Έγγραφο εργασίας για την κατάσταση στην περιοχή ενόψει των εξελίξεων στην περιοχή κατέθεσε η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ε.Ε. Ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος σε συνέντευξή του στο «Φ» αποκαλύπτει ότι ενόψει του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων έχει σταλεί έγγραφο εργασίας για την κατάσταση στην περιοχή. Παράλληλα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έστειλε επιστολή προς τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προτάσσοντας το θέμα της Συρίας ενόψει της συνόδου κορυφής αυτή την εβδομάδα.
Στη συνέντευξή του ο ΥΠΕΞ αναλύει εκτενώς τις δύο σημαντικές εξελίξεις στο τομέα της εξωτερικής πολιτικής, την επίσκεψη του Βρετανού Πρωθυπουργού στη Λευκωσία και τον επικείμενο Στρατηγικό Διάλογο με το Ηνωμένο Βασίλειο, αυτή την εβδομάδα. Επιπρόσθετα αναφέρεται εκτενώς στις σχέσεις της Κύπρου με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Να ξεκινήσουμε από την επίσκεψη του Βρετανού πρωθυπουργού, πως την αξιολογείτε;
Ξεκινώντας από το γεγονός ότι η τελευταία φορά που είχαμε επίσημη επίσκεψη ήταν το 1971, αυτονόητα υπάρχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Ειδικά δε αν λάβουμε υπόψη ότι είχε προηγηθεί προ μόλις λίγων εβδομάδων η πρόσκληση προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να επισκεφθεί την Ντάουνινγκ Στρίτ. Άρα δεν είναι κάτι που μπορεί κάποιος να το δει αποσπασματικά. Πρέπει να το δει μέσα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο. Υπάρχει μια νέα κυβέρνηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Πρόεδρος προσκλήθηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ, είχαμε την επίσκεψη του Βρετανού Πρωθυπουργού στην Κύπρο, υπάρχει προγραμματισμένη δική μου συνάντηση, πρόγευμα εργασίας, με τον ομόλογό μου την ερχόμενη Τρίτη 17 Δεκεμβρίου, και αμέσως μετά είναι ο Στρατηγικός Διάλογος Κύπρου-ΗΒ. Μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις, οι οποίες έχουν τη δική τους ειδική σημασία και δεν είναι εξελίξεις που προέκυψαν τυχαία…
Τι είναι εκείνο που διαφοροποίησε τα δεδομένα ώστε να δούμε αυτή την κινητικότητα ή την αλλαγή προσέγγισης από πλευράς ΗΒ;
Θεωρούμε ότι με σαφή τρόπο έχει καλλιεργηθεί η άποψη σε τρίτες χώρες ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένας αξιόπιστος και σταθερός εταίρος σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περιοχή. Κάθε χώρα που βλέπει τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα δεν μπορεί να παραγνωρίζει κάτι το οποίο είναι πλέον ορατό σε πάρα πολλούς άλλους. Συνεπώς, με το ΗΒ υπάρχει μια σχέση στο διμερές επίπεδο, η οποία έχει ιστορικό βάθος, αλλά έχει και ιστορικό πρόσημο. Επίσης έχει καλλιεργηθεί η άποψη ότι μπορεί κάποιος να στηριχτεί πάνω στην Κυπριακή Δημοκρατία σε ό,τι αφορά την προβλεψιμότητα και την χρησιμότητά της. Οι εξελίξεις στην περιοχή στην οποία βρισκόμαστε είναι ραγδαίες. Υπάρχει η δυνατότητα, η βούληση και κυρίως η διάθεση από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας να αξιοποιήσει τα γεωστρατηγικά της πλεονεκτήματα. Και αυτό, από μόνον του πλέον, έχει πείσει άλλες χώρες ότι δεν είναι σχήμα λόγου, αλλά είναι κάτι το οποίο συνδυάζεται ή συσχετίζεται με ουσιαστικές ενέργειες.
Πόσο επηρεάζονται από τις σχέσεις των δύο χωρών που έχουν να κάνουν με το Κυπριακό;
Κοιτάξτε, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει την βαρύτητα του Κυπριακού, και το γεγονός ότι για εμάς είναι ζήτημα επιβίωσης. Τούτου λεχθέντος μπορούμε να πούμε ότι τόσο στη συνάντηση στη Λευκωσία όσο και σε αυτή που προηγήθηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ, οι συζητήσεις δεν περιστρέφονταν γύρω από το Κυπριακό. Ήταν φυσικά μέρος της ατζέντας, ως ζήτημα το οποίο αφορά τόσο εμάς, όσο και το ΗΒ που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, είναι o pen-holder για το Κυπριακό. Αλλά πλέον η σχέση μας με το ΗΒ και με άλλες χώρες δεν προσδιορίζεται μόνο μέσα από το πρίσμα του Κυπριακού. Αυτός ήταν ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζετο η Κυπριακή Δημοκρατία. Και η προσπάθεια είναι πώς αλλάζουμε αυτή την οπτική, αναδεικνύοντας τα άλλα, πολλά πλεονεκτήματα που έχουμε, με τρόπο πάντοτε που να μην υποβαθμίζεται η τεράστια σημασία που έχει για μας έναν υπαρξιακό ζήτημα όπως το Κυπριακό. Η λογική της μονοθεματικότητας αλλά και της κατηγοριοποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας ως πρόβλημα, είναι κάτι που προσπαθούμε να αλλάξουμε.
Στο θέμα του Στρατηγικού Διαλόγου, τι είναι αυτό που πρέπει να αναμένουμε, θα υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα, θα γίνουν ανακοινώσεις;
Ο Στρατηγικός Διάλογος έχει μια δομή, η οποία έχει προσαρμοστεί στις συζητήσεις που προηγήθηκαν στο ανώτατο επίπεδο μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Βρετανού Πρωθυπουργού. Δόθηκε η πολιτική καθοδήγηση. Στηρίζεται πάνω σε συγκεκριμένους πυλώνες, που αφορούν θέματα ασφάλειας, άμυνας, εκπαίδευσης, τεχνολογίας, επενδύσεων, καθώς και θέματα που αφορούν περιφερειακές συνεργασίες. Ουσιαστικά, αφορά μια σειρά από ζητήματα τα οποία προσομοιάζουν με τη δομή του Στρατηγικού Διαλόγου που είχαμε και με τις ΗΠΑ, με τις απαραίτητες προσαρμογές. Συνεπώς, έχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε την έκβαση αυτού του διαλόγου, που θα λάβει χώρα την ερχόμενη Τρίτη. Αποτελέσματα τα οποία θα αφορούν την οριοθέτηση ενός οδικού χάρτη, με συγκεκριμένα παραδοτέα και χρονοδιαγράμματα.
Να μην περιμένουμε όμως ότι ο Στρατηγικός Διάλογος θα έχει άμεσο αποτέλεσμα το οποίο να μπορεί να ανακοινωθεί ως παραδοτέο, εκείνη τη στιγμή. Είναι μια διαδικασία η οποία, όμως, έχει πλέον μπει σε μια πολύ συγκεκριμένη και καθορισμένη βάση, εν συνεχεία της έκφρασης της ισχυρής πολιτικής βούλησης και από τις δύο πλευρές, ώστε αυτός ο τρόπος επικοινωνίας των δύο χωρών να έχει απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Θέλω να το πω ότι δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι αυτά είναι αυτονόητα. Δηλαδή τόσο ο διάλογος με το Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται, δεν είναι κάτι το οποίο τα αμέσως προηγούμενα χρόνια ήταν αυτονόητο ότι θα μπορούσε να έχει συμβεί, ή ότι θα είχε την ένταση και την πολιτική στήριξη που έχει τώρα. Τουναντίον, είναι αποτέλεσμα σκληρής και μεθοδικής δουλειάς, ανάδειξης των πλεονεκτημάτων, συνεργασιών, επαφών και της θεμελίωσης της βούλησης στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από τους ομολόγους του.
Ο διάλογος με τις χώρες του Κόλπου
Οι σχέσεις που αναπτύσσονται με χώρες του Κόλπου, οι συνεργασίες με τις χώρες της περιοχής, πόσο αντίκρισμα έχουν εντός της ΕΕ;
Δεν είναι σπάνιο πλέον σε πολλές περιπτώσεις, κατόπιν επαφών που έχουμε στην περιοχή, να έχουμε συναδέλφους από την ΕΕ, οι οποίοι μας προσεγγίζουν και ζητούν να μιλήσουν μαζί μας, να ενημερωθούν, να έχουν τις απόψεις μας, να κάνουμε μια συζήτηση. Με τον ίδιο τρόπο που και εμείς προσεγγίζουμε ζητήματα που αφορούν για παράδειγμα την Ουκρανία ή την Βόρειο Αφρική. Υπάρχουν χώρες τις οποίες αναγνωρίζεις ότι έχουν περισσότερη τριβή και καλύτερη αντίληψη για κάποια ζητήματα, που για αυτές έχουν τη δική τους ιδιαίτερη σημασία. Στα θέματα που αφορούν την περιοχή, η φωνή της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι μια φωνή πιο έντονη από το μέγεθος της. Και αυτό είναι κάτι το οποίο είδαμε πρόσφατα σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της κρίσης στη Συρία. Οι επαφές που είχαμε με πολλούς Ευρωπαίους συναδέλφους ήταν ακριβώς για το ποια είναι η δική μας οπτική, χωρίς να θέλουμε ούτε να επιβάλλουμε, ούτε να θεωρούμε ότι εμείς έχουμε την απόλυτη αλήθεια. Έχουμε, όμως, μία προσέγγιση και μία άποψη, η οποία έχει διαμορφωθεί επί του πεδίου και δεν είναι θεωρητική μόνο. Αυτό είναι κάτι το οποίο είναι υπερπολύτιμο στις στιγμές κρίσης κατά τις οποίες έχουν επίσης, δει ότι στην πράξη έχουμε υποβοηθήσει τις εκκενώσεις πολιτών από τις περιοχές αυτές, έχουμε δημιουργήσει το θαλάσσιο διάδρομο.
Η ΕΕ αντιλαμβάνεται την ιδιαιτερότητα και τη σημασία της περιοχής ή είναι στραμμένη αποκλειστικά στην Ουκρανία;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τεράστιες γεωστρατηγικές δυνατότητες. Έχει εξαιρετικά σημαντική παρουσία σε πάρα πολλά επίπεδα, αν πάρουμε το κομμάτι της ανθρωπιστικής βοήθειας, το κομμάτι της ανάπτυξης, το κομμάτι στήριξης οικονομίας τρίτων χωρών. Εδώ και χίλιες τόσες μέρες η προσοχή είναι στραμμένη προς την Ουκρανία για ευνόητους λόγους, και αυτό είναι κάτι το οποίο είναι απόλυτα λογικό. Υπάρχει μια σειρά από κράτη-μέλη τα οποία επηρεάζονται άμεσα από αυτό που έχει συμβεί και είναι φυσικά και θέμα αρχής.
Μετά την 7η Οκτωβρίου, σαφέστατα, δεν μπορούσε κάποιος πλέον να μην ενσκήψει πάνω στο τι συμβαίνει στη Γάζα. Στη συνεχεία ήταν ο Λίβανος. Ταυτόχρονα είχαμε τις επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, οι οποίες επηρεάζουν τη διεθνή ναυτιλία, με τεράστιο οικονομικό κόστος. Σ’ αυτά ήρθαν να προστεθούν οι απευθείας επιθέσεις του Ιράν κατά του Ισραήλ. Τώρα είναι η Συρία. Δεν έχει την πολυτέλεια η ΕΕ να μην έχει σφαιρική και ολιστική προσέγγιση.
Συνεπώς θα έχουμε και κατόπιν δικού μας αιτήματος, το οποίο μπήκε από την πρώτη στιγμή, συζήτηση για την κατάσταση στη Συρία την Δευτέρα, στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέστειλε μια επιστολή στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το ίδιο ζήτημα. Θέσαμε κάποια αιτήματα ή εισηγήσεις από πλευράς μας προς την Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ σε ό,τι αφορά θέματα Συρίας, κάποια πρακτικά βήματα τα οποία εισηγούμαστε να ληφθούν, και όλα αυτά θα συζητηθούν τη Δευτέρα. Καταθέσαμε δε έγγραφο εργασίας με εισηγήσεις προς την ΕΕ που θα είναι προς συζήτηση στο ΣΕΥ.
Οι εξελίξεις στη Συρία και ο ρόλος της Κύπρου
Κεφάλαιο Συρία: Πόσο μας επηρεάζουν οι εξελίξεις στη γειτονική χώρα;
Φυσικά και ανησυχούμε, και παρατηρούμε με πολλή προσοχή το τι έχει συμβεί και το τι συνεχίζει να συμβαίνει. Υπάρχει μια δυναμική αστάθεια στην περίπτωση της Συρίας, η οποία θα επηρεάσει ή δύναται να επηρεάσει ευρύτερα την περιοχή. Στην παρούσα φάση αυτό το οποίο είναι το ζητούμενο είναι να υπάρξει μια ομαλή μετάβαση της εξουσίας με έναν τρόπο συμπεριληπτικό, και λαμβάνοντας υπόψη πάρα πολύ σοβαρά την προστασία των μειονοτήτων.
Από εκεί και πέρα κάποιος αναμένει να οδηγηθούμε σε μια σταθερή διακυβέρνηση η οποία να μπορέσει να οδηγήσει τη Συρία μετά από όλα αυτά τα χρόνια, με όλα όσα έχουν συμβεί, σε μια στροφή προς τη θετική κατεύθυνση. Η προϋπόθεση για αυτό είναι να υπάρχει σταθερότητα στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και σταθερότητα ως προς έξωθεν παρεμβάσεις, οι οποίες δύνανται να δυναμιτίσουν ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο μείγμα.
Όσον αφορά την ΕΕ, η Ένωση πρέπει να έχει ρόλο την επόμενη μέρα και πρέπει να έχει θέση επίσης, ως προς την παρούσα κατάσταση πραγμάτων. Πρέπει επίσης να είναι στο τραπέζι με όσους είναι ενδιαφερόμενοι, ή με τις δυνάμεις οι οποίες έχουν ή θέλουν να έχουν ρόλο στα της Συρίας. Δεν μπορεί σε μια τέτοια συζήτηση που αφορά τον καθορισμό του μέλλοντος, με προεκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή με ό,τι αυτό συνεπάγεται, η ΕΕ να είναι απλώς παρατηρητής ή σχολιαστής. Και δεν θα είναι.
Από δογματική αφετηρία εκκινεί η κριτική για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ
Στο κεφάλαιο Ηνωμένες Πολιτείες, τι ήταν εκείνο που ώθησε τις δύο χώρες να φτάσουν στο σημείο συνεργασίας που βρίσκονται σήμερα ώστε να υπάρχει ένας συνεχής διάλογος και επικοινωνία;
Η σχέση έχει πάρει μια ανοδική τροχιά, έχει φτάσει πλέον στο καλύτερο σημείο στο οποίο βρίσκεται ιστορικά, ως αποτέλεσμα μιας σειράς ενεργειών και μιας δημιουργίας κλίματος κατανόησης, διάθεσης συνεργασίας και αναγνώρισης της αμοιβαίας ωφέλειας που προκύπτει. Και αυτά κτίζονται γύρω από μια βασική προϋπόθεση, που είναι η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένας προβλέψιμος εταίρος σε μια απρόβλεπτη περιοχή. Και προς αυτήν την κατεύθυνση εργαστήκαμε, καλλιεργώντας σχέσεις σε όλα τα επίπεδα με το Αμερικανικό Σύστημα, ξεκινώντας από την εδώ πρέσβειρα των Ηνωμένων Πολιτειών και φτάνοντας μέχρι το ανώτατο, όπως έχουμε δει με την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου στο Λευκό Οίκο. Την ίδια ώρα πρέπει να μπορείς να πείσεις. Και για να μπορείς να πείσεις πρέπει να μπορείς επί του πρακτέου να αποδείξεις ότι, όχι μόνο μπορείς να συνεργαστείς, ότι έχεις τη βούληση να συνεργαστείς, αλλά και ότι μπορείς να προσφέρεις τα όσα υπόσχεσαι.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση κρίσιμη ήταν πρώτα απ’ όλα η υπογραφή του Statement of Intent το 2018. Ακολούθως, η στάση μας ως προς την παράνομη ρωσική εισβολή κατά της Ουκρανίας και, εν συνεχεία, η στενότατη συνεργασία που αναπτύξαμε με το σχεδιασμό και την υλοποίηση του Θαλάσσιου Ανθρωπιστικού Διαδρόμου. Από αυτά προέκυψαν μια σειρά από ευκαιρίες. Υπάρχει το Κέντρο CYCLOPS, του οποίου η χρησιμότητα και ωφελιμότητα ενισχύθηκαν. Και μέσα από αυτό το πλέγμα, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, βλέπουμε να υπάρχει πρόοδος σε μια σειρά από ζητήματα, τα οποία ενίοτε προϋπήρχαν αλλά παρέμεναν στην ατζέντα, χωρίς όμως να υπάρχει και η ανάλογη πρόοδος. Η πρόοδος είναι αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης και πολιτικής πειθούς, αλλά και δυνατότητας να προχωρήσουμε στα τεχνικά ζητήματα. Θεωρούμε ότι και στα τρία αυτά επίπεδα έχουμε δείξει – και αποδείξει – ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε.
Τα τελευταία 24ωρα είχαμε ακόμα μια κίνηση από πλευράς ΗΠΑ σ’ ότι αφορά στρατιωτική εκπαίδευση. Πόσο σημαντική είναι αυτή απόφαση για την Κύπρο και τι σημαίνει πολιτικά/διπλωματικά;
Με την ένταξη της Κύπρου στον κατάλογο των χωρών που πληρούν τα κριτήρια για συμμετοχή σε πολυμερή στρατιωτικά εκπαιδευτικά προγράμματα υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, μαζί με χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η Κύπρος θα είναι η μόνη, εκτός ΝΑΤΟ και του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη που θα συμπεριληφθούν σε αυτόν τον κατάλογο χωρών. Η εξέλιξη αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της διεύρυνσης και εμβάθυνσης της στρατηγικής συνεργασίας Κύπρου-ΗΠΑ, η οποία πλέον ενισχύεται και σε νομοθετικό επίπεδο. Αποτελεί ουσιαστικά ακόμα ένα ορόσημο, και αναδεικνύει με απτό τρόπο την ενισχυμένη γεωπολιτική και στρατιωτική σημασία που αποδίδουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Αυτό που εσείς ονομάζετε ως «προβλέψιμος εταίρος» κάποιοι – κυρίως στο εσωτερικό – το θεωρούν ως πράξη εξυπηρέτησης από πλευράς Κύπρου των συμφερόντων κάποιων άλλων, είτε Αμερικανών είτε ΝΑΤΟϊκών.
Ίσως αυτό είναι ένα συμπέρασμα που προκύπτει διότι φαίνεται ιδιαίτερα περίεργο σε κάποιους το να εξυπηρετούμε πρώτα, και πάνω από όλα, τα δικά μας συμφέροντα. Η λογική του προσδιορίζω την εξωτερική μου πολιτική, είτε με μια δογματική αντίληψη, είτε με μια αυτοματοποιημένη προσέγγιση ως προς την κατεύθυνση της, καθοδηγούμενη από ιδεολογική αφετηρία, δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Αν υπάρχει κάποιος τη σήμερον ημέρα που θεωρεί ότι η εξαιρετική σχέση με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, αλλά και με χώρες του Κόλπου όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, δεν είναι προς όφελος της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά προς όφελος κάποιου άλλου τρίτου και αποκλειστικά και μόνο, αυτό δεν είναι, θεωρώ, μια σωστή ανάγνωση της κατάστασης.
Είναι από εκεί που ξεκινά σε πολλές περιπτώσεις η κριτική, που αφορά τη σχέση ως προς το Ισραήλ. Εμείς θεωρούμε ότι η σχέση με το Ισραήλ είναι στρατηγικής σημασίας, είναι σχέση που έχει χτιστεί τα τελευταία χρόνια, και είναι μια σχέση την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποσκάψει με τη λογική της δογματικής αντίθεσης η οποία φαίνεται να διακατέχει κάποιους αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Είναι μια σχέση η οποία έχει σημαντικές παραμέτρους, οι οποίες ωφέλησαν, και θα συνεχίσουν να ωφελούν, και τα δικά μας συμφέροντα. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί κάποιος να το παραγνωρίσει. Όπως εξίσου σημαντική είναι η εμβάθυνση της σχέσης που έχουμε με όλες τις αραβικές χώρες της περιοχής. Αρκεί κάποιος να δει τις τριμερείς, το επίπεδο των διμερών σχέσεων με την Αίγυπτο, την Ιορδανία, με τις χώρες του Κόλπου.Άρα η κριτική αυτή είναι επιλεκτική και ξεκινά από μια δογματική αφετηρία που δημιουργεί μια αντίληψη ότι εξυπηρετούμε απλά και μόνον τα συμφέροντα άλλων. Εξυπηρετούμε την Κυπριακή Δημοκρατία.
Δεν ακούσαμε από Άραβες την κριτική που ακούμε στο εσωτερικό
Εντοπίζετε προβλήματα που προκύπτουν από τις αντιδράσεις στο εσωτερικό;
Μπορεί κάποιος απλά να ανατρέξει και να δει το πρόγραμμα επισκέψεων, τόσο του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, όσο το δικό μου, καθώς επίσης των πρωτόγνωρο αριθμό επισκεπτών που έχουν έρθει στην Κύπρο, στα ανώτατα δυνατόν επίπεδα το τελευταίο χρονικό διάστημα. Αυτά, αν κάποιος κάνει μια συγκριτική ανάλυση ιστορικά, είναι πρωτοφανή. Για παράδειγμα, έχουμε δει την εβδομάδα που πέρασε το Βρετανό Πρωθυπουργό, και εξηγήσαμε την ιστορικότητα της επίσκεψης αυτής. Έχουμε δει τους ηγέτες της Ομάδας των MED9 μαζί με τον Ιορδανό Βασιλιά, ο οποίος επισκέφθηκε για δεύτερη φορά την Κύπρο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για την τριμερή με την Ελλάδα. Είχαμε δεκάδες επισκέψεις τόσο του Προέδρου όσο και δικές μου στο εξωτερικό, και άλλες δεκάδες επισκέψεις ξένων αξιωματούχων στην Κύπρο.
Δεν έχουμε ακούσει, ούτε από τους φίλους ηγέτες ούτε από τους ομολόγους του αραβικού κόσμου την κριτική την οποία ακούμε από κάποιους στο εσωτερικό. Δεν έχουμε ακούσει αυτήν την κριτική με αυτό το ύφος, με αυτήν την μορφή και αυτήν την ένταση, ούτε από τους ίδιους τους Παλαιστίνιους. Να θυμίσουμε ότι έχω επισκεφτεί τη Ραμάλα ως ο πρώτος Υπουργός Εξωτερικών μετά την 7η Οκτωβρίου, έχουμε συναντηθεί με τον ομόλογο μου στην Κύπρο, έχω συναντηθεί με τον Πρωθυπουργό, ο Πρόεδρος συνάντησε τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής. Υπάρχει μια διαρκής επαφή με όλους.
Έχουμε ακούσει τα μύρια τόσα ως προς την προσπάθεια του ανθρωπιστικού διαδρόμου και συνεχίζει να υπάρχει κριτική ως προς την αποτελεσματικότητα. Εχουμε φτάσει στο σημείο να θεωρείται από κάποιους ότι ξεγελάσαμε εμείς τις ΗΠΑ και τις παρασύραμε σε αυτό το project. Αυτά, αν κάποιος τα προσεγγίσει ορθολογιστικά, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι δεν έχουν καμία απολύτως βάση, αλλά άλλα ελατήρια
Η Κυπριακή Δημοκρατία, φρόντισε, σχεδίασε, συνεργάστηκε, πρόσφερε επιλογές που δεν υπήρχαν, ώστε να φτάσουν χιλιάδες τόνοι ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό της Γάζας. Πολύ περισσότερα από όσα έκαναν πολύ πιο μεγάλες και σημαντικές χώρες από εμάς, γεγονός που έχει αντιμετωπιστεί θετικά. Ως αποτέλεσμα, έχουμε σωρεία θετικών σχολίων όχι μόνο στο πολιτικό επίπεδο, αλλά στον ίδιο το διεθνή τύπο, ως προς την Κυπριακή Δημοκρατία.
