Τα χαρτιά της ανοίγει η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Μαρία Παναγιώτου στον «Φ» αναφορικά με τις κινήσεις στις οποίες προέβη για την εξασφάλιση μέσων πυρόσβεσης μετά διαπίστωση ότι δεν θα είχαμε έγκαιρα τα μισθωμένα ελικόπτερα και αεροσκάφη.

Η Υπουργός που βρίσκει απόλυτα λογική και σεβαστή την κριτική που δέχθηκε η Κυβέρνηση ως αποτέλεσμα της καταστροφικής πυρκαγιάς στην Πάφο, έχει προχωρήσει στην κατάρτιση πλάνου σε συνεννόηση με τη Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων ώστε να έχουμε πιο σύντομα τα πτητικά μέσα.

Δηλώνει έτοιμη να παραδώσει τη διοικητική έρευνα για τον Ακάμα εκεί και όπου απαιτείται, έθεσε χρονοδιάγραμμα για ολοκλήρωση των διαταγμάτων προστασίας και διαχείρισης που εκκρεμούν τον Ιούνιο του 2025 και  εξηγεί  πότε θα προχωρήσει ο επαρκής καθορισμός του Δικτύου Natura 2000.

-Ασκήθηκε έντονη κριτική στους χειρισμούς του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για θέματα δασοπυρόσβεσης, ειδικά για το θέμα της επάρκειας των πτητικών μέσων. Τι απαντάτε σε αυτό;

-Ήδη από την πρώτη πυρκαγιά που ξέσπασε τον Απρίλιο, δηλώσαμε δημόσια τις δυσκολίες σχετικά με τη μίσθωση των πτητικών μέσων λόγω των νενομισμένων διαδικασιών που έγιναν με τις συμβάσεις και τις προσφορές. Ήταν διαδικασίες που είχαν ήδη αρχίσει και είχα υποχρέωση να ακολουθήσω. Ζητήσαμε εξηγήσεις, τόσο από τους τεχνοκράτες όσο και από ειδικούς στα θέματα πυροπροστασίας, για τους λόγους που συνέβαινε αυτό. Μας εξηγήθηκε πως η αφαίρεση της ρωσικής αγοράς λόγω των κυρώσεων, στην οποία η Κύπρος κατέφευγε στο κομμάτι της αεροπυρόσβεσης, η μη ανανέωση της σύμβασης για τα ελικόπτερα και η εκ νέου προκήρυξη της σύμβασης για τα αεροπλάνα, προκάλεσαν καθυστέρηση αλλά και δυσκολία ανταπόκρισης των αγορών. Σε σχετική συνάντηση, μάλιστα, που κατεπειγόντως ζήτησα να γίνει με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, μας εξηγήθηκε ότι αυτό το πρόβλημα καταγράφηκε και σε άλλες χώρες της ΕΕ.  Εξηγήσαμε στους αρμόδιους τεχνοκράτες του Τμήματος Δασών πως το θέμα των πτητικών ήταν και είναι στην πρώτη προτεραιότητα, και πως θα έπρεπε να είχαν εξευρεθεί ήδη οι εναλλακτικές λύσεις για να μπορέσει το Τμήμα να ανταποκριθεί με επάρκεια στην αντιπυρική περίοδο. Λόγω των συμβάσεων που έτρεχαν, η εισήγηση της τότε διεύθυνσης του Τμήματος Δασών και της διοίκησης του Υπουργείου ήταν η ενίσχυση των επίγειων δυνάμεων, όπως και έγινε. Θεωρώντας τις ενέργειες αυτές ως μη επαρκείς λόγω των καιρικών συνθηκών, προχωρήσαμε και σε αναζήτηση βοήθειας από τις γύρω χώρες, ήδη από τον Απρίλιο, αλλά και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας με αίτημα να σταθμεύσουν στο νησί πτητικά μέσα μέχρι να έρθουν αυτά που είχαν προκηρυχθεί μέσω των προσφορών.

Σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Άμυνας και την Εθνική Φρουρά, κάναμε επαφή με 7 χώρες εκ των οποίων η Αίγυπτος και η Ιορδανία ανταποκρίθηκαν θετικά στο να μετασταθμεύσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο νησί πτητικά μέσα. Οι υπόλοιπες χώρες δήλωσαν μη δυνατότητα παραχώρησης πτητικών μέσων, αφού και εκείνες αντιμετωπίζουν ακραίες καιρικές συνθήκες, αλλά διαβεβαίωσαν πως θα μπορούσαν να ανταποκριθούν αμέσως και όταν υπήρχε σε εξέλιξη πυρκαγιά. Αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών είναι ότι σήμερα υπάρχουν στο νησί 6 πτητικά μέσα από τις δύο αυτές χώρες, με τα δύο Ιορδανικά ελικόπτερα να βρίσκονται στην Κύπρο από την Κυριακή του Πάσχα.

-Παρόλα αυτά στη μεγάλη πυρκαγιά της Πάφου δεν είχαμε στη διάθεσή μας τα μέσα αυτά και απευθυνθήκατε για εξασφάλιση μέσων από Ιορδανία, Αίγυπτο και Ελλάδα.

-Η πυρκαγιά της Πάφου στις 11 Ιουνίου, συνέπεσε με τον χρόνο άφιξης στο νησί των 2 πτητικών από την Αίγυπτο και των 4 πτητικών που μίσθωσε το Τμήμα Δασών. Όλες οι ενέργειες που κάναμε με τους συνεργάτες μου για να έχουμε στο νησί 9 πτητικά, και όχι 6 όπως είχαμε τις προηγούμενες χρονιές, καρποφόρησαν την ίδια μέρα που ξέσπασε η πυρκαγιά. Αυτό δεν επέτρεψε να αξιοποιήσουμε τα επιπλέον μέσα. Εκείνη τη μέρα τέθηκαν σε συναγερμό όλες οι δυνάμεις που είχαμε στη διάθεσή μας, τόσο οι επίγειες, όσο και τα πτητικά μέσα, για να μπουν στην μάχη με τις φλόγες. Να υπενθυμίσω πως την πυρκαγιά εντόπισε το αεροσκάφος του Τμήματος Δασών το οποίο περιπολούσε και προχώρησε με 2 ρίψεις. Τα 6 μποφόρ όμως που επικρατούσαν εκείνη τη μέρα αλλά και η μορφολογία του εδάφους δημιούργησαν, δυστυχώς, μία άνιση μάχη με τις φλόγες. Τόσο η Πυροσβεστική Υπηρεσία που είχε τον συντονισμό της εν λόγω πυρκαγιάς, όσο και το Τμήμα Δασών, αλλά και εθελοντές και κάτοικοι, πάλεψαν κυριολεκτικά με τις φλόγες. Δεν μπορώ να ξεχάσω τις αναφορές των αυτοπτών μαρτύρων για την ταχύτητα με την οποία έτρεχε η πυρκαγιά λόγω των ανέμων. Παλέψαμε με όλες μας τις δυνάμεις απέναντι σε μια καταστροφή που λόγω ακριβώς της δυσκολίας της, βάλαμε ως πρώτη προτεραιότητα να μη χαθεί καμία ανθρώπινη ζωή. Πολιτών, πυροσβεστών, δασικών λειτουργών, δασοπυροσβεστών, εθελοντών. Η οργή των πολιτών, η αγανάκτησή και η κριτική είναι απόλυτα λογική και απόλυτα σεβαστή. Είδαν το βιός τους να χάνεται μπροστά στα μάτια τους. Γι’ αυτό από την ίδια στιγμή βρεθήκαμε έμπρακτα δίπλα τους προχωρώντας στην παροχή οποιασδήποτε αναγκαίας βοήθειας και με την άμεση καταβολή αποζημιώσεων.

–Ποιες άλλες ενέργειες έγιναν πέραν από αυτές που σχετίζονται με τα πτητικά;  

-Προχωρήσαμε σε εντατικές ενέργειες για να ικανοποιηθεί το δίκαιο αίτημα των δασοπυροσβεστών για να είναι σε πλήρη απασχόληση σε διάστημα 8 μηνών και όχι 6 όπως συνέβαινε μέχρι την περίοδο που ανέλαβα. Με αυτή την ενέργεια το Τμήμα Δασών μπόρεσε να τεθεί σε επιφυλακή από τον Απρίλιο και όχι από τον Μάιο, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Πέραν αυτών, ζητήσαμε από το Τμήμα Δασών να προχωρήσει σε γεωγραφική επάρκεια των καδενοφόρων, να γίνονται περιπολίες μαζί με άλλες υπηρεσίες (Αστυνομία, Ταμείο Θήρας, ΕΦ) αλλά και να γίνεται αυξημένη χρήση των διαθέσιμων υποδομών που έχουμε σε κάμερες και drones. Μαζί με αυτά συνεχίζουμε, μαζί με τους συνεργάτες μου, να εξετάζουμε πρόσθετες δυνατότητες που μπορεί να μας δώσει η τεχνολογία και η αμεσότητα κάλυψης των αναγκών μας.

-Τον Μάρτιο του 2024 σε σύσκεψη στο Προεδρικό λήφθηκε απόφαση για μόνιμη ικανοποίηση των αναγκών της Κυπριακής Δημοκρατίας σε πτητικά μέσα πυρόσβεσης ώστε ο συνολικός αριθμός τους να είναι 10. Σε ποιες ενέργειες έχετε προβεί για υλοποίηση της απόφασης;

-Η απόφαση του Μαρτίου 2024 για αγορά ιδιόκτητων πτητικών μέσων που να συμπληρώνουν σε αριθμό τα 10, αποτελεί μία ακόμα υλοποίηση του προγράμματος διακυβέρνησης. Πρόκειται για μία πολύ σημαντική απόφαση που θα μας επιτρέψει να αποδεσμευτούμε σε βάθος πενταετίας από τις δαιδαλώδεις διαδικασίες συμβάσεων που οδηγούν σε καθυστερήσεις και μας καθιστούν εξαρτώμενους από τις γειτονικές, και όχι μόνο, χώρες. Λόγω της σημασίας της απόφασης αυτής, της καθυστέρησης αλλά και των προβλημάτων που προκύπτουν μέχρι να επιτευχθεί κατακύρωση, έδωσα οδηγίες όπως η Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων αναλάβει από τούδε και στο εξής τη διεκπεραίωση όλων των συμβάσεων που αφορούν αγορά ή μίσθωση πτητικών μέσων. Την ίδια στιγμή, μαζί με τη Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων, καταρτήσαμε ένα ολοκληρωμένο πλάνο για τα στάδια που περιλαμβάνει η διαδικασία της αγοράς ώστε να έχουμε όσο πιο σύντομα τα πτητικά μας μέσα. Πρώτο στάδιο αυτής της διαδικασίας κρίθηκε ο καταρτισμός των  τεχνικών λεπτομερειών από εμπειρογνώμονες, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τα δεδομένα με τις κλιματολογικές συνθήκες, την γεωγραφία, τις καλές πρακτικές άλλων κρατών μελών και διαδικασιών που προνοούνται σε επίπεδο ΕΕ και όχι μόνο.  

-Μετά την  σύσκεψη ο ΠτΔ δήλωσε δημόσια ότι η ΚΔ θα είναι έτοιμη για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι δεν ήμασταν έτοιμοι. Μήπως ο ΠτΔ δεν είχε την ορθή ενημέρωση στην εν λόγω σύσκεψη;

-Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του έθεσε το θέμα της πυροπροστασίας ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Γι’ αυτό και η απόφαση για μεταφορά της μονάδας πτητικών μέσων στην ΕΦ. Δόθηκαν προς τους τεχνοκράτες εκείνες οι οδηγίες που έπρεπε και πρέπει να πράξουν ώστε η Κύπρος να μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια στα νέα κλιματολογικά δεδομένα που μας επιβάλλουν να αναθεωρούμε συνεχώς τους σχεδιασμούς μας. Έχουμε πλέον να αντιμετωπίσουμε περισσότερες πυρκαγιές, μεγαλύτερες σε διάρκεια, και μάλιστα σε μία χώρα άνυδρη με χωρίς υγρασία στο έδαφος. Το Τμήμα Δασών, οι επιχειρησιακοί αλλά και ο Συντονιστής Πυρκαγιών διαβεβαιώνουν πως οι διαθέσιμες δυνάμεις που έχουμε ανταποκρίνονται με αμεσότητα και επιτυγχάνουν την κατάσβεση των πυρκαγιών. Από τον Απρίλιο μέχρι σήμερα είχαμε δεκάδες πυρκαγιές που κατασβέστηκαν, εκ των οποίων οι 4 ήταν πάρα πολύ δύσκολες λόγω του μεγέθους, της μορφολογίας του εδάφους αλλά και των καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν με το που ξέσπασαν. Το ζητούμενο σε μια πυρκαγιά είναι να μην ξεσπάσει. Από τη στιγμή που θα ξεσπάσει το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο, και πρώτιστη μας έγνοια σε αυτή την περίπτωση είναι οι ανθρώπινες ζωές. Γι’ αυτό και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας δημιουργεί σε πλαίσιο αλληλεγγύης ένα σημαντικό δίκτυο στήριξης ανάμεσα σε όλα τα κράτη μέλη, αφού είναι πάντα ορατός ο κίνδυνος να χρειαστεί να καταφύγουν σε χρήση επιπρόσθετης βοήθειας για αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, όσο κι αν έχουν προετοιμαστεί. Επαναλαμβάνω, η μεγάλη πρόκληση είναι η πρόληψη των πυρκαγιών και σε αυτό εστιάζουμε.

-Θα δοθούν στη δημοσιότητα οι τρείς διοικητικές και η πειθαρχική έρευνα για τον Ακάμα. Ναι ή όχι;

-Από την πρώτη στιγμή που ολοκλήρωσα τη μελέτη της δεύτερης διοικητικής έρευνας που παρέλαβα, αλλά και τώρα, με την τρίτη διοικητική όπου ζήτησα επιπρόσθετες πληροφορίες, έδρασα σε πλαίσιο διαφάνειας. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο θα δράσω και με την ολοκλήρωση της πειθαρχικής έρευνας του Ακάμα καταθέτοντάς την εκεί και όπου απαιτείται, ακολουθώντας όλες τις νενομισμένες διαδικασίες.

-Πως γίνεται να φταίνε οι διευθυντές του Τμήματος Περιβάλλοντος και του Τμήματος Δασών (ΤΔ) και να μην έχει καμία ευθύνη ο διευθυντής του έργου; Τις μελέτες ποιος τις υπόγραφε;

-Οι ενδεχόμενες πειθαρχικές ευθύνες έχουν υποδειχθεί από τον ερευνώντα λειτουργό στη βάση των στοιχείων και της τεκμηρίωσης που δίνει στην έρευνά του. Από εκεί και πέρα να θυμίσω ότι αυτή την στιγμή είναι σε εξέλιξη η πειθαρχική έρευνα και όπως δήλωσα θα αποφύγω τις όποιες αναφορές ενδέχεται να μολύνουν την διαδικασία.

-Όπως προκύπτει από επιστολή του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων , η παράβαση όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου  Ακάμα και της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου στις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000, διαπιστώθηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο 2022, δηλαδή ακριβώς έναν χρόνο πριν τις σχετικές καταγγελίες των περιβαλλοντικών οργανώσεων που υποβλήθηκαν στα τέλη Οκτωβρίου 2023. Γιατί δεν προχώρησαν οι αλλαγές επί των κατασκευαστικών σχεδίων;

-Οι θέσεις των εμπλεκομένων τμημάτων, στα οποία περιλαμβάνεται και το ΤΑΥ, κλήθηκαν να αξιολογηθούν από την αρμόδια αναθέτουσα αρχή του έργου, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές πρόνοιες της σύμβασης. Το ΤΔ κλήθηκε να συγκεράσει τις ανησυχίες του ΤΑΥ με τον υφιστάμενο σχεδιασμό και προέβη, όπως με ενημέρωσαν, σε βελτιώσεις όπου ήταν δυνατό και εφικτό. Οι βασικές ανησυχίες του ΤΑΥ αφορούσαν ενδεχόμενη αλλαγή στην υδρομορφολογία κάποιων υδατορεμάτων. Με τα δεδομένα που βρίσκονταν στη διάθεσή των αρχών, εκτιμήθηκε ότι μπορούσαν να γίνουν μικρής έκτασης βελτιωτικές τροποποιήσεις στον σχεδιασμό σε σχέση με τα αρχικά κατασκευαστικά σχέδια του έργου, κάτι το οποίο και υιοθετήθηκε από όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα. Είναι γεγονός ότι τα πλημμυρικά φαινόμενα που παρατηρήθηκαν την φετινή περίοδο στην περιοχή, ανέδειξαν την ανάγκη επαναξιολόγησης των υδραυλικών παρεμβάσεων του έργου και κρίθηκε σκόπιμη η διερεύνηση πρόσθετης στοχευμένης  παρέμβασης σε σημεία του όλου έργου. Έτσι, τώρα, δίνεται η δυνατότητα να εξευρεθεί βέλτιστη λύση που να ικανοποιεί τις ανησυχίες του ΤΑΥ για τη διασφάλιση της συνέχειας του ποταμού. Άποψή μου είναι πως οι υποδομές που θα κατασκευαστούν στο ΕΔΠ Ακάμα θα πρέπει να έχουν μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και να αποτελούν πρότυπο για μελλοντικά έργα, προάγοντας κυρίως τον σεβασμό στο περιβάλλον. Από αυτή την κατηγορία έργων, δεν μπορούν να απουσιάζουν οι διαβάσεις επί υδατορεμάτων.

Καλύπτεται επαρκώς η προστασία των νυχτερίδων

-Έχουν γίνει ενέργειες για επαρκή καθορισμό του δικτύου Natura 2000, κυρίως όσον αφορά την προστασία των νυχτερίδων;

-Η ομάδα εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου η οποία παρακολουθεί σε τακτική βάση τα σημαντικά είδη και τα ενδιαιτήματά τους, εκτιμά πως έχουν καλυφθεί σημαντικές ανεπάρκειες όσον αφορά τους χερσαίους οικοτόπους και είδη. Σημειώνεται ότι η Κύπρος έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σε χερσαίες προστατευόμενες περιοχές μεταξύ των Κρατών-Μελών της ΕΕ. 

Συγκεκριμένα, για τα είδη των νυχτερίδων τα οποία αποτελούν είδη με ιδιαίτερες οικολογικές ανάγκες αφού χρησιμοποιούν εναλλακτικά καταφύγια κατά την διάρκεια του χρόνου ανάλογα με τον κύκλο ζωής τους, η μεγάλη πλειοψηφία των ειδών και των καταφυγίων τους, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, καλύπτεται επαρκώς από το δίκτυο. Για τις δύο περιπτώσεις που αφορούν δύο είδη, η ανάγκη για περαιτέρω προστασία, θα διαφανεί μετά και την ολοκλήρωση του έργου της Εποπτείας το οποίο εκπονείται για την ετοιμασία και υποβολή της Εξαετούς Έκθεσης για την κατάσταση των οικοτόπων και ειδών της οδηγίας των Οικοτόπων. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι εναπομείνασες ανεπάρκειες αφορούν κυρίως τον καθορισμό υπεράκτιων περιοχών για τα πτηνά, δηλαδή Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), κάτι που το Υπουργείο Εσωτερικών και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας έχουν ήδη διαχειριστεί με την διεξαγωγή ενδελεχούς έρευνας στο πεδίο, τα αποτελέσματα της οποίας βρίσκονται υπό ανάλυση για να διαπιστωθεί η καταλληλότητα για πιθανό καθορισμό υπεράκτιων ΖΕΠ.