Ένας νέος εκλογικός χάρτης βρίσκεται υπό εκκόλαψη στην Βουλή με βάση δύο προτάσεις νόμου που βρίσκονται υπό συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή Εσωτερικών. Η πρώτη παρέμβαση αφορά  πρόταση νόμου του Δημοκρατικού Συναγερμού, η οποία αλλάζει τον τρόπο  κατανομής  των  εδρών στην βάση του υπολοίπου των ψήφων  στην επικράτεια. Η δεύτερη περίπτωση αφορά την πρόταση του προέδρου της ΕΔΕΚ Μαρίνου Σιζόπουλουπου προνοεί όπως όλες οι κατανομές εδρών διεξάγονται σε επίπεδο εκλογικής περιφέρειας.

Η Υπηρεσία Εκλογών του Υπουργείου Εσωτερικών κατέθεσε σε πρόσφατη συνεδρία της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εσωτερικών, υπόμνημα  στο οποίο αποτυπώνει για την κάθε πρόταση νόμου, την μορφή που θα είχε ο εκλογικός χάρτης σήμερα, με βάση τα ποσοστά των κομμάτων το 2021.

Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές του 2026 καθώς όπως διαπιστώνεται και στην μία και στην άλλη περίπτωση καταγράφεται «μετακίνηση» εδρών, είτε προς άλλους κομματικούς σχηματισμούς, είτε διαφοροποίηση στην κατανομή ανά επαρχία.

Για παράδειγμα και στην μία και στην άλλη περίπτωση, ο ΔΗΣΥ, ως πρώτο κόμμα, ευνοείται στην κατανομή των εδρών και θα κέρδιζε μία επιπλέον έδρα στην μία περίπτωση και δύο στην άλλη. Όμως δεν εκλέγει 2ον βουλευτή στην επαρχία Κερύνειας ακόμα και εάν στο σύνολο εκλέξει και μεγαλύτερο αριθμό βουλευτών. Αντίθετα, φαίνεται να κερδίζει έδρα σε μεγαλύτερη επαρχία, όπως είναι η Λευκωσία και η Λεμεσός.

Αυτά αφορούν συγκεκριμένα όμως την δύναμη και την σειρά των κομμάτων στη βάση των ποσοστών του 2021. Το 2026 μπαίνουν στην εξίσωση πολλοί παράγοντες. Όπως για παράδειγμα οι τυχόν νέοι εκλογικοί σχηματισμοί πού θα εξασφαλίσουν θέση στον εκλογικό χάρτη, αλλά και η σειρά κατάταξής τους. Σύμφωνα με τις προτάσεις νόμου, το δεύτερο και το τρίτο κόμμα, χάνουν έδρα την οποία κερδίζει είτε το πρώτο κόμμα, είτε το τέταρτο.

Με βάση τα δεδομένα του 2021 με την πρόταση του Δημοκρατικού Συναγερμού, ο ΔΗΣΥ ως πρώτο κόμμα θα κέρδιζε μια έδρα επιπλέον στο σύνολο παγκύπρια και μία έδρα θα κατέληγε στο ΕΛΑΜ, ενώ θα έχανε δύο έδρες το ΔΗΚΟ.

Με βάση την αντιπρόταση Σιζόπουλου, οι δυο μεγάλοι, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ θα κέρδιζαν από δύο επιπλέον έδρες, και μία τα έδρα θα πήγεινε στο ΕΛΑΜ ως τέταρτο κόμμα, ενώ θα έχανε μια έδρα το ΔΗΚΟ ως τρίτο κόμμα, η ΔΗΠΑ και οι Οικολόγοι από δύο έδρες.

Πώς αλλάζουν τα δεδομένα

Το ισχύον εκλογικό σύστημα προβλέπει τη διάθεση των βουλευτικών εδρών στην πρώτη κατανομή με το σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ στις δύο φάσεις της δεύτερης κατανομής εφαρμόζεται ενισχυμένη αναλογική με ποσοστά 3,6% και 7,2% αντίστοιχα. Για να καταστεί δυνατή η συμμετοχή ενός κόμματος στη δεύτερη κατανομή εδρών θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό 3,6%, των εγκύρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία και 7,2% για συμμετοχή στη Β’ φάση της δεύτερης κατανομής, την γνωστή ως τρίτη κατανομή. Οι συνασπισμοί δύο κομμάτων χρειάζεται να συγκεντρώσουν ποσοστό 10% των εγκύρων ψήφων, ενώ οι συνασπισμοί πέραν των δύο κομμάτων χρειάζεται να συγκεντρώσουν ποσοστό 20% των εγκύρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία. Στη διαδικασία της δεύτερης κατανομής εδρών δεν δικαιούνται συμμετοχής οι συνδυασμοί ανεξαρτήτων και οι μεμονωμένοι υποψήφιοι.

➤ ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ – Στη διαδικασία της πρώτης κατανομής των βουλευτικών εδρών, αθροίζεται το σύνολο των εγκύρων ψήφων κάθε εκλογικής περιφέρειας, το οποίο διαιρείται με το σύνολο των βουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν στην οικεία εκλογική περιφέρεια. Το πηλίκο που προκύπτει, παραλειπομένου του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο της εν λόγω εκλογικής περιφέρειας. Με το εκλογικό μέτρο διαιρείται στη συνέχεια η εκλογική δύναμη κάθε κόμματος ή συνδυασμού, δηλ. διαιρούμε το σύνολο των εγκύρων ψήφων που συγκέντρωσε κάθε κόμμα στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια, με το εκλογικό μέτρο της εκλογικής περιφέρειας. Κάθε συνδυασμός κόμματος ή ανεξαρτήτων παίρνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό μέτρο περιέχεται στην εκλογική του δύναμη.

➤ ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ – Για σκοπούς της δεύτερης κατανομής εδρών ολόκληρη η Δημοκρατία θεωρείται ενιαία εκλογική περιφέρεια. Τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των ψήφων όλων των κομμάτων, που δικαιούνται συμμετοχή στη δεύτερη κατανομή, συγκεντρώνονται και από τις έξι εκλογικές περιφέρειες και αθροίζονται για να βρείτε το σύνολο των αχρησιμοποίητων υπολοίπων, σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τη δεύτερη κατανομή. Ταυτόχρονα, μεταφέρονται και αθροίζονται όλες οι αδιάθετες από την πρώτη κατανομή έδρες, από όλες τις εκλογικές περιφέρειες, για να εξευρεθεί το σύνολο των αδιάθετων εδρών που θα διατεθούν στα κόμματα. Για να εξευρεθεί το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής εδρών αθροίζεται το σύνολο των αχρησιμοποίητων υπολοίπων από την πρώτη κατανομή ψήφων και των έξι εκλογικών περιφερειών, όλων των κομμάτων που δικαιούνται συμμετοχής στη δεύτερη κατανομή. Τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των κομμάτων, που δεν δικαιούνται να συμμετάσχουν στη δεύτερη κατανομή, καθώς και οι ψήφοι των μεμονωμένων υποψηφίων που παρέμειναν αχρησιμοποίητα, δεν λαμβάνονται υπόψη και ούτε υπολογίζονται για σκοπούς της δεύτερης κατανομής. Το άθροισμα των αχρησιμοποίητων υπολοίπων των ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, διαιρείται με τον αριθμό των αδιάθετων από την πρώτη κατανομή εδρών, δηλαδή διαιρείται το σύνολο των αχρησιμοποίητων υπολοίπων των ψήφων με το σύνολο των εδρών που παρέμειναν αδιάθετες από την πρώτη κατανομή. Το πηλίκο, που προκύπτει από τη διαίρεση αυτή, αποτελεί το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής εδρών.

Αν εξακολουθούν να απομένουν αδιάθετες έδρες από τη δεύτερη κατανομή, οι έδρες αυτές, με βάση τη διαδικασία της β’ φάσης της δεύτερης κατανομής, προσκυρώνονται, ανά μία, κατά σειρά, στο κόμμα ή συνασπισμό κομμάτων, που παρουσιάζει τα ψηλότερα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα, που προκύπτουν από τη δεύτερη κατανομή και παραχωρούνται στους συνδυασμούς των δικαιωθέντων κομμάτων κατ’ εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν για τη δεύτερη κατανομή.

Με βάση την πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ, όλες οι κατανομές των εδρών διενεργούνται από το Γενικό Έφορο Εκλογών, με μέθοδο η οποία είναι πιο κοντά στην απλή αναλογική καθώς το εκλογικό μέτρο, βάσει του οποίου γίνονται οι κατανομές, υπολογίζεται σε παγκύπρια βάση, διαιρώντας τον αριθμό των έγκυρων ψήφων παγκύπρια με το σύνολο των βουλευτικών εδρών. Με τον τρόπο αυτό, το εκλογικό μέτρο είναι το ίδιο μεταξύ των διαφόρων εκλογικών περιφερειών και μεταξύ πρώτης και δεύτερης κατανομής εδρών. Για παράδειγμα αν τα εκλογικά μέτρα της πρώτης κατανομής στις βουλευτικές εκλογές 2021 ηταν: Λευκωσία 6.117, Λεμεσός 6.052, Λάρνακα 6.334, Αμμόχωστος 6.806, Πάφος 8.074 και Κερύνεια 5.852, ενώ το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής ήταν 4.543.

Με απλά λόγια, στην πρώτη κατανομή, μια έδρα της εκλογικής περιφέρειας Πάφου «στοίχιζε» 8.074 ψήφους, ενώ μια έδρα της εκλογικής περιφέρειας Κερύνειας «στοίχιζε» 5.852 ψήφους (από τις 56 έδρες, οι 29 δόθηκαν στην πρώτη κατανομή εδρών, με τον Δημοκρατικό Συναγερμό να «ξοδεύει» 8.074 ψήφους για μια έδρα στην Πάφο). Για τις 23 έδρες που δόθηκαν στην Α’ φάση της δεύτερης κατανομής, το «κόστος» ανερχόταν στις 4.543 ψήφους.

Στη Β’ φάση της δεύτερης κατανομής εδρών συμμετείχαν 3 κομματικοί συνδυασμοί, με τα αδιάθετα από την Α’ φάση της δεύτερης κατανομής υπόλοιπα να ανέρχονται σε 3.937 για το ΔΗΚΟ, 2.132 για το ΔΗΣΥ και 680 για το ΑΚΕΛ. Το ΔΗΚΟ πήρε 2 έδρες και από μία έδρα ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Δηλαδή η έδρα που δόθηκε στην τελευταία κατανομή «στοίχιζε» μόλις 680 ψήφους.

Ανεξάρτητοι και

συνδυασμοί κομμάτων

Με την πρόταση νόμου επιτρέπεται επίσης η συμμετοχή συνδυασμών ανεξαρτήτων στη δεύτερη κατανομή εδρών. Οι έδρες κατανέμονται μεταξύ των συνδυασμών και των μεμονωμένων υποψηφίων που συγκεντρώνουν από το σύνολο των εγκύρων ψηφοδελτίων σ’ όλη την επικράτεια:

◗ Οι μεμονωμένοι υποψήφιοι ποσοστό 1,8%

◗ Οι συνδυασμοί ανεξαρτήτων και αυτοτελών κομμάτων 3,6%

◗ Οι συνασπισμοί δύο συνεργαζόμενων κομμάτων ποσοστό 10% και

◗ Οι συνασπισμοί πέραν των δύο συνεργαζόμενων κομμάτων ποσοστό 20%.

Μεμονωμένος υποψήφιος ο οποίος συγκεντρώνει ποσοστό 1,8% από το σύνολο των εγκύρων ψηφοδελτίων σ’ όλη την επικράτεια καταλαμβάνει μία έδρα στην εκλογική περιφέρεια στην οποία είναι υποψήφιος. Αν παραμένουν αδιάθετες έδρες, διενεργείται από το Γενικό Έφορο Εκλογής πρώτη και δεύτερη κατανομή εδρών μεταξύ των συνδυασμών. Με βάση την πρόταση νόμου, στη δεύτερη κατανομή εδρών συμμετέχουν όσοι συνδυασμοί έχουν δικαιωθεί με έδρα κατά την πρώτη κατανομή εδρών, ενώ διαγράφεται η υφιστάμενη πρόνοια για αυξημένη αντιπροσώπευση 7,2% των συνδυασμών κομμάτων για συμμετοχή στη β’ φάση της δεύτερης κατανομής, δηλαδή την τρίτη κατανομή.

Στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών που πραγματοποιήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου, υποβλήθηκε αντιπρόταση από τον κ. Μαρίνο Σιζόπουλο η οποία προνοεί όπως όλες οι κατανομές εδρών διεξάγονται σε επίπεδο εκλογικής περιφέρειας.