«Πρέπει να μάθουμε κάποτε σε αυτήν την χώρα ότι η διαφωνία επί κάποιων θεμάτων δεν θα πρέπει να αναγάγετε σε προσωπική κόντρα», ανέφερε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ερωτηθείς για τη διαφωνία του με τον Γενικό Ελεγκτή. Στη συνέντευξη του στο «Φ» αποκαλύπτει ότι πήρε την απόφαση του για το ποια θα είναι η Υφυπουργός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
– Θα μπορούσαμε να πάμε σ’ ένα ζήτημα πληγή. Σύγκρουση θεσμών. Γενικός Ελεγκτής Vs Πρόεδρος. Δεχτήκατε πολλά πυρά. Φάνηκε να αντιδράτε αμυντικά. Προκύπτει θέμα διαφοροποίησης του τρόπου λειτουργίας του θεσμού; Να συζητήσετε, να πάμε σε τριπρόσωπο, αντί μονοπρόσωπο; Ένα ζήτημα που ξανασυζητήθηκε αλλά έκαμε πίσω το ΑΚΕΛ και άρα δεν υπήρχε πλειοψηφία στη Βουλή;
Δεν συμπεριφέρθηκα αμυντικά σε καμία απολύτως περίπτωση. Συμπεριφέρθηκα ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας έχοντας την βασική υποχρέωση να διαφυλάξω τους θεσμούς. Το πιο εύκολο για μένα ήταν να βγω ο ίδιος δημόσια να κάνω τοποθετήσεις, να απαντώ και ούτω καθεξής. Συνειδητά επέλεξα την προσέγγιση που ακολούθησα γιατί έχω υποχρέωση να πράττω το κάθε τι για να διαφυλάξω τους θεσμούς. Από εκεί και πέρα, όσον αφορά την δεύτερη πτυχή του ερωτήματος σας, ό,τι αναφέρω στο προεκλογικό μου πρόγραμμα εργάζομαι προς εκείνη την κατεύθυνση. Σε σχέση γενικότερα με όλους τους θεσμούς. Δεν έχω προσωπική κόντρα, τουλάχιστον από δικής μου πλευράς, με τον Γενικό Ελεγκτή και ούτε τον προσεγγίζω μέσα από μια τέτοια διάσταση. Έχω δείξει δείγματα γραφής, ήμουν Υπουργός Εξωτερικών και σας παραπέμπω να διαβάσετε τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Εξωτερικών όταν ο Γενικός Ελεγκτής δημοσιοποιούσε τις εκθέσεις του για το Υπουργείο και έκανε κριτική για κάποια θέματα. Πάντα λαμβάνω υπόψη τις εκθέσεις του.
Ο Γενικός Ελεγκτής κρίνει μέσα από τη δική του, αν θέλετε, προσέγγιση. Όταν ήμουν Υπουργός Εξωτερικών και τώρα ως Πρόεδρος πρέπει να κρίνω στη βάση συνολικά όλων των δεδομένων που έχω ενώπιον μου. Υπάρχουν συστάσεις του Γενικού Ελεγκτή από την 1η Μαρτίου που ανέλαβα, τις οποίες υιοθέτησα λαμβάνοντας υπόψη όλα τα σχετικά δεδομένα και όχι μόνο τις εκθέσεις του. Υπάρχουν και συστάσεις που έγιναν που δεν λάμβαναν υπόψη όλα τα δεδομένα ή/και δεδομένα που δεν γνωρίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία, για παράδειγμα θέματα δημόσιας ασφάλειας. Δεν υπάρχει από μέρους μου, επαναλαμβάνω, τίποτε προσωπικό με τον Γενικό Ελεγκτή.
Σέβομαι όλους τους ανεξάρτητους θεσμούς. Ξέρετε, αυτούς τους δέκα μήνες στην διακυβέρνηση του τόπου, ενισχύσαμε την Επιτροπή Διαφθοράς. Ήρθε ο κ. Πογιατζής, μου ζήτησε συγκεκριμένα πράγματα. Ανταποκρίθηκα αμέσως θετικά. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, ενισχύσαμε την Επιτροπή Δεοντολογίας του Αθλητισμού. Μου ζήτησαν συγκεκριμένα πράγματα στα οποία αμέσως ανταποκρίθηκα. Θεωρώ ότι οι θεσμοί, ειδικότερα οι ανεξάρτητοι θεσμοί, έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν. Είμαι εδώ στο πλαίσιο της εκτελεστικής εξουσίας να τους ενισχύσω. Δεν υποσκάπτω σε καμία απολύτως περίπτωση τη δουλειά τους και το ρόλο τους. Την ίδια στιγμή θα υπάρχουν και κάποια θέματα στα οποία θα υπάρχουν ενδεχομένως διαφορετικές προσεγγίσεις. Δεν είναι κακό αυτό. Πρέπει να μάθουμε κάποτε σε αυτήν την χώρα ότι η διαφωνία επί κάποιων θεμάτων δεν θα πρέπει να αναγάγεται σε προσωπική κόντρα.
– Οι ανεξάρτητοι θεσμοί όμως θα μπορούν να ελέγχουν ή να περιορίζουν την κυβέρνηση, στην άσκηση διακυβέρνησης του τόπου…
Ο Πρόεδρος, η κυβέρνηση, η εκτελεστική εξουσία η οποία εκλέγεται από τον κυπριακό λαό στη βάση ενός συγκεκριμένου προγράμματος, έχει υποχρέωση, πάντα μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας και του συντάγματος, να εφαρμόσει αυτό το πρόγραμμα και κρίνεται καθημερινά από την κοινωνία. Ο κάθε ανεξάρτητος θεσμός, στο πλαίσιο των δικών του αρμοδιοτήτων φυσικά, πρέπει να συνεχίσει να κάνει τη δουλειά του. Δεν σημαίνει επαναλαμβάνω και αυτό αν θέλετε είναι και ένα μήνυμα προς όλους, ότι αν υπάρχει διαφωνία ή διαφορετική προσέγγιση σε ένα θέμα, έχουμε αμέσως προσωπική κόντρα και είναι θέμα γοήτρου ποιος θα επικρατήσει.
– Από μέρους σας δεν υπάρχει κάτι προσωπικό λέτε. Εκτιμάτε ότι δεν υπάρχει και από την άλλη πλευρά;
Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους του Γενικού Ελεγκτή. Εγώ, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχω υποχρέωση να πράξω ότι είναι δυνατό για να διαφυλάξω τους θεσμούς. Για παράδειγμα, παρόλα όσα έγιναν και είδαν το φως της δημοσιότητας, συναντήθηκα με τον Γενικό Ελεγκτή για να μου παραδώσει την έκθεση του. Ξέρετε, δεν ήταν εφικτό να δεχτώ όλους τους ανεξάρτητους αξιωματούχους μέχρι τέλους του χρόνου για να παραλάβω τις εκθέσεις τους, αλλά τον Γενικό Ελεγκτή μόλις υπήρξε σχετικό αίτημα ανταποκρίθηκα θετικά. Γιατί ό,τι και αν νιώθω προσωπικά για όσα λέχθηκαν δημόσια, στο τέλος της ημέρας ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχω υποχρέωση, να παραμερίσω και να υποβαθμίσω τις όποιες προσωπικές πικρίες, και να συμπεριφερθώ υπεύθυνα.
Ήταν θεωρώ μια εποικοδομητική συζήτηση, χωρίς να σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα τα θέματα.
– Τον συναντήσατε διαρκούσης της δημόσιας αντιπαράθεσης. Θεωρείτε ότι λυθήκαν ζητήματα που οδήγησαν στη σύγκρουση;
Επαναλαμβάνω ότι η συνάντηση ήταν εποικοδομητική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Να επαναλάβω επίσης αυτό που νιώθω ως υποχρέωση μου. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχω υποχρέωση, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλον, να διαφυλάξω τους θεσμούς και αυτό είναι που έπραξα.
– Πώς απαντάτε στην θέση που διατυπώνεται πιο έντονα ότι ο Γενικός Ελεγκτής παρεμβαίνει ακόμα και στο αναπτυξιακό έργο της Κυβέρνησης σε βαθμό που ανατρέπει σχεδιασμούς κυβερνητικούς;
Ο κάθε ένας από τους θεσμούς, δεν μιλώ αποκλειστικά για τον Γενικό Ελεγκτή, πρέπει είναι ιδιαίτερα προσεχτικός και πρέπει φυσικά και ν’ ανταποκρίνεται στις αρμοδιότητες του, χωρίς να ξεφεύγει αυτών ή/και να παρεμβαίνει σε άλλες αρμοδιότητες. Από εκεί και πέρα η δική μας ευθύνη ως Εκτελεστική Εξουσία είναι σαφώς μεγαλύτερη έναντι όλων των θεσμών. Για μας το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι το ευαγγέλιο βάσει του οποίου κινούμαστε, του οποίου λαμβάνουμε αποφάσεις. Και ξέρετε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βάσει του Συντάγματος έχει αρκετές εξουσίες, οι οποίες ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο μετά το 1964 με την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τους θεσμούς του Κράτους. Την ίδια στιγμή το Σύνταγμα, λαμβάνοντας υπόψη και την ιδιαιτερότητα της Κύπρου μιας χώρας υπό κατοχή, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πώς το προσεγγίζουμε. Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν αυτές οι ενισχυμένες εξουσίες και κάποιος εύλογα να διερωτάται εάν εν έτει 2024 είναι υγιές ένα άτομο να έχει τόσες εξουσίες. Σας παραπέμπω στην απόφαση μου για σύσταση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Σεβόμενος απόλυτα το Σύνταγμα, θεώρησα πιο υγιές για την Δημοκρατία στην χώρα μας να δώσω την δυνατότητα σε μια ομάδα καταξιωμένων συμπολιτών μας να μου κάνουν εισηγήσεις, τις οποίες και θα ακολουθήσω.
– Δεν μπαίνει θέμα όμως και για την Ελεγκτική Υπηρεσία; Όπως αποτολμήσατε με το Γνωμοδοτικό, όπως σας υποδεικνύουν να προχωρήσετε με τον Γενικό Εισαγγελέα…
Η σοφία των πολλών είναι πάντοτε αντιλαμβάνεστε καλύτερη. Έχουμε ιδέες και για την Νομική Υπηρεσία και για την Ελεγκτική Υπηρεσία και για άλλους θεσμούς. Για μένα δεν είναι προσωπικά τα θέματα. Ούτε ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης θα είναι συνέχεια Γενικός Ελεγκτής ούτε ο Γιώργος Σαββίδης θα είναι συνέχεια Γενικός Εισαγγελέα, ούτε εγώ θα είμαι συνέχεια Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης δεν πρέπει να λειτουργούμε στη βάση του πόσο καιρό θα είμαστε εμείς σε μια συγκεκριμένη θέση.
Πήρα την απόφασή μου για Υφυπουργό ΕΕ
– Η δημιουργία των Υφυπουργείων φαίνεται ότι με βάση το Σύνταγμα είναι μετέωρη. Προτίθεστε να στείλετε νομοσχέδιο στην Βουλή;
Συζήτησα το θέμα με την Νομική Υπηρεσία, όταν πρωτοπροέκυψε και οι διαβεβαιώσεις που έλαβα είναι ότι δεν υπάρχει ο,τιδήποτε το οποίο δημιουργεί προβλήματα με τη σύσταση Υφυπουργείου. Αν πρέπει να κάνουμε οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση θα προχωρήσουμε.
– Έχετε επιλέξει τον Υφυπουργό Μετανάστευσης;
Όχι ακόμα. Έχω κάποια άτομα υπόψη μου, αλλά ακόμα δεν τον έχω επιλέξει.
– Επειδή στο κομματικό παρασκήνιο συζητούνται και ονόματα. Σας έχουν υποδείξει, έχουν φτάσει κοντά σας ονόματα;
Δεν μου ήρθαν ονόματα από κόμματα.
– Τον ή την Υφυπουργό Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Ναι, έχω πάρει την απόφαση μου. Θα την ανακοινώσω όταν έρθει η ώρα. Θέλω να πω το εξής: Είναι πολύ σημαντικό έτος για την Κύπρο το 2024. Είναι 50 χρόνια από την εισβολή. Είναι 20 χρόνια από την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για μένα η Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας υπόψη και τις προηγούμενες μου ιδιότητες και την προηγούμενη μου εμπειρία από την πρώτη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το 2012, είναι εξαιρετικής σημασίας. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Προεδρία του 2026 είναι πολύ σημαντική.
Θέλω να στείλουμε ξεκάθαρα το μήνυμα, όχι με λόγια αλλά με πράξεις, ότι είμαστε ένα κράτος μέλος στο σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο είχα επισημάνει σε όλους την ανάγκη εποικοδομητικής παρουσίας τους στα Συμβούλια της ΕΕ, στέλνοντας και με αυτό το τρόπο στις Βρυξέλλες αλλά και στα άλλα ΚΜ πόσο σημαντική είναι για την Κύπρο η ιδιότητα του ΚΜ της ΕΕ. Ακριβώς, μέσα σε αυτό το πλαίσιο ήταν και το γεγονός ότι στο Υπουργικό Συμβούλιο και στους συνεργάτες μου στο Υπουργικό Συμβούλιο έλεγα κάθε φορά που είχαμε Υπουργικό Συμβούλιο να περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και πως προχωρούμε με την υλοποίηση των σχετικών προαπαιτούμενων. Καταφέραμε σε δέκα μήνες να υλοποιήσουμε τα προαπαιτούμενα που αφορούν τη δεύτερη και την τρίτη δόση. Όταν πρωτοξεκινήσαμε την σχετική συζήτηση, η εκτίμηση ήταν ότι ήταν πολύ δύσκολο να το πετύχουμε. Το πετύχαμε όμως και υλοποιήσαμε όλα τα προαπαιτούμενα σε συνεργασία και με την Βουλή. Και θέλω να τους ευχαριστήσω για την συνεργασία. Με την υλοποίηση των προαπαιτουμένων της δεύτερης και τρίτης δόσης θα εξασφαλίσουμε ένα σημαντικό ποσό από την ΕΕ.
Προσωπικά και ως Κυβέρνηση προσεγγίζουμε το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως κάτι παρόμοιο με το Μνημόνιο του 2013, υπό την έννοια ότι μας παρέχονται και κίνητρα για να προχωρήσουμε με σημαντικότατες μεταρρυθμίσεις. Θα μας βοηθήσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας και στην πράσινη μετάβαση. Άρα το 2024 και με αφορμή την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το είπα πολλές φορές, ότι είναι η πιο σημαντική επιτυχία. Επιθυμώ και στην Κύπρο αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση να δείξουμε με πράξεις ότι είμαστε ναι στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θεωρώ και ως ιδιαίτερα σημαντικό ότι το 2024 θα έρθουν, για πρώτη φορά στην Κύπρο, ο Πρόεδρος της Ιταλίας και ο Πρόεδρος της Γερμανίας. Δεν είχαμε ξανά επίσκεψη στην Κύπρο στο επίπεδο των Πρόεδρων της Γερμανίας και της Ιταλίας. Και έρχονται το 2024, την χρονιά που συμπληρώνονται 20 χρόνια από την ένταξη μας στην ΕΕ. Έχει τη σημασία του.
Τρεις οι τάσεις για το βέτο στην ΕΕ
– Μια και είμαστε στην ΕΕ, έχει δοθεί η εντύπωση ότι στο θέμα του βέτο, το οποίο για μάς είναι κρίσιμης σημασίας συζητούμε αλλαγή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων…
Υπάρχουν τρεις ομάδες χωρών. Η μία ομάδα είναι οι μεγάλες χώρες, μαζί με τα παλιά κράτη μέλη, δηλαδή την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεβούργο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, που είναι υπέρ της κατάργησης του βέτο. Υπάρχει μια άλλη ομάδα, η οποία είναι η Ουγγαρία, η Πολωνία μέχρι πρόσφατα, οι Βαλτικές χώρες που δεν συζητούν κατάργηση του βέτο. Υπάρχει και μια ομάδα κρατών, όπως είναι η Κύπρος, η Ελλάδα και κάποια άλλα κράτη – μέλη που λένε ότι το βασικό ζητούμενο δεν είναι αν θα καταργήσουμε το βέτο ή όχι. Το σημαντικό είναι να καθορίσουμε ποιο είναι το συμφέρον της ΕΕ. Συμφωνούμε όλοι ποιο είναι το ευρωπαϊκό συμφέρον; Για να καταργηθεί το βέτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται ομοφωνία. Ως έχουν αυτή τη στιγμή τα δεδομένα, δεν υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σας ανέφερα ποιες είναι οι τρεις ομάδες μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτοί που υποστηρίζουν το βέτο, που αντιλαμβάνεστε γιατί, δεν μπορούμε να είμαστε ως Κύπρος. Αυτοί που δεν συζητούν τίποτε και ανέφερα ποια κράτη είναι, που δεν μπορούμε να είμαστε σε αυτή την ομάδα που γενικότερα έχει μια όχι θετική θα έλεγα προσέγγιση στην περαιτέρω ολοκλήρωση που εμείς υποστηρίζουμε. Και είναι και η τρίτη ομάδα, στην οποία είμαστε και εμείς, και προσπαθούμε να παίξουμε ρόλο, μάλιστα, αν είναι εφικτό να συγκεράσουμε τις δύο άλλες προσεγγίσεις.
– Θεωρείτε το βέτο ως ένα όπλο που φέρνει στο ίδιο επίπεδο τα ισχυρά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα πιο μικρά κράτη, όπως είναι η Κύπρος; Πόσες δυνατότητες όμως έχουν τα μικρά κράτη, πόσο εύκολο είναι να ασκήσουν βέτο σε μια απόφαση, η οποία υπάρχει μια, θα έλεγα, ομοφωνία μεταξύ των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Το πιο σημαντικό σε σχέση με το βέτο είναι να μην φτάσεις στο σημείο να το χρησιμοποιήσεις. Δηλαδή είναι πιο σημαντικό θεωρώ, η δυνατότητα που έχει κάθε κράτος μέλος να το ασκήσει, ειδικά όταν επηρεάζονται εθνικά συμφέροντα. Είναι σίγουρα κάτι που λαμβάνεται υπόψη από όλους, περιλαμβανομένων και των μεγάλων κρατών μελών.
«Είναι σημαντικό να έχω απευθείας επαφή με τον κόσμο»
– Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η αδυναμία να προβάλετε τα επιτεύγματα, όπως λέτε, της κυβέρνησης;
Η δική μας εκλογή ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τα κυπριακά δεδομένα. Ένας ανεξάρτητος υποψήφιος, χωρίς στήριξη από τα μεγάλα κόμματα, εξελέγη για πρώτη φορά στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κανένας δεν πίστευε ότι αυτό θα γινόταν. Θα χρειαστεί χρόνος για κάποιους να αποδεχθούν την εν λόγω εξέλιξη και κατ’ επέκταση να κρίνουν την κυβέρνηση στη βάση του έργου που παράγει. Την ίδια στιγμή όμως θα πρέπει και εμείς να κάνουμε περισσότερα για να επικοινωνούμε το έργο μας, αν και η κοινωνία γενικότερα θεωρώ ότι βιώνει όλα αυτά που έχουμε υλοποιήσει. Ξέρετε, μου γίνεται συχνά κριτική ότι συνεχίζω να πηγαίνω σε εκδηλώσεις, σε εγκαίνια, σε μνημόσυνα και γενικότερα ότι ανταποκρίνομαι θετικά στις προσκλήσεις που λαμβάνω. Και ναι, είναι κάτι που κάνω, στις πλείστες των περιπτώσεων, θυσιάζοντας προσωπικό χρόνο ξεκούρασης.
Το κάνω όμως, γιατί για μένα είναι σημαντικό να είμαι σε συνεχή επαφή με την κοινωνία. Δεν έχω ούτε Εκτελεστικό Γραφείο, ούτε Επαρχιακές Επιτροπές, ούτε Πολιτικά Γραφεία. Πηγαίνω στον κόσμο απευθείας, και αυτό είναι κάτι που ζητώ και από τους υπουργούς μου να κάνουν, διότι πρέπει να είμαστε συνέχεια ανάμεσα στον κόσμο. Από τη μια για να επικοινωνούμε τη δουλειά μας και από την άλλη ν’ ακούμε από τον κόσμο, να αφουγκραζόμαστε την κοινωνία. Διότι τούτο που έκανα στην προεκλογική εκστρατεία, δεν το ξέχασα μετά που εκλέγηκα. Δεν ξέχασα την κοινωνία την επαύριο της εκλογής μου. Συνεχίζω να το κάνω, όχι για προεκλογικούς λόγους, όπως κάποιοι αρέσκονται να λένε, αλλά γιατί είναι πολύ σημαντικό να μην χάσουμε την επαφή μας με τον κόσμο, τον διάλογο μας με την κοινωνία. Στην κοινωνία είμαστε υπόλογοι. Μέσα από αυτές μου τις παρουσίες, παίρνω τα μηνύματα του κόσμου, αν η κοινωνία είναι ευχαριστημένη, τι την ενοχλεί, ποια είναι τα προβλήματα που την απασχολούν, και τι αναμένει από εμάς.
– Οι πολίτες όμως συνήθως όταν μιλούν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, διαφορετικά συμπεριφέρονται, δύσκολα ασκούν κριτική…
Σε καμία απολύτως περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Σας καλώ να έρθετε μια Κυριακή μαζί μου και να ακούσετε τον κόσμο. Ο κόσμος πλέον μιλά ελεύθερα γιατί νιώθει, και χαίρομαι γι’ αυτό το πράγμα, ότι μπορεί να μου μιλήσει χωρίς περιορισμούς για οποιοδήποτε θέμα.
