Από το 1939, οι Κύπριοι είχαν βρεθεί μέσα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ήταν αγγλικό έδαφος. Ωστόσο, το λαϊκό «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου, τους ξεσήκωσε ακόμη περισσότερο.

Πανηγυρίζοντας, εντάσσονταν ως εθελοντές στα στρατεύματα, έδιναν τις βέρες τους για έρανο και ύψωναν τις ελληνικές σημαίες παντού, αγνοώντας τους βρετανικούς νόμους. Ένα ανεπίσημο πολεμικό τραγούδι, κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα, αποδεικνύοντας το μέγεθος της συμμετοχής τους.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Βρετανία που διοικούσε το νησί, κάλεσε σε επιστράτευση τους Κύπριους γνωρίζοντας τα πατριωτικά τους αισθήματα. Έναν μήνα μετά δημιουργήθηκε το Κυπριακό Σύνταγμα, το οποίο έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στις μάχες.

Στο Κυπριακό Σύνταγμα από την έναρξη του πολέμου το 1939 μέχρι τον Απρίλιο του 1945 κατατάχθηκαν 12.250 εθελοντές. Όταν, όμως, η Ελλάδα επέστρεψε στον Ιταλό πρέσβη το τελεσίγραφο και είπε το περήφανο «ΟΧΙ», η Κύπρος σείστηκε ακόμη περισσότερο. Οι Κύπριοι με όλη τους την καρδιά αντιτάχθηκαν στον φασισμό και τον ναζισμό και ήλπιζαν ότι το τέλος του πολέμου θα τους έβρισκε ενωμένους με την μητέρα πατρίδα.

Ύψωναν σημαίες και χάριζαν τις βέρες τους

Μετά τα γεγονότα του 1931, μία σειρά από σκληρούς νόμους είχαν θεσπιστεί. Σύμφωνα με το κατοχικό διάταγμα απαγορευόταν η έπαρση «ξένων σημαιών». Εκείνες τις στιγμές κανείς δε λογάριασε τις συνέπειες και παντού υψώθηκαν ελληνικές σημαίες. Ο κυπριακός Τύπος της εποχής ξεχείλιζε από δημοσιεύματα ενθουσιασμού. Απόσπασμα της εφημερίδας «Νέος Κυπριακός Φύλακας» αναφέρει: «Η Λευκωσία πλέει από χθες σε κυανόλευκο πέλαγος. Μετά από εννέα έτη και μια βδομάδα ατενίσαμε με δάκρυα στα μάτια το θέαμα αυτό…

Ο Λεόντιος παρευρέθηκε στη Λάρνακα η οποία ουδέποτε θυμάται τόσο μεγάλη συγκέντρωση… Ακολούθως ο Λεόντιος πήγε Λεμεσό. Όταν έγινε γνωστό ότι θα έφτανε στο Γυμναστήριο της Λεμεσού, πλήθος κόσμου κατέκλυσε τον χώρο. Όταν έφθασε ο Τοποτηρητής, η ορχήστρα ανέκρουσε τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Το πλήθος ζητωκραύγαζε: “Ζήτω η Ελλάς, ζήτω η Αγγλία, ζήτω η νίκη”. Στη νέα του ομιλία ο Λεόντιος είπε: “…Όσοι δύνανται πρέπει να προσφέρωσι το αίμα των και οι άλλοι το χρήμα των… Χωρίς Αγγλίαν και χωρίς Ελλάδα ο κόσμος δεν αξίζει. Τώρα δεν έχομεν να λύσωμεν άλλα ζητήματα. Όλα θα τα λύση η κοινή νίκη. «Ζήτω η Ελλάς, ζήτω η Αγγλία, ζήτω η νίκη»”». Ο ενθουσιασμός φόβιζε τον Κυβερνήτη του νησιού. Στη μητέρα του έγραφε για την ενίσχυση του ελληνικού ταμείου εκ μέρους των Κυπρίων. «Ο κόσμος εδώ προσφέρει τις βέρες του για να ενισχύσει την ελληνική προσπάθεια. Φοβάμαι ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για ενίσχυση του Βρετανικού πολεμικού ταμείου θα αποτύχει, όταν όλοι προσφέρουν αποκλειστικά στο Ελληνικό ταμείο», έγραφε.

Οι αριθμοί

Στο Κυπριακό Σύνταγμα κατετάγησαν 12.250 πολίτες ενώ στην Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη 4.980. Σημαντική ήταν και η συμβολή των γυναικών με 778 γυναίκες στην A.T.S. και στη βασιλική Αεροπορία W.A.A.F. Από αυτούς 600 έχασαν τη ζωή τους ενώ 2.059 ήταν αγνοούμενοι ή αιχμάλωτοι. Αν και ο απώτερος σκοπός δεν επετεύχθη, οι Κύπριοι και οι Κύπριες που πολέμησαν τον φασισμό έγραψαν τη δική τους ιστορία και τα δικά τους τραγούδια όπως το παρακάτω που κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα. «Άκουσα που το ράδιον τον Χίτλερ να φωνάζει, πως με τις Γερμανίδες του την Κύπρο μας θα πάρει. Χίτλερ τις Γερμανίδες σου άστες για τους Κυπραίους. Γιατί οι Κύπριοι ώς τωρά, ποτέ δεν ντροπιαστήκαν, πολλές φορές πολέμησαν και νικητές εβγήκαν».

Οι ελπίδες για αυτοδιάθεση και Ένωση του νησιού με την Ελλάδα, διαψεύσθηκαν το 1945. Οι Άγγλοι και πάλι δεν τήρησαν τον λόγο τους.

Με πληροφορίες από τα βιβλία: «Οι Κύπριοι που πολέμησαν τον Χίτλερ», του Πέτρου Παπαπολυβίου και «Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Κύπρος», της Αναστασίας Γιάγκου

Κύπριοι πεσόντες κατά τη Μάχη της Κρήτης

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν ήταν λίγοι οι Κύπριοι που έλαβαν μέρος στον πόλεμο, συμμετέχοντας στο Κυπριακό Σύνταγμα, το οποίο δημιούργησαν οι Άγγλοι τον Φεβρουάριο του 1940. Την 1η Ιουνίου του 1941, έληξε η Μάχη της Κρήτης, με την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς. Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε από τις πιο επικές στην οποία οι Κρητικοί μαζί με τα συμμαχικά στρατεύματα αντιστάθηκαν σθεναρά επί 13 μέρες, όταν ο Χίτλερ διέταξε την άμεση εισβολή των Γερμανών στο νησί.

Η κατάληψη της Κρήτης από θαλάσσης ήταν αδύνατη, λόγω του βρετανικού Ναυτικού που κυριαρχούσε. Γι’ αυτό για πρώτη φορά στα παγκόσμια πολεμικά χρονικά, επιχειρήθηκε κατάληψη με αεροπορική επιδρομή και αλεξιπτωτιστές. Αυτή η επιχείρηση κατέληξε σε μακελειό, αφού έγινε το νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, τους οποίους περίμεναν Κρητικοί και σύμμαχοι, αφού ο ελληνικός στρατός είχε παραδοθεί μετά τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς.

Το επιτελείο του Χίτλερ είχε υποτιμήσει τον ηρωισμό του «άμαχου» πληθυσμού, ο οποίος σύσσωμος πήρε μέρος στις μάχες. Η Μάχη της Κρήτης μπορεί να οδήγησε στην κατάληψη του νησιού, ο Χίτλερ όμως, ματαίωσε το σχέδιο «Ιζαμπέλλα», το οποίο προέβλεπε την κατάληψη του Γιβραλτάρ με αλεξιπτωτιστές και στη συνέχεια την αεροπορική απόβαση των Γερμανών στη Μάλτα και στην Κύπρο, όπου οι Βρετανοί διατηρούσαν βάσεις. Ο Φύρερ, μετά την πολύνεκρη απόβαση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, διέταξε να μην επαναληφθεί η ίδια τακτική πουθενά.

Στην αμυντική προσπάθεια εκείνων των δέκα ημερών στην Κρήτη, έλαβαν μέρος και μερικές εκατοντάδες Κυπρίων εθελοντών. Σήμερα στο Συμμαχικό κοιμητήριο Σούδας, υπάρχουν τρεις τάφοι Κυπρίων.

Οι επιγραφές αναφέρουν: Χριστοφή Προδρομής, στρατιώτης (CY5200), εκ Κύπρου, ο οποίος έπεσε σε μάχη στην περιοχή Πλατανιά της Κρήτης, στις 22/5/1941, Ψαρά Π. Α., υποδεκανέας (CY3887), εκ Κύπρου. Έπεσε σε μάχη στην περιοχή Αεροδρομίου Μάλεμε στις 31/5/1941. Ο τρίτος τάφος γράφει: «Άγνωστος άνδρας του Κυπριακού Συντάγματος».

Μερικοί άλλοι από τους πεσόντες στην Κρήτη, των οποίων τα ονόματα βρίσκονται στα στρατιωτικά μνημεία του Φαλήρου στην Αττική είναι οι εξής:

–Χαμπή Σταύρος, στρατιώτης (CY4055), εκ Καλοψίδας Κύπρου. Έπεσε σε μάχη στο Δαρράτσο Σούδας, στις 27/5/1941.

– Χαράλαμπος Αντώνιος, στρατιώτης (CY3759), εκ Κύπρου. Έπεσε στη μάχη της Σούδας, στις 21/5/1941.

– Παύλου Αγαμέμνων, υποδεκανέας (CY3696), από τα Κατύδατα. Έπεσε σε μάχη στην περιοχή της Σούδας, στις 30/5/1941.

– Τελεβάνος Κυριάκος, στρατιώτης (CY2063), εκ Κύπρου. Έπεσε στη μάχη της Γαλάτας, στις 25/5/1941.

– Ιωάννου Αλέξανδρος, στρατιώτης (CY2063), από το Σύσκληπο. Έπεσε στη μάχη των Σφακιών, στις 31/5/1941.

Οι Κύπριοι ήταν πάντα παρόντες στις μεγάλες μάχες του Ελληνισμού και δεν έλειψαν ούτε από αυτή ενάντια στο ναζισμό και τον φασισμό.Πηγή: Η μηχανή του χρόνου