Η Πάφος δεν είναι η μοναδική «αμαρτωλή πόλη» στη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, αφού, όπως πληροφορείται ο «Φ», η διαχρονική εκμετάλλευση τους επεκτείνεται σε όλη την ελεύθερη Κύπρο και μάλιστα, πολλοί από όσους τις διαχειρίζονται δεν είναι καν πρόσφυγες.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες του «Φ», σχεδόν 30 στα 100 επαγγελματικά υποστατικά που υπάρχουν παγκυπρίως (από τις συνολικά 9.000), κατέχονται και τυγχάνουν εκμετάλλευσης από μη πρόσφυγες, αν και θεωρητικά οι τουρκοκυπριακές περιουσίες διατέθηκαν για επαγγελματική επαναδραστηριοποίηση των προσφύγων επαγγελματιών μετά την τουρκική εισβολή. Με βάση τους πιο πάνω αριθμούς, πέραν των 2.000 τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών τυγχάνουν εκμετάλλευσης από μη πρόσφυγες και μάλιστα κάποιοι από αυτούς δεν πληρώνουν καν κανονικά τα ήδη χαμηλό ενοίκιο, συγκρινόμενο με αυτό που επικρατεί στο παζάρι. Σημειώνεται, πως οι φορολογούμενοι τα τελευταία χρόνια συνεισφέρουν περίπου €7εκατ.-€8 εκατ. (σε ετήσια βάση) για συντήρηση του Ταμείου Διαχείρισης των Τουρκοκυπριακών Περιουσιών. 

Οι πληροφορίες μας αναφέρουν, πως όπως προκύπτει από νέα έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, η πατέντα που ακολουθήθηκε στην Πάφο, με τη διαχρονική παραχώρηση τουρκοκυπριακών υποστατικών χωρίς να ακολουθούνται πάντοτε κριτήρια και με εξυπηρέτηση πολλών οι οποίοι διέθεταν πλάτες ή είχαν γνωστούς και φίλους, εφαρμόστηκε παντού.

Ως προς τα ευρήματα, ο «Φ» πληροφορείται πως περιλαμβάνουν: 

>> Παράνομες παραχωρήσεις επαγγελματικών υποστατικών.

>> Απουσία ελέγχου στη διαδικασία παραχώρησης.

>> Ανάθεση της διαχείρισης σε Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν είναι εκτοπισθείσες.

>> Ανάθεση τουρκοκυπριακών υποστατικών σε Τοπικές Αρχές και εν συνεχεία «παραχώρησή τους» σε ιδιώτες ακόμη και σε μη πρόσφυγες.

>> Μη έλεγχος ως προς τη χρήση.

>> Μη είσπραξη των ενοικίων (σε κάποιες περιπτώσεις).

>> Ανάθεση της διαχείρισης επαγγελματικών υποστατικών χωρίς να προηγηθεί δημοσίευση ώστε να εκδηλωθεί τυχόν και ενδιαφέρον από άλλους, κάτι το οποίο προφανώς θα οδηγούσε στον ανταγωνισμό και ίσως στην αύξηση των εσόδων του κράτους. Η μη δημοσίευση των διαθέσιμων ακινήτων είχε ως αποτέλεσμα όποιος γνώριζε πως κενώθηκε ένα υποστατικό ή ότι είναι ελεύθερο κατοχής, απευθυνόταν στην Υπηρεσία Διαχείρισης υποβάλλοντας αίτηση και με δεδομένο ότι δεν το διεκδικούσε άλλος, το έπαιρνε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

>> Μη καθορισμός του αγοραίου ενοικίου, όπως προβλέπεται.

>> Μη καθορισμός του αγοραίου ενοικίου, κάτι το οποίο αφενός στερούσε την Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών από έσοδα και παράλληλα δημιουργούσε αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι αντίστοιχων επιχειρήσεων.

>> Καθυστερημένα έσοδα, τα οποία προέκυπταν από τη μη είσπραξη ακόμη και αυτών των χαμηλών ενοικίων.

>> Αναποτελεσματικό μηχανογραφικό σύστημα το οποίο θα επέτρεπε τον έλεγχο όλων όσοι διαχειρίζονται τουρκοκυπριακές περιουσίες.

>> Απουσία μητρώου των ατόμων που διαχειρίζονταν τουρκοκυπριακές περιουσίες, ώστε να αποτρέπεται η διεκδίκηση και άλλης τουρκοκυπριακής περιουσίας, ειδικά αν αυτή βρισκόταν σε άλλη πόλη.

Η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή που αφορά τις τουρκοκυπριακές στο σύνολο των ελευθέρων περιοχών, ετοιμάστηκε μετά την έκθεση που αφορούσε τη διάθεση 17 επαγγελματικών υποστατικών στην Πάφο. Με βάση την έκθεση αυτή, η οποία επιβεβαιώνεται και ενισχύεται από τη νέα έκθεση, σε κάποιες περιπτώσεις στο παρελθόν είχε παρατηρηθεί το φαινόμενο, άλλα να εισηγείται η συμβουλευτική επιτροπή και άλλα αποφασίζει ο διευθυντής της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών σχετικά με την παραχώρηση επαγγελματικών τουρκοκυπριακών υποστατικών κάποιων από τα 17 τουρκοκυπριακά υποστατικά στην Πάφο, σε σημείο που κάποιες περιουσίες κατέληγαν ακόμη και σε άτομα που υπέβαλαν αίτηση εκπρόθεσμα ή δεν προτάθηκαν καν.

Στην έκθεση καταγραφόταν περίπτωση κατά την οποία τα μέλη της ειδικής επιτροπής εισηγήθηκαν την παραχώρηση υποστατικού σε πρόσωπο, το οποίο κατείχε ιδιόκτητο κατάστημα και ακίνητη ιδιοκτησία αξίας περίπου €1,2 εκατ., παρ’ όλο που στους Κανονισμούς αναφέρεται ρητά πως οι υποψήφιοι δεν πρέπει να έχουν ιδιόκτητη επαγγελματική στέγη, ούτε και σημαντική περιουσία.

Περαιτέρω, διαπιστώθηκε η παραχώρηση δύο πρόσθετων υποστατικών, χωρίς να προηγηθεί η δημοσίευσή τους, σε αντίθεση με τις πρόνοιες της σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Όπως αναφερόταν στην έκθεση, επρόκειτο για υποστατικά που βρίσκονταν σε λειτουργία και οι προηγούμενοι μισθωτές ζήτησαν τη μεταβίβαση της χρήσης τους σε άλλους. Ο Γενικός Ελεγκτής είχε συστήσει τον τερματισμό της πιο πάνω πρακτικής, εφόσον δημιουργεί συνθήκες «μαύρων» συναλλαγών και δεν συνάδει ούτε με το πνεύμα, ούτε και το γράμμα της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου και της σχετικής νομοθεσίας. Ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, υιοθέτησε τη θέση του Γενικού Ελεγκτή και τώρα, όταν υπάρχουν διαθέσιμα τουρκοκυπριακά υποστατικά θα δημοσιεύονται ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα του παρελθόντος.

Στην ίδια έκθεση γινόταν αναφορά και σε παραχώρηση υποστατικού σε αιτητή τον οποίο δεν είχε εισηγηθεί κανένα μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής. Αναφερόταν, εξάλλου, πως για τον υπολογισμό του αγοραίου ενοικίου τριών υποστατικών, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως «φιλέτα», η εκτίμηση εξασφαλίστηκε από ιδιώτες εκτιμητές, ενώ για τα υπόλοιπα 16 υποστατικά αποφασίστηκε να υπολογιστεί στη βάση παλαιότερων εκτιμήσεων που είχαν γίνει από Κτηματολόγιο που υπηρετούσε στην Επαρχιακή Διοίκηση.

Για δύο υποστατικά δεν εντοπίστηκε κανένα σημείωμα στους φακέλους, αναφορικά με τον καθορισμό του ενοικίου, οπόταν δεν ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί κατά πόσον το ύψος του ενοικίου καθορίστηκε με βάση το αγοραίο ενοίκιο.

Όπως αναφερόταν στην έκθεση –και ισχύει και σήμερα– με βάση τους κανόνες των κρατικών ενισχύσεων, η παραχώρηση τ/κ υποστατικών σε ενοίκιο χαμηλότερο του αγοραίου ενοικίου, ενδεχομένως, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να θεωρηθεί ως κρατική ενίσχυση, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι παράνομη.

Αρκετά τα τρωτά που διαπιστώθηκαν

Στα ευρήματα του Γενικού Ελεγκτή, τα οποία εν πολλοίς ισχύουν και σήμερα, καταγράφονταν και τα ακόλουθα:

➤ Ασάφεια ως προς το όργανο στο οποίο ανήκει η εξουσία λήψης τελικής απόφασης για την παραχώρηση τουρκοκυπριακών υποστατικών.

➤ Ο μη ονομαστικός διορισμός των εκπροσώπων των Τοπικών Αρχών, ως μέλη των ειδικών επιτροπών, ενδεχομένως να δημιουργεί θέμα νομιμότητας της συγκρότησης της ειδικής επιτροπής. Επίσης, δημιουργεί αδυναμία στον έλεγχο της διάρκειας της θητείας των μελών τους.

➤ Παρ’ όλο που τα ακίνητα προσφέρθηκαν με ενοίκιο χαμηλότερο του αγοραίου, δεν αξιολογήθηκε κατά πόσο οι δραστηριότητες των αιτητών περιλαμβάνονται στις εξαιρέσεις από την υποχρέωση επιβολής του αγοραίου μισθώματος, όπως αυτές καθορίζονται στη σχετική Εγκύκλιο του Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων.

➤Το αγοραίο ενοίκιο για 14 υποστατικά βασίστηκε σε μη τεκμηριωμένες εκτιμήσεις που είχαν γίνει κατά την περίοδο 2014 – 2018, ενώ για δύο υποστατικά δεν εντοπίστηκε ο τρόπος καθορισμού του ενοικίου.

Σημειώνεται, πως έρευνα διεξάγεται και για την παραχώρηση τουρκοκυπριακών υποστατικών (επαγγελματικών και μη) τόσο σε υπαλλήλους της Υπηρεσίας Διαχείρισης όσον και σε μέλη συμβουλευτικών επιτροπών που αποφασίζουν σε ποιους διατίθενται οι τουρκοκυπριακές περιουσίες. Ο Γενικός Εισαγγελέας έδωσε οδηγίες στην Αστυνομία να διερευνήσει κατά πόσον προκύπτουν ποινικά αδικήματα και αν ναι, ποια είναι αυτά και ποιους αφορούν.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Ο πολίτης πληρώνει τα σπασμένα

Η διαχρονική διαχείριση ή καλύτερα εκμετάλλευση των τουρκοκυπριακών περιουσιών μπορεί να έχει καταντήσει ανέκδοτο, το οποίο ωστόσο, πληρώνουμε ακριβά, αν λάβει κανείς υπόψιν, πως η κακοδιαχείριση οδηγεί σε ενίσχυση του Ταμείου Διαχείρισης με περίπου €7εκατ-€8 εκατ. τα οποία καταβάλλουν οι φορολογούμενοι. Και σε αυτό εστιάζεται η όποια κριτική. Το ζήτημα λοιπόν, δεν αφορά το γεγονός ότι θα χάσουν χρήματα οι Τουρκοκύπριοι ιδιοκτήτες (οι οποίοι κάποτε ίσως διεκδικήσουν και αποζημιώσεις) αλλά το ότι θα κερδίσουν ορισμένοι επιτήδειοι χωρίς να πληρώνουν καν τα ευνοϊκά ενοίκια που καθορίζονται. Την τρύπα που δημιουργείται σε χρήμα καλύπτουν όλοι οι υπόλοιποι πολίτες, οι οποίοι εξακολουθούν να ανέχονται όσα συμβαίνουν.