Στην Τζίνα Μάχσα Αμινί και το Κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» στο Ιράν απονεμήθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο το Βραβείο Ζαχάρωφ 2023 για την ελευθερία της σκέψης, τιμώντας με αυτό τον τρόπο τους αγώνες όσων γενναία και ασυμβίβαστα μάχονται για την ισότητα, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία στο Ιράν.
Συγκεκριμένα, τo βραβείο απονεμήθηκε από την Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μετσόλα σε δύο εκπροσώπους του Κινήματος (Afsoon Νajafi και Mersedeh Shahinkar) και στον δικηγόρο της οικογένειας, που δεν κατέστη εφικτό να παρευρεθεί στην τελετή βράβευσης, λόγω απαγόρευσης του καθεστώτος να ταξιδέψουν από το Ιράν και να παραλάβουν το βραβείο. «Aυτό δείχνει τι αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στη χώρα», ανέφερε χαρακτηριστικά η πρόεδρος του ΕΚ, εκφράζοντας τη λύπη της για το γεγονός.
«Το βραβείο Ζαχάρωφ απονέμεται προς τιμή όλων όσων αγωνίζονται κατά της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπέρ της αλήθειας και της ελευθερίας», σημείωσε, μεταξύ άλλων, η πρόεδρος του ΕΚ, Ρομπέρτα Μετσόλα.
Τόνισε ακόμη τη συμπαράσταση του ΕΚ προς τις γυναίκες στο Ιράν, οι οποίες συνεχίζουν να μάχονται υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών. «Δεν είστε μόνες», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μετσόλα, απευθυνόμενη στις εκπρoσώπους του Κινήματος και σημείωσε ότι «η θέλησή σας αποτελεί έμπνευση για εμάς».
Υπενθυμίζεται ότι η Μάχσα Αμίνι αναδείχθηκε σε σύμβολο του κινήματος των γυναικών στο Ιράν, ύστερα από τον θάνατό της το 2022, ενώ βρισκόταν υπό κράτηση. Η 22χρονη, κουρδικής καταγωγής από το Ιράν, στις 13 Σεπτεμβρίου 2022 συνελήφθη από την Αστυνομία των Ηθών, η οποία επιβλέπει τη συμμόρφωση των Ιρανών με τον ενδυματολογικό κώδικα του Ισλάμ, με την κατηγορία ότι παραβίασε τους αυστηρούς νόμους του Ιράν περί σεμνότητας.
Μετά από σωματική κακοποίηση, που υπέστη κατά τη διάρκεια της κράτησής της, η νεαρή γυναίκα πέθανε σε νοσοκομείο της Τεχεράνης τρεις ημέρες αργότερα, γεγονός που προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες στο Ιράν, όπου με το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», εκφράστηκε συνολικά η αντίθεση κατά της νομοθεσίας για τη χιτζάμπ και άλλων νόμων, που εισάγουν διακρίσεις. Πολλοί άνθρωποι από όλο τον κόσμο αντέδρασαν στον θάνατο της Αμίνι, η οποία έγινε σύμβολο υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών.
Μήνυμα από τη μητέρα της Αμίνι
Μήνυμα εκ μέρους της μητέρας της Μάχσα Αμινί διάβασε στην τελετή ο δικηγόρος της οικογένειας.
«Μακάρι να μπορούσα να είμαι παρούσα στην αξιότιμη συνέλευσή σας, για να εκπροσωπήσω όλες τις γυναίκες της γης μου εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου για τη χορήγηση του Βραβείου Ζαχάρωφ, το σύμβολο της ελευθερίας του πνεύματος του ΕΚ. Δυστυχώς, μας στερήθηκε αυτή η ευκαιρία κατά παράβαση όλων των νομικών και ανθρώπινων προτύπων. Ο δικηγόρος μας κ. Saleh Nikbakht, συνοδευόμενος από την κα Soheila Ghaderi θα μας εκπροσωπήσει και θα σας μεταδώσει το μήνυμά μας», ανέφερε, μεταξύ άλλων, η μητέρα της Μάχσα Αμινί.
Ανέφερε ακόμη ότι «Η Τζίνα είναι η ενσάρκωση της ζωής, το όνομά της έγινε μυστικός κώδικας ελευθερίας και διέδωσε το όνειρο της ελευθερίας από τη γενέτειρά της, το Κουρδιστάν, σε όλο το Ιράν, τη Μέση Ανατολή και τον κόσμο. Έθεσε σε κίνηση εκατομμύρια καταπιεσμένες γυναίκες και ανθρώπους με την ελπίδα ενός ταξιδιού προς τον απέραντο ορίζοντα της σωτηρίας».
Εκπρόσωπος του κινήματος, σε διάσκεψη Τύπου, αναφέρθηκε στα βασανιστήρια που έχουν υποστεί οι γυναίκες στο Ιράν μετά την εξέγερση και εξέφρασε το αίτημα των γυναικών στη χώρα για τερματισμό της φυλάκισης και όλων των μορφών καταπίεσης εναντίον τους. Ζήτησε ακόμη τη συμπαράσταση προς τις γυναίκες που παλεύουν για τα δικαιώματά τους.
Σημειώνεται ότι μετά τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων από το ιρανικό καθεστώς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα καταδικάσει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.
Συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2022, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν κυρώσεις κατά Ιρανών αξιωματούχων που εμπλέκονται στον θάνατο της 22χρονης, ενώ παράλληλα εξέφρασαν την ισχυρή υποστήριξή τους στο ειρηνικό κίνημα διαμαρτυρίας στο Ιράν. Ακολούθως, τον Ιανουάριο του 2023, οι ευρωβουλευτές απαίτησαν περισσότερες κυρώσεις κατά του ιρανικού καθεστώτος και η ΕΕ να θέσει τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης στον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων.
Βραβείο Ζαχάρωφ
Το βραβείο Ζάχαρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης καθιερώθηκε στη μνήμη του Σοβιετικού πυρηνικού φυσικού και αντιφρονούντα Αντρέι Σάχαρωφ.
Θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, απονέμεται σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ.
Οι υποψηφιότητες προτείνονται από πολιτικές ομάδες ή από τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτές.
Οι εννέα υποψήφιοι για το Βραβείο Ζαχάρωφ 2023 ήταν οι εξής:
Η Mahsa Amini και οι γυναίκες του Ιράν προτάθηκαν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα
Η Mahsa Amini και το Γυναίκα, Ζωή, Κίνημα Ελευθερίας ως εκπρόσωποι του Αγώνα για τα Δικαιώματα των Γυναικών στο Ιράν προτάθηκαν από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες
Η Mahsa Amini και το Γυναίκα, Ζωή, Κίνημα Ελευθερίας στο Ιράν προτάθηκαν από το Renew Europe (Φιλελεύθεροι)
Οι Αφγανοί ακτιβιστές εκπαίδευσης Marzia Amiri, Parasto Hakim και Matiullah Wesa προτάθηκαν από 59 ευρωβουλευτές
Ο φιλοευρωπαϊκός λαός της Γεωργίας και ο Nino Lomjaria, πρώην Συνήγορος του Πολίτη της χώρας, προτάθηκαν από την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών
Ο Elon Musk από τις ΗΠΑ προτάθηκε από την ομάδα ID (Ταυτότητα και Δημοκρατία)
Η Vanessa Nakate, ακτιβίστρια για την κλιματική αλλαγή από την Ουγκάντα προτάθηκε από την ομάδα των Πρασίνων
Η Vilma Núñez de Escorcia και ο Monsignor Rolando José Álvarez Lagos από τη Νικαράγουα προτάθηκαν από 43 ευρωβουλευτές
Οι γυναίκες που αγωνίζονται για δωρεάν, ασφαλή και νόμιμη άμβλωση, η Justyna Wydrzyńska, η Morena Herrera και η Colleen McNicholas προτάθηκαν από την ομάδα της Αριστεράς.
