Η 3η Μαρτίου ήταν ημέρα αργίας για τους Ελληνοκύπριους, αλλά στον Λόφο, στο Προεδρικό Γραφείο η απουσία επίσημων εκδηλώσεων προσφερόταν για κατ’ οίκον εργασία ενόψει Γενεύης. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ήθελε να εκμεταλλευθεί την ημέρα για προετοιμαστεί ενόψει της άτυπης διάσκεψης που θα πραγματοποιηθεί το διήμερο 17 και 18 Μαρτίου.

 Μέχρι τότε η πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών δεν είχε σταλεί ώστε να είναι γνωστές οι απόψεις του Αντόνιο Γκουτέρες. Μέσα από τις επαφές που είχαν προηγηθεί λίγο ή πολύ όμως ήταν γνωστά τα διαδικαστικά.

Ετοιμασία για όλα τα σενάρια

Ούτως ή άλλως η προετοιμασία της ελληνοκυπριακής πλευράς, η οποία είχε ξεκινήσει από την ώρα που είχε ξεκαθαρίσει πως η άτυπη διάσκεψη θα πραγματοποιηθεί. Για τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τους συνεργάτες του η προετοιμασία σημαίνει ότι θα πρέπει να πάνε στη Γενεύη έτοιμοι για όλα τα πιθανά σενάρια (θετικά και αρνητικά).

Μπορεί να είναι η πρώτη φορά που ο ίδιος θα αναλάβει την ευθύνη να ηγηθεί της ελληνοκυπριακής πλευράς σε μια τέτοια συνάντηση, αλλά μια εμπειρία έχει αποκτήσει από την εμπλοκή του στο μακρινό 2017. Και η εμπειρία του λέει πως σε τέτοιες συναντήσεις χρειάζεται επαρκής και σωστή προετοιμασία για όλα τα σενάρια, είτε θετικά είτε αρνητικά.

Τίποτε δεν αποκλείεται

Η ιστορία του Κυπριακού έχει καταγραμμένες «ανατροπές» οι οποίες έφεραν την ελληνοκυπριακή πλευρά προ εκπλήξεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και σημείο αναφοράς η συνάντηση της Νέα Υόρκης τον Φεβρουάριο του 2004, όταν με μια κίνηση η τουρκοκυπριακή ηγεσία ανέτρεψε τη θεωρία της απόρριψης κάθε κίνησης από πλευράς ΓΓ ΟΗΕ. Μια άρνηση που πρόσφερε ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» προς την ε/κ πλευρά. Γι’ αυτό και στον Λόφο παρά τα καθημερινά αρνητικά μηνύματα το Ερσίν Τατάρ δεν ήταν έτοιμοι να συμφωνήσουν με την εκτίμηση ότι τίποτε δεν θα προκύψει στη Γενεύη. Σε καμιά συνομιλία μαζί τους δεν ήταν να δηλώνουν μετά σιγουριάς ότι τίποτε δεν μπορεί να προκύψει.  «Να περιμένουμε να δούμε» ήταν η επαναλαμβανόμενη τοποθέτηση ότι δεν θα προκύψει ο,τιδήποτε στην διάσκεψη.

Εκτίμηση στηριζόμενη πάνω σε δύο δεδομένα

Η απροθυμία της Λευκωσίας να συμφωνήσει με εκτιμήσεις ότι είναι ανούσιο να αναμένεται κάποια θετική εξέλιξη στη Γενεύη στηρίζεται πάνω σε δύο δεδομένα:

>Πρώτον, τα μηνύματα που έφταναν κοντά της από την πλευρά της Γενικής Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών. Η πρόσκληση για πραγματοποίηση μιας τέτοιας συνάντησης από τον ίδιο το ΓΓ ΟΗΕ δεν προεξοφλούσε μια ακόμα κίνηση στο κενό, αλλά αντίθετα ήταν ένα δείγμα ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες θέλει να βγει κάτι θετικό από την όλη εξέλιξη.

>Δεύτερον, πολλά από τα μηνύματα που έφταναν προς τη Λευκωσία προερχόμενα είτε από την Άγκυρα είτε από τα κατεχόμενα δεν προεξοφλούσαν ένα αδιέξοδο. Μια πιο προσεκτική ανάγνωση των μηνυμάτων και μια ανάλυση έδειχναν ότι η τουρκική πλευρά μπορεί και να μην οδηγήσει τα πράγματα στο Κυπριακό σε οριστικό αδιέξοδο εάν ζυγίσει τα συν και τα πλην.

Επιβεβαίωση μέσα από την πρόσκληση

Στη Λευκωσία ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προετοιμαζόταν για την άτυπη διάσκεψη της Γενεύης ενώ την ίδια ημέρα ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ετοίμαζε την πρόσκλησή του.

Η πρόσκληση του Αντόνιο Γκουτέρες με ημερομηνία 3 Μαρτίου 2025, για το περιεχόμενο της οποίας έχουμε λάβει γνώση, έρχεται ουσιαστικά να επιβεβαιώσει αυτό που και η Λευκωσία εκτιμούσε όλο το προηγούμενο διάστημα. Ότι δηλαδή ο ΓΓ ΟΗΕ από την ώρα που αποφάσισε να συγκαλέσει μια διάσκεψη, έστω και υπό άτυπη μορφή, είχε κατά νουν να βγει ένα αποτέλεσμα που να ανοίγει το δρόμο προς τα εμπρός και σίγουρα να μην καταλήγει σε κάποιο αδιέξοδο.

Δημιουργία θετικής δυναμικής

Ο Αντόνιο Γκουτέρες επέλεξε σε δύο φάσεις στη σύντομη επιστολή του να υπογραμμίσει το βασικό ζητούμενο για την άτυπη διάσκεψη της Γενεύης. Θέλει αποτέλεσμα και δημιουργία θετικής δυναμικής. Συγκεκριμένα ο ΓΓ ΟΗΕ σημειώνει:

  • Ο σκοπός της συνάντηση είναι να διεξαχθεί μια ουσιαστική συζήτηση για το δρόμο προς τα εμπρός στο Κυπριακό.
  • Η δέσμευση των Ηνωμένων Εθνών για στήριξη των ηγετών στην Κύπρο για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής πορείας προς τα εμπρός για το Κυπριακό.
  • Αυτή η συνάντηση θα εξυπηρετήσει την ανανέωση του διαλόγου και να σηματοδοτήσει την απαρχή μιας πιο θετικής δυναμικής για το μέλλον.

Γιατί έχει σημασία

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών δείχνει σαφώς ότι θα πάει στη Γενεύη με στόχο να πετύχει κάτι θετικό που θα βοηθήσει στην προσπάθεια του διεθνούς οργανισμού να δημιουργηθεί μια προοπτική στο Κυπριακό.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες κινείται στο μίνιμουμ δυνατό αποτέλεσμα, κρατά χαμηλά το δείκτη προσδοκιών και δείχνει πως πρώτη του έγνοια είναι η αποφυγή ενός αδιεξόδου. Γι’ αυτό και υπογραμμίζει πως θα πρέπει η διάσκεψη να σηματοδοτήσει την απαρχή μιας πιο θετικής δυναμικής για το μέλλον.

Θέλει ουσιαστικά να πετύχει μια συμφωνία, έστω και μέσα από μια άτυπη διαδικασία, ότι θα υπάρξει μια συνέχεια στις προσπάθειες μέσα από έναν διάλογο υπό την ομπρέλα των Ηνωμένων Εθνών.

Ο ΓΓ ΟΗΕ δείχνει ότι δεν κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με την άποψη της τουρκικής πλευράς ότι έχει ήδη καταγραφεί η απουσία κοινού εδάφους και ως εκ τούτου δεν υφίσταται λόγος για συνέχιση της προσπάθειας.

Ερωτηματικό για τη συνέχεια

Η τουρκική πλευρά, πρωτίστως μέσω των δημόσιων τοποθετήσεων της τουρκοκυπριακής ηγεσίας δείχνει τις προθέσεις της για τη Γενεύη. Δείχνει πως η αποστολή της στη Γενεύη είναι να οδηγήσει την όλη διαδικασία σε ένα ναυάγιο.

Ο Γενικός Γραμματέας έδειξε πως ο δικό τους στόχος είναι να υπάρξει αποτέλεσμα σ’ αυτή την άτυπη διάσκεψη.

Ερωτηματικό παραμένει το τι θα πράξει ο επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού έχοντας ενώπιόν του τη συγκεκριμένη τουρκική στάση. Στο παρελθόν δεν έδειξε να έχει διάθεση να πάει σε σύγκρουση εάν κάποια από τις δύο πλευρές κινείται εκτός του πλαισίου που καθόρισε ο ίδιος ο ΟΗΕ.

Πέρασαν ήδη τέσσερα χρόνια

Η προηγούμενη συνάντηση στην ίδια πόλη, πριν από τέσσερα ακριβώς χρόνια, άφησε μια πικρή γεύση ως προς την αποφασιστικότητα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Επέστρεψε στον Ερσίν Τατάρ να βάλει στο τραπέζι όρους οι οποίοι ουσιαστικά εκτροχίαζαν το Κυπριακό εκτός του πλαισίου που καθορίζεται από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Παρά την ενόχλησή του από τις ενέργειες του Ερσίν Τατάρ δεν θέλησε στη συνέχεια να κάνει οποιαδήποτε κίνηση προκειμένου να τον επαναφέρει στη σωστή γραμμή. Κάτι που επέτρεψε στην τουρκική πλευρά να εδραιώσει τη θέση της. Κι ενώ αρχικά μιλούσε για αποδοχή της κυριαρχικής ισότητας, θέλοντας να κρύψει όποια αναφορά σε λύση δύο κρατών, στη πορεία έφτασε να μιλά ανοικτά ότι η μόνη δυνατή λύση του Κυπριακού είναι τα δύο κράτη.