου, είναι κατόπιν δικής μας υποβολής προτάσεων. Έχουμε φυσικά και την ανανέωση της συνάντησης στα τέλη Ιουλίου, που αφορά ακριβώς τα θέματα που άπτονται του Κυπριακού. Άρα, οι εξελίξεις είναι σημαντικές και σύνθετες, και είναι, επαναλαμβάνω, αποτέλεσμα δικών μας πρωτοβουλιών. Ταυτόχρονα, να σημειώσουμε ότι η άλλη πλευρά ήταν κάθετα εναντίον. Εν συνεχεία η άλλη πλευρά μετακινήθηκε, ζητώντας ο ρόλος να αφορά την συνεργασία μεταξύ δύο επί της ουσίας κρατικών οντοτήτων. Απετράπη η υιοθέτηση της προσέγγισης περί συνεργασίας στα πλαίσια ενός συμβουλίου μεταξύ δύο κρατικών οντοτήτων που να παραπέμπει σε διακρατικό μηχανισμό. Αυτό δεν υιοθετήθηκε. Απετράπη η πρόθεση να μην υπάρχει διορισμός, απετράπη η επιδίωξη τα θέματα οικονομικής εμπιστοσύνης να εστιάζουν σε ζητήματα που άπτονται κυριαρχίας όπως οι υδρογονάνθρακες.Και διάφορα άλλα ζητήματα, τα οποία επιδίωκε η άλλη πλευρά, απετράπησαν. Το ίδιο ισχύει και για την τοποθέτηση ως προς τη βάση λύσης από τους συμμετέχοντες, πλην της άλλης πλευράς.
– Θεωρείτε ότι στην Γενεύη μπήκε ένα τέλος στην θέση που εξέφραζε ο κύριος Τατάρ ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος για να μπορεί να προχωρήσει η προσπάθεια, η συζήτηση στο Κυπριακό;
– Η διαπίστωση περί απουσίας κοινού εδάφους ήταν κάτι το οποίοστοχευμέναεπέλεξε να επιδιώξει η άλλη πλευρά και στην Γενεύη. Είναι μέρος όλου αυτού του αφηγήματος, το οποίο έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Αυτός ο στόχος της τουρκικής πλευράς είναι κάτι το οποίο δεν υλοποιήθηκε.
Υπάρχουν κάποια βήματα διαδικασίας, κινητικότητας, στα πλαίσια του ευρύτερου σκηνικού που διαμορφώνεται, που αφορά φυσικά και τα ευρωτουρκικά. Υπάρχει χρήσιμη εκμετάλλευση του χρόνου, ο οποίος μεσολαβεί, και πρέπει αυτά να τα αξιολογεί κάποιος συγκρίνοντας με το τι είχαμε. Είχαμε μία περίοδο παρατεταμένης αδράνειας, ένεκα της απόλυτα αρνητικής στάσης της άλλης πλευράς. Μία στάση η οποία επί της ουσίας της δεν έχει μεταβληθεί ώστε να μπορούμε να επαναρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις επί της ουσίας. Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι, μέσω διαφόρων ενεργειών που έχω ήδη περιγράψει, βλέπουμε να υπάρχει μια ορατή μετακίνηση από την παράλογη άρνηση έστω και συνάντησης, που είχαμε δει να διαμορφώνεται το προηγούμενο διάστημα.
Παρόλο που η ρητορική παραμένει ίδια, συνεχίζει μια διαδικασία, έναπροστάδιοδιαπραγματευτικό, που θέλουμε να οδηγήσει σε ουσιαστική διαπραγμάτευση. Αξιολογώντας τις διεθνείς συγκυρίες, την ευρωτουρκική διάσταση, με μια συγκροτημένη προσπάθεια, αρκετή προεργασία και μια συγκρατημένη στάση ως προς το πώς προχωρούμε από τούδε και στο εξής. Δεν έχουμε ψευδαισθήσεις ότι έχει επέλθει η άρση του αδιεξόδου, ότι έχει επιτευχθεί η κρίσιμη μεταβολή, η οποία θα αλλάξει τα πράγματα με δραματικό τρόπο. Δεν είχαμε τέτοια προσδοκία μεταβαίνοντας στη Γενεύη.
Υπάρχει, όμως, πλέον μια ορατή διαμόρφωση ενός πλαισίου το οποίο δίνει το χρόνο και τη δυνατότητα να προχωρήσουμε παρακάτω. Και αυτό χωρίς να έχουμε κάνει τις παραχωρήσεις τις οποίες κάποιοι μας ζητούσαν και που άπτονται θεμάτων κυριαρχίας, ουσίας, όπως τα 3D και διάφορες άλλες εκδοχές αυτών. Έχουμε φτάσει στο αποτέλεσμα το οποίο περιγράφω, χωρίς να έχουμε καθ’ οιονδήποτε τρόπο αγγίξει θέσεις ουσίας οι οποίες αφορούν διαχρονικά τη στάση της πλευράς μας και φυσικά τη στάση του ΟΗΕ. Δυστυχώς κάποιοι επένδυσαν στην αποτυχία την όποια θα καταλόγιζαν στην πλευρά μας, προσφέροντας άλλοθι, ακόμη και εκ των προτέρων στην Τουρκία.
Θέσαμε την ουσία και ζητήσαμε συζήτηση με πλήρη δέσμη προτάσεων
– Θεωρείτε ότι η τουρκική πλευρά θα εργαστεί κατά τρόπο ώστε αυτό που ξεκίνησε και αυτοί οι στόχοι που τέθηκαν από τον ΓΓ, να υλοποιηθούν πριν φτάσουμε στον Ιούλιο και στον διάλογο που θα γίνεται εδώ για διάφορα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης όσον και αφορά και την δουλειά της απεσταλμένης που θα διοριστεί από τον Γενικό Γραμματέα.
– Εγγυημένα αποτελέσματα δεν μπορεί να υπάρξουν. Κάποια από αυτά τα θέματα έχουν ήδη συζητηθεί χωρίς να υπάρξει θετική κατάληξη. Βέβαια αυτό πρέπει να το θέσει κάποιος στο νέο κλίμα το οποίο διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα της διάσκεψης πως ο ΓΓ έχει τοποθετηθεί. Βεβαιότητες δεν υπάρχουν. Ούτε και μπορεί κάποιος να οριοθετήσει τη θετική κατάληξη ως προς τα ζητήματα προς συζήτηση, ότι είναι προϋπόθεση ήπροαπαιτούμενογια να υπάρξει η συνάντηση του Ιουλίου. Αυτό είναι σαφές από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Εάν υπάρξει θετική κατάληξη ή δυνατόν επί όλων των θεμάτων, τότε αυτό νομίζω είναι πλέον αντιληπτό, δημιουργεί ένα θετικό κλίμα μεταβαίνοντας προς τη Γενεύη, προς την επόμενη διάσκεψη. Αν δεν υπάρξει ή υπάρξει μερική κατάληξη θα έχει κι αυτό τη σημασία.
Αν δεν υπάρξει καμιά απολύτως κατάληξη αυτό το οποίο κρατά κάποιος είναι ότι υπήρξε τουλάχιστον η προσπάθεια, η συζήτηση στα πλαίσια που έχουνοριοθετηθεί. Αυτό είναι κάτι που θα αξιολογηθεί, θαπροσμετρηθείόταν θα πάμε στην επόμενη διάσκεψη.Και φυσικά εδώ μπορεί να προκύψει εύλογα θεωρώ και το επιχείρημα ότι πρέπει να μπούμε και στην ουσία πλέον εφόσον αυτά τα ζητήματα έχουν αυτή την κατάληξη.
Αυτό το οποίο θέλω να διαβεβαιώσω είναι ότι, η δική μας πλευρά πήρε την πρωτοβουλία ως προς αυτά τα ζητήματα, θέτοντας τα στον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα και στα πλαίσια της διασκέψεως. Θέσαμε την ουσία και ζητήσαμε να ξεκινήσουμε συζήτηση, με πλήρη δέσμη προτάσεων ως προς τα κρίσιμα ζητήματα που εκκρεμούν.
Η άλλη πλευρά επέλεξε, ως ήταν προβλεπτό, την γνωστή της στάση. Επί του πρακτέου και των ζητημάτων υπό συζήτηση στη Λευκωσία, η πλευρά μας θα συνεχίσει να εργάζεται με θετική διάθεση ώστε αυτά να έχουν μια θετική κατάληξη, αν είναι δυνατό στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Αυτό δεν εξαρτάται όμως μόνο από τη δική μας στάση, μια στάση η οποία ήταν ευθύς εξ αρχής εποικοδομητική και θετική. Αυτό είναι κάτι το οποίο θεωρώ αναγνωρίζεται από τους εμπλεκόμενους, κυρίως το Γενικό Γραμματέα αλλά και άλλους συμμετέχοντες είτε που ήταν στη Διάσκεψη είτε φυσικά και εκτός. Η ουσιαστική διαπραγμάτευση εντός του πλαισίου είναι το ζητούμενο. Μέχρι να υπάρξει αυτή η εξέλιξη, συνεχίζουμε την προσπάθεια. Η εναλλακτική της αδράνειας δεν είναι επωφελής.
