Επανήλθε ξαφνικά και δυναμικά στην επικαιρότητα η ανεδαφική και λανθασμένη θέση για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η συζήτηση αυτή πηγαινοέρχεται αναλόγως με τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά και την ανάγκη μιας συγκεκριμένης παράταξης και στελεχών της να προτάσσουν ανάλογα με τις εξελίξεις «τον προσανατολισμό τους».
Στο διάγγελμά του προς τον κυπριακό λαό το βράδυ της 1ης εκλογής του, το 2013, ο κ. Αναστασιάδης εξήγγειλε αίτηση για ένταξη της Κύπρου στο Νατοϊκό πρόγραμμα «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη». Δέκα χρόνια στη διακυβέρνηση ο ΔΗΣΥ ουδέποτε επανέφερε επί της ουσίας το ζήτημα. Αλλά συχνά πυκνά το χρησιμοποιεί όταν νιώθει είτε ότι εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, είτε για επιβεβαίωση του λεγόμενου προσανατολισμού του κόμματος, όπως άλλωστε καθορίζεται από την ίδια την επιλογή του ονόματός του (ΔΗΣΥ όπως δύση). Στα πλαίσια αυτά για παράδειγμα ο Αβέρωφ Νεοφύτου θυμήθηκε ξανά την ένταξη στο ΝΑΤΟ λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές, μετά από 10 χρόνια διακυβέρνησης του κόμματός του. Είναι προφανές ότι ακόμη και εάν αποδεχτεί κάποιος την ορθότητα της πολιτικής θέσης (με την οποία διαφωνώ), το βέτο της Τουρκίας με άλυτο το κυπριακό καθιστά αυτή τη συζήτηση φιλολογική. Για αυτό άλλωστε δεν έγινε ποτέ η περιβόητη αίτηση για ένταξη στο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη». Θα ήταν επίσης καλό μπροστά στην περίεργη σιωπή των άλλων πολιτικών δυνάμεων να θυμηθούμε τη ρήση του Τάσσου Παπαδόπουλου ότι η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ θα σημαίνει ότι η Κύπρος ως νεοσύλλεκτος κατατάσσεται με αξιωματικό την Τουρκία.
Ιστορικός αναθεωρητισμός ή βίαιη παραχάραξη της ιστορίας.
Το πρώτο μεγάλο θύμα της νέας ανεδαφικής συζήτησης για το ΝΑΤΟ και την Κύπρο υπήρξε η ίδια η ιστορία. Δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η ιστορία πρέπει να καθορίζει το σήμερα, ιδιαίτερα σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο. Όμως από την ιστορία πρέπει να αντλούμε τα σωστά διδάγματα και να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια σφάλματα. Και σίγουρα η ιστορία δεν μπορεί να γράφεται κατά το δοκούν για να εξυπηρετεί τις πολιτικές ανάγκες και σκοπιμότητες κάποιων σήμερα. Σε αυτά τα πλαίσια το αφήγημα της ηγεσίας του ΔΗΣΥ και της ακροδεξιάς για να κατευνάζει τις ενοχές της μεγάλης προδοσίας του 1974 βρίσκει σήμερα μεγαλύτερη απήχηση ιδιαίτερα από όσους θέλουν να προωθήσουν την ιδέα της «αποενοχοποιημένης» Αμερικής και του «αθώου» ΝΑΤΟ.
Η ουσία του αφηγήματος συνίσταται ουσιαστικά στο εξής: Για όλα τα δεινά μας ευθύνεται ο Μακάριος διότι εάν η Κύπρος υποταγόταν στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ δεν θα φτάναμε στο πραξικόπημα και στην εισβολή. Ισχυρίζονται ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μας αγαπούσαν έκτοτε, ήθελαν να μας βοηθήσουν αλλά εμείς για κάποιο ανεξήγητο λόγο δεν τους θέλαμε. Η προσέγγιση αυτή θυμίζει τις άθλιες προσεγγίσεις μετά από ένα βιασμό σύμφωνα με τις οποίες «δεν φταίει ο βιαστής αλλά η κοπέλα που φορούσε μίνι και προκαλούσε».
Θα μπορούσε κάποιος να αντιπαραβάλει σε αυτό το αφήγημα τις απολογίες κορυφαίων κρατικών αξιωματούχων των ΗΠΑ, όπως ο Κλίντον και ο Χόλμπρουκ προς την Ελλάδα και την Κύπρο για το ρόλο των ΗΠΑ κατά την επταετία της Χούντας και κατά το πραξικόπημα και την εισβολή στην Κύπρο. Θα μπορούσε απλά να παραπέμψει στην επιστολή του γερουσιαστή Κέννετι μετά την εισβολή, προς την αμερικανική κυβέρνηση. Τις δηλώσεις του ίδιου του Γλαύκου Κληρίδη στο ντοκιμαντέρ του Κακογιάννη «Αττίλας 74: Ο βιασμός της Κύπρου» για τις ευθύνες των ΗΠΑ. Ή να παραπέμψει στα δεκάδες βιβλία τα οποία με τεκμηρίωση πλέον εγγράφων και πρωτογενών πηγών καταμαρτυρούν τον αρνητικό ρόλο ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Θα μπορούσε τέλος απλά να παραπέμψει στο πόρισμα για το φάκελο της Κύπρου της κυπριακής Βουλής.
Ας δούμε όμως τις ιστορικές πραγματικότητες, όχι για να μεταφέρουμε μηχανιστικά το παρελθόν στο σήμερα, αλλά για να απαντήσουμε στον επικίνδυνο ιστορικό αναθεωρητισμό και τη βάναυση παραχάραξη της ιστορίας:
- Το 1959 τρεις νατοϊκές χώρες, Αγγλία, Τουρκία και Ελλάδα, διαμόρφωσαν στη Ζυρίχη μια προβληματική λύση την οποία ο Μακάριος καλέστηκε να υπογράψει στο Λονδίνο. Ανεξαρτήτως της κριτικής μας προς το Μακάριο για το γεγονός ότι δεν επέμεινε όσο έπρεπε για την εφαρμογή αυτής της έστω προβληματικής λύσης, αυτή είναι μια ιστορική πραγματικότητα η οποία καθόρισε πολλά για τη συνέχεια.
- Το 1964 μετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις οι ΗΠΑ κατέβαλαν κάθε προσπάθεια για μη εμπλοκή του ΟΗΕ και παραμονή του κυπριακού στα πλαίσια του ΝΑΤΟ για να εφαρμοστεί μια μορφή διχοτόμησης.
- Τα σχέδια για διχοτόμηση βγήκαν στο προσκήνιο με το αμερικανικό διχοτομικό σχέδιο «Ατσεσον».
- ΗΠΑ και ΝΑΤΟ συνεργάστηκαν με τη Χούντα για την υπόσκαψη της κυπριακής δημοκρατίας και πρωταγωνίστησαν στα σχέδια για διπλή ένωση και διχοτόμηση.
- ΗΠΑ και ΝΑΤΟ πρωταγωνίστησαν στους σχεδιασμούς για το πραξικόπημα και την εισβολή που οδήγησαν στη de facto διχοτόμηση της Κύπρου.
Άρα δεν ήταν η πολιτική μας «αντιδυτική», αλλά η πολιτική του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ ήταν ενάντια στα συμφέροντα της Κύπρου. Ο Μακάριος προσπαθούσε να αποφύγει τη διχοτόμηση η οποία προωθείτο μέσα από μία νατοϊκή ρύθμιση του ζητήματος. Αυτό επιβλήθηκε τελικά το 1974 με το μεγαλύτερο έγκλημα σε βάρος της Κύπρου και του λαού μας ανά τους αιώνες.
Κυπριακό και η παρούσα συγκυρία
Είναι επίσης αλήθεια ότι μετά το ’74 σε πολλές κρίσιμες καμπές του κυπριακού, ιδιαίτερα όταν οι ΗΠΑ είχαν να επιλέξουν μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, η ζυγαριά έγερνε σχεδόν πάντα προς την Τουρκία. Δεν μας ενδιαφέρει να έχουμε καλή σχέση με τις ΗΠΑ; Ασφαλώς και μας ενδιαφέρει να διατηρούμε με μία χώρα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και την ισχυρότερη χώρα αυτή τη στιγμή στον κόσμο καλές σχέσεις. Η Κύπρος μπορεί να προσφέρει πολλά ως γέφυρα ειρήνης και συνεργασίας μεταξύ δύσης και ανατολής, μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής. Η μετατροπή της Κύπρου σε στρατιωτικό ορμητήριο δεν προσφέρει τίποτα ουσιαστικά στην Κύπρο, αλλά αντίθετα αφαιρεί από το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει μακροπρόθεσμα στην περιοχή.
Η Κύπρος είναι Ευρώπη. Ιστορικά, πολιτισμικά και από το 2004 και πολιτικά αφού είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ένταξη έγινε με την ομόθυμη στήριξη όλων των πολιτικών δυνάμεων, και αποτελεί μία καθημερινή πραγματικότητα (στη Βουλή ψηφίζουμε σχεδόν σε κάθε ολομέλεια νομοθεσίες με βάση ευρωπαϊκές οδηγίες). Είτε στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (η κριτική είναι συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής κουλτούρας και σκέψης), είτε όχι, αυτή είναι μια αναντίλεκτη πραγματικότητα.
Δίνουμε σήμερα αγώνα σωτηρίας, με μια προσπάθεια η οποία συγκεντρώνει τη στήριξη των πλείστων πολιτικών δυνάμεων για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που έμειναν στο Γκραν Μοντανά. Την ίδια στιγμή εξυφαίνονται προσεγγίσεις και ιδέες στο παρασκήνιο, κυρίως από πλευράς Βρεττανών, για μοίρασμα της απόστασης μεταξύ ΔΔΟ και κυριαρχικής ισότητας που απαιτεί η Τουρκία. Στο εσωτερικό διάφοροι «υπερνατοϊκοί» επιχειρηματολογούν πλέον ανοικτά για τα δύο κράτη ή μας λένε με νόημα να ξεχάσουμε τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
Ας αφήσουν κάποιοι τα επικίνδυνα παιχνίδια και ας αφήσουν το λαό και την πολιτική ηγεσία να επικεντρωθούμε στην προσπάθεια να σώσουμε την πατρίδα μας από τον όλεθρο.
*Βουλευτής Λευκωσίας, ΑΚΕΛ
