Ανέκαθεν η προσοχή στο Κυπριακό ήταν στραμμένη στην αίθουσα των συναντήσεων που διεξάγονταν σε επίπεδο ηγεσίας και ελάχιστα ασχολούνταν με το τι γίνεται στην πίσω αυλή, επί του εδάφους. Το ενδιαφέρον μονίμως στραμμένο στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων και τις θέσεις της κάθε πλευρά. Το διάκενο μεταξύ διαπραγματευτικών προσπαθειών στο Κυπριακό μπαίνουν άλλες εξελίξεις οι οποίες διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση πραγμάτων επί του εδάφους και η οποία εκ των πραγμάτων είναι δύσκολο να μην ληφθεί υπόψη. 

Η υπόθεση αγοραπωλησίας ξενοδοχείων, η οποία εδώ και μερικές ημέρες, βρίσκεται ψηλά στην ειδησεογραφία αποτελεί είναι ένα test case στο Κυπριακό καθώς η τροπή που θα πάρει το όλο θέμα θα παίξει σημαντικό ρόλο σε μια σειρά από εξελίξεις. Πέραν του ότι πρόκειται για μια ιδιωτικής φύσεως συμφωνία,  η οποία φαίνεται πως δεν είναι εύκολο να παρεμποδιστεί, είναι ιδιάζουσα περίπτωση η οποία αφορά το καθεστώς της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων. Επί της ουσίας η συγκεκριμένη υπόθεση μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο σοβαρή και πιο σημαντική από τον καθαρισμό μιας παραλίας. 

Η συγκεκριμένη πράξη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, φαίνεται να προετοιμάζει το έδαφος για τις κινήσεις που θα γίνουν ευθύς μετά τις εκλογές στην Τουρκία στο Κυπριακό. Και οι κινήσεις δεν θα είναι στο τραπέζι του διαλόγου όπως ελπίζει η ελληνοκυπριακή ηγεσία αλλά και πάλι στην ευρύτερη περιοχή της Αμμοχώστου. Οι αποφάσεις που αναμένεται να ληφθούν το αμέσως επόμενο διάστημα σε σχέση με το καθεστώς της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων αναμένεται να είναι κατακλυσμιαίες. 

Φαίνεται πως η Άγκυρα θα καθορίσει τον χρόνο για να κάνει την επόμενη κίνηση όσον αφορά το καθεστώς της περίκλειστης περιοχής. Δηλαδή να αποφασίσει εάν θα αρθεί το σημερινό καθεστώς που διέπει την περιοχή, δηλαδή να πάψει να θεωρείται στρατιωτική ζώνη. Όλες οι πληροφορίες δείχνουν πως σχετικές αποφάσεις από πλευράς Τουρκίας για το στρατιωτικό καθεστώς της συγκεκριμένης περιοχής θα ληφθούν μετά τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής. 

>> Μια ιδιωτική πράξη: Η πράξη αγοραπωλησίας είναι ιδιωτικής φύσεως και ως εκ τούτου επισήμως τα αρμόδια όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν μπορούν πράξουν οτιδήποτε. Από τη στιγμή που δεν εμπλέκονται διαδικασίες στο κτηματολόγιο, στο οποίο θα μπορούσε να μπλοκαριστεί, οι κυπριακές αρχές δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Στην αντίπερα όχθη η συγκεκριμένη συμφωνία για να τύχει μερικής «νομιμοποίησης» θα πρέπει να διέλθει μέσω της «επιτροπής ακίνητης περιουσίας» η οποία θα αποφανθεί για τα περαιτέρω. Και η απόφαση που θα λάβει η «επιτροπή» εφόσον η υπόθεση βρίσκεται ενώπιόν της είναι κομβικής σημασίας και θα επηρεάσει την τύχη όχι μόνο της συγκεκριμένης πράξης αλλά ευρύτερα την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων.  

Ένας από τους δικηγόρους που γνωρίζουν πολύ καλά το καθεστώς που διέπει τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα (τόσο σε σχέση με την «νομοθεσία» του ψευδοκράτους όσο και σ’ ό,τι ισχύει από πλευράς νόμων της Κυπριακής Δημοκρατίας) είναι ο Μουράκ Μετίν Χακκί ο οποίος σε πρόσφατες δηλώσεις του (στο ΚΥΠΕ) κατέδειξε ποια μπορεί να είναι η πορεία των πραγμάτων και πως το κατοχικό καθεστώς θα μπορούσε να βγει κερδισμένο από αυτή την υπόθεση: 

⦁    Η υπογραφή για πώληση από τα έξι αυτά φυσικά ή νομικά πρόσωπα δείχνει μια επιθυμία πώλησης των περιουσιών τους στην περιφραγμένη περιοχή του Βαρωσιού. 

⦁    Οι τουρκοκυπριακές αρχές μπορούν να εκμεταλλευθούν την επιθυμία πώλησης και να ψάξουν να βρουν μια λύση για τους εγγεγραμμένους Ε/κ ιδιοκτήτες του 1974 ή τους νόμιμους κληρονόμους τους. 

⦁    Με αυτόν τον τρόπο το κλειστό Βαρώσι μπορεί να τουρκοποιηθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. 

Σύμφωνα με τον Τουρκοκύπριο δικηγόρο για να επιτευχθούν αυτά θα πρέπει οι «θεσμοί» του ψευδοκράτους να προχωρήσουν σε μια διαδικασία επιστροφής των περιουσιών που βρίσκονται στην περίκλειστη περιοχή. Διαδικασία επιστροφής που μπορεί να γίνει μέσω της «επιτροπής ακίνητης περιουσίας» η οποία – σύμφωνα με και με τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – δίνεται να προσφέρει και αυτής της μορφής θεραπείας προς Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών στα κατεχόμενα. 

>> Αποχαρακτηρισμός στρατιωτικής ζώνης: Για να μπορεί η «επιτροπή» να προχωρήσει σε λήψη απόφασης για επιστροφή περιουσίας θα πρέπει δημιουργηθεί και το ανάλογο «νομικό πλαίσιο» δηλαδή η συγκεκριμένη περιοχή να πάψει να θεωρείται στρατιωτική ζώνη. Και μια τέτοια απόφαση μόνο η Τουρκία θα την πάρει. 

Σε καμιά περίπτωση όμως δεν αναμένεται ότι η τουρκική κυβέρνηση θα ενεργήσει χωρίς προηγουμένως να έχει διασφαλίσει ότι ολόκληρη η περιοχή των Βαρωσίων θα μπορεί από τη μια μέρα στην άλλη να βρεθεί στα χέρια των Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών περιουσιών. Πριν προχωρήσει σε μια λήψη τέτοιας απόφασης θα θελήσει να διασφαλίσει ότι οι περιουσίες, από την ώρα που θα αποχαρακτηριστούν ως στρατιωτική ζώνη, δεν θα περάσουν στον απόλυτο έλεγχο των Ελληνοκυπρίων. Θα θελήσουν να βάλουν κάποιες ασφαλιστικές, γι’ αυτούς δικλείδες, ώστε αυτές οι περιουσίες να παραμείνουν υπό μιας μορφής τουρκικό έλεγχο. 

Και ένας τρόπος για να μπορούν να παραμείνουν οι περιουσίες αυτές υπό τουρκικό έλεγχο είναι αυτός που περιέγραψε ο Ερχάν Αρικλί, ευθύς μετά το πρώτο δημοσίευμα της Γενί Μπακίς (πηγή ΓΤΠ) για την συμφωνία αγοραπωλησίας των τριών ξενοδοχείων και διαμερισμάτων στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων. Ο Τουρκοκύπριος πολιτικός (και λεγόμενος ‘υπουργός συγκοινωνιών’ του κατοχικού καθεστώτος) υποστήριξε πως θα πρέπει να ενθαρρύνονται επιχειρηματίες να αγοράζουν περιουσίες από Ελληνοκύπριους. 

Σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Αρικλί υποστήριξε: «Στην νέα πολιτική που συστήσαμε ως τουρκική πλευρά, είχε ανακοινωθεί ότι το Βαρώσι θα ανοίξει σταδιακά για εγκατάσταση των παλιών χρηστών του. Ως απαιτούμενο αυτής της πολιτικής, βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη η αφαίρεση του Βαρωσιού από το καθεστώς της στρατιωτικής περιοχής και η μεταβίβασή του στην επιτροπή ακίνητων περιουσιών. Αναμένεται η κατάλληλη στιγμή. Αφότου ανοίξει για εγκατάσταση το Βαρώσι, αν υπάρχουν κάποιοι από τους Ελληνοκύπριους που άφησαν περιουσίες εκεί και θέλουν να πουλήσουν τις περιουσίες τους όπως έγινε στο μοντέλο του Acapulco, θα είναι δυνατόν να αγοραστούν αυτές οι περιουσίες εκ μέρους Τούρκων επιχειρηματιών. Οι δε Ελληνοκύπριοι που δεν θέλουν να πουλήσουν την περιουσία τους θα μπορούν να ζήσουν στο Βαρώσι που θα ανοίξει για εγκατάσταση κάτω από τουρκική διοίκηση. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, τι πρόβλημα μπορεί να υπάρχει άμα ένας Τούρκος επιχειρηματίας αγόρασε από τώρα μερικά ξενοδοχεία στο Βαρώσι; Αν αυτό αληθεύει, είναι θαυμάσια είδηση. Κατά την γνώμη μας, πρέπει να ενθαρρυνθούν οι Τούρκοι επιχειρηματίες που αγοράζουν περιουσίες από Έλληνες».

Σε κάθε περίπτωση όμως για να υπάρξει νομιμοποίηση των πράξεων αυτών θα πρέπει να περάσουν από το κτηματολόγιο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε διαφορετική περίπτωση θα είναι μόνο μια συμφωνία στα χαρτιά χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, πέραν βεβαίως του οικονομικού οφέλους που μπορεί να έχουν ο Ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης του ακίνητου και ο Τουρκοκύπριος αγοραστής. 

Ο παράγοντας ΕΒΚΑΦ θα ληφθεί σοβαρά υπόψη

Η τουρκική πλευρά προσπαθεί εδώ και δεκαετίες νομιμοποιήσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ΕΒΚΑΦ στην περιοχή των Βαρωσίων. Σύμφωνα με την απόφαση που έλαβε στα τέλη του 2005 το «δικαστήριο Αμμοχώστου», οι ακίνητες περιουσίες που αναφέρονται σε 1472 τίτλους ιδιοκτησίας στην κλειστή περιοχή του Βαρωσιού ανήκουν στο ίδρυμα Αμπντουλλάχ Πασά. Αυτό το ιδιοκτησιακό καθεστώς καταρρίπτεται επισήμως με έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας στις ελεύθερες περιοχές. Ωστόσο το ΕΒΚΑΦ επιμένει ότι η συγκεκριμένη περιοχή είναι βακουφική και άρα δική του.

Αυτή η προσέγγιση βοηθούσε μέχρι σήμερα στο αφήγημα της τουρκικής πλευράς ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν κανένα περιουσιακό δικαίωμα στην περιοχή των Βαρωσίων. Η συγκεκριμένη υπόθεση της αγοραπωλησίας ξενοδοχειακών μονάδων εντός της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων έχει και μια πρόσθετη διάσταση που αφορά τον παράγοντα ΕΒΚΑΦ του οποίου οι διεκδικήσεις θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη εφόσον εξεταστεί από την «επιτροπή». Και όποια απόφαση ληφθεί από την «επιτροπή» θα καθορίσει και την μετέπειτα πορεία των εξελίξεων καθώς υπολογίζεται πως υπάρχουν ενώπιον της «ΕΑΠ» κάπου 500 αιτήσεις που αφορούν ελληνοκυπριακές περιουσίες στην περιοχή των Βαρωσίων.

Μέχρι σήμερα η «επιτροπή» μέσα από τις αποφάσεις έδινε το δικαίωμα στους ενδιαφερόμενους να μιλούν για «νομική πράξη» και όχι πολιτική. Και αυτό σε αντίθεση με το αφήγημα που υπήρχε στις ελεύθερες περιοχές (σε πολιτικό επίπεδο). Τώρα τα πράγματα βρίσκονται σε ένα πολύ κομβικό σημείο όπου η «επιτροπή» θα πρέπει να δείξει ότι λαμβάνει αποφάσεις στη βάση συγκεκριμένου «νομικού» πλαισίου και χωρίς να επηρεάζεται από την περιρρέουσα πολιτική κατάσταση. Και κυρίως θα δείξει εάν μπορεί μέσα από τις αποφάσεις να επιβεβαιώσει αυτό που γνωρίζουν και οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, ότι η περιοχή των Βαρωσίων δεν είναι βακουφική και δεν ανήκει στο ΕΒΚΑΦ.

Δεν θα βρεθεί ποτέ στο τραπέζι ως ΜΟΕ

Στο πλαίσιο των πολλών συζητήσεων που έχουν γίνει κατά καιρούς στο Κυπριακό το Βαρώσι έμπαινε και ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αν και στα τουρκοκυπριακά δημοσιεύματα σημειώνεται πως σε περίπτωση επικράτησης του Ερντογάν στις εκλογές της Κυριακής δεν θα πρέπει να αναμένεται ότι θα αποτελέσει το Βαρώσι ως ΜΟΕ, εντούτοις κανείς δεν μπορεί να πει ότι αυτό θα γίνει σε περίπτωση που κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου. Η όποια πολιτική για το Βαρώσι, ανεξαρτήτως ποιος κυβερνά την Τουρκία, θα καθοριστεί στη βάση των τουρκικών συμφερόντων και μόνο. Για το κατοχικό καθεστώς το κομμάτι των Βαρωσίων που έχει ανοίξει σήμερα προσφέρει ένα καλό εισόδημα αφού χρησιμοποιείται ως τουριστική ατραξιόν. Πέραν όμως αυτού για να γίνουν άλλες κινήσεις ακόμα και εντός της περιοχής που έχει ανοίξει, θα πρέπει να δαπανηθεί ένα σοβαρό κονδύλι. Και κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να γίνει από το κατοχικό καθεστώς χωρίς την οικονομική συνδρομή της Τουρκίας. Αυτή τη στιγμή και πριν από τις εκλογές τέτοια συνδρομή είναι απίθανο να υπάρξει.