Το κυπριακό φάρμακο έχει ιστορία 50 χρόνων και βασίζεται στην ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του, τόνισε σε συνέντευξη του στον «Φ» ο νέος Πρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανιών (ΠΑ.Ε.Φ.), Αντρέας Π. Χατζηπαναγή, συμπληρώνοντας πως η Κύπρος διαθέτει και την υποδομή, αλλά και την εξειδίκευση για προσέλκυση επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη, τις κλινικές μελέτες και την παραγωγή νέων θεραπειών.
Ο κ. Χατζηπαναγή με μακρά πορεία στο τομέα της φαρμοκοβιομηχανίας και εμπειρία σε σημαντικές θέσεις στον κλάδο, ανέλαβε πριν μερικές ημέρες την προεδρία της ΠΑ.Ε.Φ. σε μια απαιτητική περίοδο που χρειάζονται κινήσεις για τη δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής στην φαρμακοβιομηχανία και την ενδυνάμωση των εξαγωγών της Κύπρου.
Αυτό εξάλλου είναι και το όραμα του, όπως περιγράφει στη συνέντευξη του στον «Φ», αφού στόχος του όπως είπε, είναι να ενισχυθεί περεταίρω ο κλάδος και οι εξαγωγές να αυξηθούν κατά 75% μέχρι το 2034, αποκαλύπτοντας παράλληλα πως έχουν ξεκινήσει μελέτη με ανεξάρτητο διεθνή συμβουλευτικό οίκο, προς αυτό τον σκοπό.
Επιπλέον, ο κ. Χατζηπαναγή ανέφερε πως τα μέλη της ΠΑ.Ε.Φ. εργοδοτούν στην Κύπρο 2000 άτομα και πέραν των 1000 στο εξωτερικό, ενώ οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες έχουν παρουσία σε πέραν από 180 χώρες.
Όπως είπε, οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες παράγουν και εξάγουν προϊόντα για περισσότερες από 15 θεραπευτικές κατηγορίες, με φάρμακα που αφορούν καρκίνο, AIDS, για το κεντρικό νευρικό και καρδιοαγγειακό σύστημα.
Μάλιστα, όπως σημείωσε ο κ. Χατζηπαναγή, η πλειοψηφία των κυπριακών φαρμάκων έχει τιμή κάτω των 10 ευρώ και είναι ενταγμένα στο ΓεΣΥ είτε με μηδενική, είτε με πολύ χαμηλή συνεισφορά, τονίζοντας την ίδια ώρα πως υπάρχει θετική αλλαγή στη νοοτροπία του Κύπριου καταναλωτή αναφορικά με τα γενόσημα φάρμακα.
–Κύριε Χατζηπαναγή, πρόσφατα αναλάβατε την Προεδρία της Παγκύπριας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανιών. Αρχικά, θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, αλλά και πώς σκοπεύετε να τις αντιμετωπίσετε;
Η παγκόσμια αγορά φαρμάκου εξελίσσεται ταχύτερα από ποτέ, λόγω της αυξανόμενης προόδου στην ανακάλυψη και ανάπτυξη φαρμάκων, της αυξανόμενης επικράτησης διαφόρων ασθενειών και της πρόσφατης πανδημίας, ενώ υπολογίζεται να αυξηθεί κατά 65% μέχρι το 2034.
Λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για θεραπείες αιχμής, γονιδιακές θεραπείες, βιολογικά και βιο-ομοειδή φάρμακα, αλλά και γενόσημων φαρμάκων με χαμηλό κόστος, πολλά κράτη επενδύουν και στηρίζουν τις φαρμακοβιομηχανίες τους.
Στο πλαίσιο αυτό, οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες, με παρουσία σε πέραν των 180 χωρών, έχουν αρκετές ευκαιρίες αλλά αντιμετωπίζουν και αρκετές προκλήσεις. Προκλήσεις όπως η προσαρμογή στις συνεχιζόμενες ευρωπαϊκές κανονιστικές απαιτήσεις, η ανταγωνιστικότητα από τρίτες χώρες, η αναθεωρημένη φαρμακευτική νομοθεσία στην ΕΕ, ευρωπαική Οδηγία για την Επεξεργασία Αστικών Λυμάτων (UWWTD), οι μειώσεις τιμών (ενώ παράλληλα αυξάνεται το κόστος παραγωγής), η διαχείριση φαρμακευτικών αποβλήτων, οι ελλείψεις ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, οι πιέσεις από τον ΟΑΥ για μεγαλύτερες εκπτώσεις στο πλαίσιο του ΓεΣΥ και ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μόνο μερικές από αυτές. Η αντιμετώπιση των προκλήσεων, έτσι ώστε ο κλάδος να έχει περαιτέρω ανάπτυξη και κατ’ επέκταση αρκετά ωφελήματα η οικονομία και κοινωνία της Κύπρου θα επέλθει μέσω της συνεργασίας ιδιωτικού τομέα και του κράτους.
Η δημιουργία εθνικής στρατηγικής για τη φαρμακοβιομηχανία θα μεταλαμπαδεύσει το όραμα μας για 75% αύξηση των εξαγωγών μας μέχρι το 2034, καλύτερη και γρηγορότερη πρόσβαση των ασθενών σε θεραπείες, αλλά και στην περαιτέρω συμβολή μας στο ΑΕΠ της χώρας. Ήδη έχουμε ξεκινήσει τη δημιουργία μελέτης με ανεξάρτητο διεθνή συμβουλευτικό οίκο και είμαστε σε συχνή επικοινωνία και συνεργασία με διάφορους κρατικούς φορείς.
–Διαχρονικά, τα φάρμακα βρίσκονταν στις πρώτες θέσεις των εξαγωγών στην Κύπρο. Πού οφείλεται αυτό το γεγονός αλλά και τι ενέργειες μπορούν να γίνουν ώστε να ενισχυθούν οι εξαγωγές;
Το κυπριακό φάρμακο έχει ιστορία 50 χρόνων και βασίζεται στην ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, που είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες που χρειάζονται ο επαγγελματίας υγείας, ο ασθενής αλλά και τα συστήματα υγείας.
Έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη των συνεργατών μας και τον σεβασμό των ανταγωνιστών μας στο εξωτερικό. Οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες καλής παρασκευαστικής πρακτικής (GMP) σε εγκεκριμένες και τακτικά επιθεωρούμενες από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες εγκαταστάσεις.
Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις των μελών μας έχουν επιθεωρηθεί και από διάφορες αρχές άλλων χωρών. Η ενίσχυση των εξαγωγών θα πραγματοποιηθεί μέσα από δράσεις στο πλαίσιο τη εθνικής στρατηγικής, που θα δώσουν στις εταιρείες/μέλη μας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Ένας τρόπος που θα μπορούσε το κράτος να βοηθήσει είναι η χρηματοδότησή ή συγχρηματοδότηση, με την ΕΕ ή/και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, της φαρμακευτικής έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων πριν από τη λήξη του διπλώματος ευρεσιτεχνίας του προϊόντος αναφοράς. Παράλληλα, μπορεί να βρεθεί το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο, έτσι ώστε το Κυπριακό Φάρμακο να είναι το πρώτο που θα κυκλοφορεί σε μια χώρα μετά τη λήξη του διπλώματος ευρεσιτεχνίας του προϊόντος αναφοράς. Τέλος, θέλουμε το κράτος να έχει ως προτεραιότητα το κυπριακό φάρμακο στις διάφορες επίσημες συναντήσεις και φόρουμ στο εξωτερικό, όπου θα παρέχονται τα εχέγγυα περαιτέρω διείσδυσης σε μια αγορά, είτε την πρόσβαση σε μια νέα χώρα.
–Πόσες φαρμακοβιομηχανίες έχουμε σήμερα στην Κύπρο; Θα μπορούσατε να μας δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το πόσα άτομα απασχολεί ο τομέας στην Κύπρο, αλλά και γενικότερα για τον τρόπο που λειτουργεί η βιομηχανία στην Κύπρο;
Οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες, έχοντας στο επίκεντρο τους τον ασθενή, έχουν στηρίξει διαχρονικά και συνεχίζουν να στηρίζουν την κυπριακή οικονομία και κοινωνία, παρέχοντας ποιοτικά, ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα ενώ το ΓεΣΥ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ύπαρξη τους εφόσον καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών κατηγοριών.
Τα πέντε μέλη της ΠΑ.Ε.Φ., τα οποία είναι οι εταιρείες CODAL SYNTO, η DELORBIS, η MEDOCHEMIE, η MUNDIPHARMA και η REMEDICA, εργοδοτούν στην Κύπρο 2,000 άτομα και πέραν των 1,000 στο εξωτερικό, έχουν 23 εργοστάσια παραγωγής στην Κύπρο και το εξωτερικό και κεντρικά γραφεία στην Κύπρο και σε πέραν των 25 χωρών στο εξωτερικό.
–Υπάρχει χώρος για περαιτέρω επενδύσεις; Υπάρχουν προοπτικές; Και τι ενδεχομένως πρέπει να γίνει για να προσελκύσουμε ξένους επενδυτές;
Η Κύπρος διαθέτει υποδομή και εξειδίκευση και σύγχρονες μονάδες παραγωγής φαρμάκων, τα οποία μπορεί να είναι η βάση για προσέλκυση επενδύσεων στη έρευνα & ανάπτυξη (R&D), τις κλινικές μελέτες και την παραγωγή νέων θεραπειών.
Αν και οι εταιρείες μέλη μας επανεπενδύουν μεγάλο μέρος των κερδών τους, για να δημιουργηθούν αυτές οι προοπτικές θα πρέπει πρώτα να δοθούνε τα κατάλληλα κίνητρα στις υφιστάμενες φαρμακοβιομηχανίες για επιπλέον επενδύσεις σε υποδομές, στο ψηφιακό μετασχηματισμό, στον αυτοματισμό και ρομποτική, αλλά και στην ανάπτυξη και προσέλκυση ειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Όταν δημιουργηθεί το κατάλληλο ελκυστικό πλαίσιο θα μπορούμε να προσελκύσουμε επιπλέον επενδυτές από το εξωτερικό.
Τι παράγουν οι φαρμακοβιομηχανίες
–Τι είδους φάρμακα εξάγουμε κ. Χατζηπαναγή, αλλά και πώς κινούνται οι πωλήσεις στην εσωτερική αγορά;
Οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες παράγουν και εξάγουν προϊόντα τα οποία κατατάσσονται σε περισσότερες από 15 θεραπευτικές κατηγορίες, με διευρυμένο χαρτοφυλάκιο φαρμάκων, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα αναγκών, τόσο στη διεθνή αγορά όσο και στην αγορά της Κύπρου.
Οι εταιρείες μέλη μας παράγουν και εξάγουν φάρμακα όπως για παράδειγμα για τον καρκίνο, για το HIV/AIDS, προϊόντα για το κεντρικό νευρικό σύστημα, προϊόντα για το καρδιοαγγειακό σύστημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέλη μας αναπτύσσουν φάρμακα και παραχωρούν τα δικαιώματα αξιοποίησης φακέλου φαρμάκων (out-licensing) ενώ παράγουν για λογαριασμό πολυεθνικών εταιρειών. Στην Κύπρο, αν και υπάρχει αρκετό περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη, αυτή την στιγμή το κυπριακό φάρμακο καταλαμβάνει το 26% του συνόλου της αγοράς, με τους επαγγελματίες υγείας και τους ασθενής να το εμπιστεύονται καθημερινά.
–Θα δούμε αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων που παράγονται στην Κύπρο;
Παρόλο που το κόστος πρώτων υλών, ενέργειας και εργατικού δυναμικού αυξάνεται, η πολιτική των τιμών των φαρμάκων στην Κύπρο ρυθμίζεται από το κράτος και καθορίζεται ανώτατη τιμή. Αν υπάρξουν αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων σε άλλες χώρες της ΕΕ ή στις διεθνείς αγορές, αυτό μπορεί να προκαλέσει αυξήσεις και στην Κύπρο. Αν και οι τιμές μόνο μείωση έχουν τα τελευταία χρόνια, κάτι που για εμάς, ως εξαγωγικές εταιρείες, επηρεάζει αρνητικά τις τιμές που πουλάμε σε άλλες χώρες. Γενικά, όμως, να αναφέρουμε ότι η πλειοψηφία των κυπριακών φαρμάκων έχουν τιμή κάτω των €10 και είναι ενταγμένα στο ΓεΣΥ, είτε με μηδενική, είτε με πολύ χαμηλή συνεισφορά.
–Βλέπετε να αλλάζει προοδευτικά η νοοτροπία του Κύπριου καταναλωτή αναφορικά με τα γενόσημα φάρμακα;
Αναμφίβολα, βλέπουμε μια προοδευτική αλλαγή στη νοοτροπία του Κύπριου καταναλωτή αναφορικά με τα γενόσημα φάρμακα. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανόμενη συνειδητοποίηση για τα πλεονεκτήματα των γενόσημων, όπως η ποιότητα, ασφάλεια, αποτελεσματικότητα, καθώς και η βιοϊσοδυναμία ως προς το φάρμακο αναφοράς.
Σήμερα, στην Κύπρο τα γενόσημα καταλαμβάνουν το 46% της αγοράς, ενώ σε αρκετές ανεπτυγμένες χώρες στην Ευρώπη καταλαμβάνουν το 70%. Η αλλαγή αυτή δεν είναι άμεση, αλλά είναι σαφώς αισθητή.
Ο Κύπριος καταναλωτής, όπως και οι καταναλωτές σε άλλες χώρες, παρακολουθεί τις διεθνείς τάσεις και αναγνωρίζει ότι τα γενόσημα φάρμακα πληρούν τα ίδια αυστηρά πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας με τα πρωτότυπα. Επίσης, η ενημέρωση μέσω των ιατρών, των φαρμακοποιών και των ίδιων των εταιρειών φαρμάκων παίζει καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση των αμφιβολιών και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς τα γενόσημα. Εστιάζουμε στην ενημέρωση, την εκπαίδευση και την ενίσχυση της διαφάνειας, ώστε ο καταναλωτής να έχει πλήρη και ακριβή πληροφόρηση.
Πιστεύουμε ότι με τον χρόνο η νοοτροπία θα εξελιχθεί ακόμη περισσότερο, καθώς θα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η αξία των γενόσημων φαρμάκων στην υγειονομική φροντίδα και την οικονομία της Κύπρου.
