Νέα κριτήρια τιμολόγησης δανείων – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι πελάτες των τραπεζών

Mε μια νέα εικόνα και αρκετά άγνωστη μέχρι τώρα βρίσκονται οι τράπεζες και οι πελάτες τους, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη παρουσιάζοντας στους ισολογισμούς τους μια σειρά από νέα στοιχεία που θα απεικονίζουν: τις εκπομπές σε ρύπους τόσο από τις δικές τους δραστηριότητες όσο και των πελατών τους και τους στόχους τους σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών ρύπων για το 2030. Μια διαδικασία για την παροχή δανείων που μπορεί να φαίνεται απλή αλλά οι πελάτες των τραπεζών θα έρχονται αντιμέτωποι με αρκετή γραφειοκρατία, γιατί η κλιματική αλλαγή θα επηρεάζει την τιμολόγηση δανείων και η χορήγησή τους γίνεται πλέον με περιβαλλοντικά κριτήρια. Τα στοιχεία που θα συγκεντρωθούν από τις τράπεζες θα οδηγήσουν στην καθιέρωση νέων δανειοδοτικών προτύπων και οι ενδιαφερόμενοι για χρηματοδότηση με καλύτερη βαθμολογία ως προς τα ESG κριτήρια θα εξασφαλίζουν ευκολότερη και με καλύτερους όρους δανειοδότηση.

Ο «Φ» συγκέντρωσε ενδιαφέροντα στοιχεία από τις ετήσιες εκθέσεις 2024 των δυο τραπεζών, Τράπεζας Κύπρου και Ελληνική, καταγράφει τα νέα δεδομένα για να γνωρίζουν οι πελάτες ότι η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG δίνει στα πιστωτικά ιδρύματα τον δύσκολο ρόλος της αξιολόγησης τους και αυτά με την σειρά τους θα πρέπει να ενημερώσουν τους θεσμούς ποιες είναι οι ενέργειες στις οποίες προχωρούν για να προστατέψουν το περιβάλλον.

Τράπεζα Κύπρου

Η πολιτική δανεισμού του συγκροτήματος, όπως αναφέρεται στην ετήσια έκθεση «στηρίζει τις προσπάθειές της για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων που συνδέονται με τις χρηματοδοτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της ελαχιστοποίησης των πιθανών επιπτώσεων της ρύπανσης. Η πολιτική καθορίζει τα πρότυπα και τις κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία χορήγησης πιστώσεων. Καθοδηγεί τα άτομα που συμμετέχουν στη διαδικασία χορήγησης πιστώσεων σχετικά με τα πρότυπα χορήγησης πιστώσεων και την αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της δέουσας επιμέλειας ESG στη διαδικασία χορήγησης δανείων για νομικά πρόσωπα και την αλληλεπίδρασή της με τον πιστωτικό κίνδυνο». Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αξιολόγησης της πιστωτικής αίτησης, η οποία εμπίπτει σε συγκεκριμένα κατώτατα όρια/κριτήρια, για τη χορήγηση νέων ή/και την αναθεώρηση υφιστάμενων πιστωτικών διευκολύνσεων, οι επιχειρηματικές μονάδες πρέπει να εντοπίζουν, να εκτιμούν και να αξιολογούν τα θέματα ESG που αφορούν τον δανειολήπτη, εφαρμόζοντας τη διαδικασία δέουσας επιμέλειας ESG. Το πρώτο βήμα της δέουσας επιμέλειας ως προς τα θέματα ESG είναι η ενσωμάτωση ενός ερωτηματολογίου ESG που έχει σχεδιαστεί για την αξιολόγηση των επιδόσεων του πελάτη και της έκθεσης σε κίνδυνο σε σχέση με τους παράγοντες ESG (ισχύει για νέες χορηγήσεις και την ετήσια επανεξέταση του πελάτη). Τα ερωτηματολόγια πρέπει να συμπληρωθούν από τον πελάτη, προκειμένου να συλλεχθούν σχετικά ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα, να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν τα θέματα ESG που αφορούν τον δανειολήπτη και να εξαχθεί μια βαθμολογία ESG, η οποία αντικατοπτρίζει τις επιδόσεις του πελάτη έναντι των παραγόντων ESG και την έκθεση των πελατών σε κινδύνους ESG. Το σχετικό ερωτηματολόγιο ESG περιλαμβάνει ερωτήματα που έχουν σχεδιαστεί για την αξιολόγηση των επιδόσεων και της έκθεσης του αντισυμβαλλομένου σε κινδύνους έναντι της ρύπανσης, λαμβάνοντας υπόψη τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται ο αντισυμβαλλόμενος. Η ερώτηση αφορά το κατά πόσον ο αντισυμβαλλόμενος, στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας, απελευθερώνει ρυπογόνες χημικές ουσίες στο περιβάλλον. Οι πελάτες έχουν την επιλογή να μην παρέχουν πληροφορίες στο ερωτηματολόγιο ESG, επομένως σε αυτήν την περίπτωση η συνολική τους απόδοση ESG τιμωρείται και αντικατοπτρίζεται στη συνολική βαθμολογία ESG που λαμβάνεται.

Για την πολιτική πράσινου δανεισμού, το συγκρότημα αναφέρει στην ετήσια έκθεση ότι «προωθεί τη χρηματοδότηση έργων με απτά περιβαλλοντικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποσκοπούν στον μετριασμό της ρύπανσης. Η πολιτική καθορίζει τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό ενός δανείου ως πράσινου, εστιάζοντας σε έργα όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι βιώσιμες κατασκευές και η πρόληψη και ο έλεγχος της ρύπανσης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των ατμοσφαιρικών εκπομπών, της αποκατάστασης του εδάφους, της πρόληψης, της μείωσης και της ανακύκλωσης αποβλήτων και άλλα. Με την παροχή πράσινων δανείων η τράπεζα διαχειρίζεται τις σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις που συνδέονται με τη ρύπανση του αέρα και του εδάφους».

Ελληνική Τράπεζα

Η τράπεζα στοχεύει να αναπτύξει στρατηγικές απανθρακοποίησης/πορείες μετάβασης για συγκεκριμένους τομείς του πιστωτικού της χαρτοφυλακίου. Για το σκοπό αυτό, αναφέρει στην ετήσια έκθεση, θα ευθυγραμμιστεί με τον όμιλο Eurobank όσον αφορά τους τομείς και τους βασικούς δείκτες απόδοσης (“KPIs”) που θα αναπτυχθούν. Ο όμιλος Eurobank έχει εντοπίσει τις προτεραιότητές του, με τους τομείς με υψηλή ένταση άνθρακα, που εκπροσωπούν ένα σημαντικό ποσοστό των χρηματοδοτούμενων εκπομπών του, και έχει αναπτύξει τους στόχους μείωσης εκπομπών για το 2030, οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης το χαρτοφυλάκιο της τράπεζας. Οι στόχοι θα οριστικοποιηθούν εντός του 2025, συμπεριλαμβανομένης της σταδιακής θέσπισης στόχων έως το 2050 και της λειτουργικοποίησης των στόχων Net Zero 2030». Στην ετήσια έκθεση σημειώνεται «προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η ανθεκτικότητα της τράπεζας όσον αφορά τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα, η συνολική διαδικασία διαχείρισης κινδύνων έχει ενημερωθεί αναλόγως για να συμπεριλάβει οποιονδήποτε κεφαλαιακό αντίκτυπο των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, τις αποτιμήσεις εξασφαλίσεων και την επιμέλεια εντός των πολιτικών δανεισμού, μεταξύ άλλων. Η διάθεση για ανάληψη κινδύνων ενισχύεται συνεχώς προκειμένου να ενσωματωθούν σχετικά όρια που αφορούν τον βιώσιμο δανεισμό, την ανανεώσιμη ενέργεια και το αποτύπωμα άνθρακα, με σκοπό να καθιερωθεί ένα σαφές μακροπρόθεσμο όραμα για την μετατόπιση του χαρτοφυλακίου από πελατειακά τμήματα με υψηλό κλιματικό κίνδυνο, κυρίως μέσω παροχής κινήτρων, προώθησης και χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης και ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης των πελατών».

Για την πολιτική βιώσιμου δανεισμού η τράπεζα, σημειώνει στην ετήσια έκθεση ότι καθορίζει ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση του βιώσιμου δανεισμού και την ταξινόμηση των πιστωτικών διευκολύνσεων σε πράσινα ή/και κοινωνικά δάνεια. «Τα πράσινα δάνεια στοχεύουν στην υποστήριξη των πελατών για την πράσινη μετάβασή τους. Επιπλέον, η τράπεζα στοχεύει στην αύξηση του πράσινου δανεισμού εντός των στόχων που έχουν τεθεί στη στρατηγική ESG. Η τράπεζα επίσης στοχεύει στη βελτίωση της συλλογής δεδομένων ESG από τους πελάτες της, γεγονός που με τη σειρά του επιτρέπει καλύτερη ταξινόμηση σύμφωνα με τον κανονισμό για την Ταξινομία. Σημειώνεται ότι η πολιτική βιώσιμου δανεισμού θα αναθεωρηθεί στα πλαίσια ευθυγράμμισης με τον όμιλο Eurobank».

Τα ακίνητα εκτιμώνται για ρύπανση αλλά και για σεισμό

Στις ετήσιες εκθέσεις οι τράπεζες κάνουν λεπτομερείς αναφορές για τους κλιματικούς κινδύνους, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν μερικά χρόνια. Για παράδειγμα, μεταξύ πολλών άλλων σημειώνει η Τράπεζα Κύπρου, έχουν εξεταστεί συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, δηλαδή η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ρύπανση του εδάφους και ο σεισμός σε σχέση με τα ακόλουθα: Ακίνητα εκχωρημένα ως εξασφαλίσεις του εξασφαλισμένου χαρτοφυλακίου όσον αφορά τον πιστωτικό κίνδυνο (συντεταγμένες γεωεντοπισμού εξασφαλίσεων) – όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη ρύπανση του εδάφους και τον σεισμό. Δανειολήπτες για μη εξασφαλισμένο χαρτοφυλάκιο όσον αφορά τον πιστωτικό κίνδυνο (ταχυδρομικοί κώδικες ή δήμοι της τοποθεσίας των δανειοληπτών) – όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη ρύπανση του εδάφους και το σεισμό. Ακίνητα εκχωρημένα ως εξασφαλίσεις του χαρτοφυλακίου REMU όσον αφορά τον κίνδυνο αγοράς (συντεταγμένες γεωεντοπισμού εξασφαλίσεων) – σε σχέση με σεισμό. Καταθέσεις κατοίκων Κύπρου όσον αφορά τον κίνδυνο ρευστότητας (ταχυδρομικοί κώδικες ή δήμοι των τοποθεσιών των κατόχων καταθέσεων) – σε σχέση με το σεισμό. Φυσικές τοποθεσίες της BOC όσον αφορά τον λειτουργικό κίνδυνο (ταχυδρομικοί κώδικες ή δήμοι των εγκαταστάσεων της BOC – σε σχέση με το σεισμό. Επιπλέον, η διαδικασία αποτίμησης των εξασφαλίσεων της τράπεζας, της REMU και των ίδιων ακινήτων της περιλαμβάνει αρκετούς σημαντικούς παραμέτρους και παράγοντες αποτίμησης. Η BOC, αναφέρει η ετήσια έκθεση, μέσω συγκεκριμένης εγκυκλίου, το 2023, τόνισε στους εκτιμητές τη σημασία της εξέτασης ορισμένων φυσικών κινδύνων κατά τη διαδικασία αποτίμησης. Οι ακόλουθοι κίνδυνοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία αποτίμησης, αν και η λίστα δεν θεωρείται εξαντλητική: Γεωλογική καταλληλότητα εδάφους (εντοπισμός και αναφορά της ζώνης και των χαρακτηριστικών της). Σεισμικότητα της περιοχής γύρω από το ακίνητο (εντοπισμός και αναφορά της ζώνης και της έντασης).  Κίνδυνος πλημμύρας (εντοπισμός και αναφορά της ζώνης και της έντασης).