Η Κύπρος αντιμετωπίζει έναν από τους πιο σοβαρούς κύκλους ανομβρίας των τελευταίων ετών, δήλωσε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, παρουσιάζοντας λεπτομέρειες για το τέταρτο πακέτο μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση μέσα σε έναν χρόνο, με στόχο την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Την ίδια ώρα είπε πως βρίσκονται ήδη σε επαφή με το Γενικό Λογιστήριο, την Ελεγκτική Υπηρεσία και τη Νομική Υπηρεσία, ώστε εκεί και όπου μπορεί, να γίνουν όσο πιο σύντομα οι διαδικασίες.
Πιο συγκεκριμένα, η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, δρ Μαρία Παναγιώτου, και ο Υφυπουργός Τουρισμού, Κώστας Κουμής, παρουσίασαν τις ενέργειες και τα μέτρα που έχουν ληφθεί από την Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος, με έμφαση στη διασφάλιση της απρόσκοπτης υδροδότησης του πληθυσμού και στην ενίσχυση των υφιστάμενων υποδομών.
Στην αρχική της παρέμβασης, η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος εξήγησε ότι ο σκοπός της συνέντευξης Τύπου είναι η ενημέρωση γύρω από τη διαχείριση του υδατικού προβλήματος, αλλά και η παρουσίαση των μέτρων που εξαγγέλθηκαν χθες στο Υπουργικό Συμβουλίου. «Ήταν το τέταρτο πακέτο μέτρων που έχουμε λάβει μέσα σε έναν χρόνο. Όπως γνωρίζετε, η χώρα μας δοκιμάζεται ξανά από έναν ακόμη κύκλο ανομβρίας, ενδεχομένως από τους χειρότερους που πέρασε τα τελευταία χρόνια», είπε.
«Ύψιστη προτεραιότητά μας αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε, «είναι να καλύπτουμε απρόσκοπτα τις ανάγκες σε νερό πόσιμο σε όλη την Κύπρο. Εργαζόμαστε ώστε, στην περίπτωση που απαιτηθούν περικοπές, αυτές να περιοριστούν στον ελάχιστο δυνατό βαθμό. Είναι ένα απευκταίο σενάριο, για το οποίο δουλεύουμε μεθοδικά ώστε να αποφύγουμε».
Όπως τόνισε «σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να ωραιοποιήσουμε την εικόνα που επικρατεί». Σημείωσε ότι «η Πάφος και η Λεμεσός είναι οι πρώτες πόλεις που ενδεχομένως να αισθανθούν τις επιπτώσεις της ανομβρίας». Γι αυτό, συμπλήρωσε, «και τα μέτρα που λαμβάνουμε στοχεύουν πρώτα σε αυτές τις δύο πόλεις».
Οι λόγοι, δήλωσε, «που οδηγηθήκαμε σε αυτή την κατάσταση είναι γνωστοί: ανομβρία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, πεπαλαιωμένα δίκτυα νερού με σημαντικές απώλειες, αφαλατώσεις που καλύπτουν το 70% των αναγκών μας σε ύδρευση, αξιοποίηση των αφαλατώσεων περιστασιακά και όποτε δεν έβρεχε, αφαίρεση σημαντικών ποσοτήτων νερού από τα φράγματα για σκοπούς ύδρευσης και στέρησή του από όσους το έχουν ανάγκη, δηλαδή τους αγρότες μας, και όσους δεν είναι στο δίκτυο των αφαλατώσεων».
Η καταστροφική πυρκαγιά στη μονάδα αφαλάτωσης της Πάφου, ανάφερε, «επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση». «Προφανώς έγιναν λάθη διαχρονικά, όμως, την ίδια ώρα πρέπει να ειπωθεί πως έγιναν και πολλά», είπε.
Η Υπουργός επεσήμανε ότι διαφορά των τεσσάρων πακέτων μέτρων που εξαγγέλθηκαν και ήδη υλοποιούνται, «είναι ότι αποτελούν μια ολοκληρωμένη στρατηγική που οδηγεί σε απεξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες για κάλυψη των αναγκών ύδρευσης στο 100%».
Όπως σημείωσε, αυτή η στρατηγική καταρτίστηκε και ήδη υλοποιείται. «Τώρα είναι η ώρα της εξοικονόμησης, η ώρα της ανταπόκρισης στα μέτρα που λάβαμε είναι η ώρα της συλλογικής ευθύνης, είναι η ώρα των λύσεων», τόνισε η δρ Παναγιώτου.
«Η κυβέρνηση, στοχεύει στη μόνιμη επίλυση του προβλήματος, δηλαδή στην κάλυψη του συνόλου των αναγκών ύδρευσης από τις αφαλατώσεις, με αντίστοιχη απεξάρτησή μας από τις καιρικές συνθήκες», είπε χαρακτηριστικά.
Ακολούθως η Υπουργός απαρίθμησε τις σημαντικότερες ενέργειες που έγιναν από την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων της.
- Ανάφερε ότι για πρώτη φορά η Κυπριακή Δημοκρατία απέκτησε Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων, με έργα πέραν του €1.17δις. Πρόκειται για 93 έργα ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και ανακτημένου νερού σε όλες τις επαρχίες, και είναι ήδη σε εξέλιξη η υλοποίησή του, όπως είπε.
- Υπογράμμισε στη συνέχεια την εκπόνηση συγκεκριμένου και στοχευμένου προγράμματος που επιλύει το πρόβλημα με κάλυψη του 100% των αναγκών ύδρευσης, κάτι, που όπως σημείωσε, για πρώτη φορά συμβαίνει στην Κύπρο. «Πρόκειται για το Πρόγραμμα Δράσης για Αντιμετώπιση της Ανομβρίας και της Λειψυδρίας, το οποίο περιλαμβάνει 28 δράσεις. Ξεχωρίζουν οι 4 κινητές μονάδες αφαλάτωσης, η επέκταση της δυναμικότητας των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης, η αξιοποίηση γεωτρήσεων, η κατασκευή δύο μόνιμων αφαλατώσεων με αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.ά.», είπε. Σημείωσε ότι το Υπουργείο βρίσκεται σε επαφή με το Γενικό Λογιστήριο, την Ελεγκτική Υπηρεσία και τη Νομική Υπηρεσία, ώστε εκεί και όπου μπορεί, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
- Τόνισε ότι τερματίστηκε η περιστασιακή χρήση των μονάδων αφαλάτωσης, των οποίων, όπως ανάφερε, «η χρήση τους θα είναι συνεχής ώστε τα φράγματα να έχουν αρκετές ποσότητες και για τους αγρότες μας».
- Επισήμανε ακολούθως ότι, προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ύδρευση, εφαρμόστηκαν περικοπές νερού για τους αγρότες ήδη από το 2024 κατά 30%, ενώ για το 2025 οι περικοπές ανέρχονται στο 50%.
- Ανάφερε στη συνέχεια ότι ενσωματώθηκαν πρόνοιες, «ώστε στο μικρό και μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα για τους γεωργούς να υπάρχει χρηματοδότηση για αφαλατώσεις, έξυπνα συστήματα άρδευσης, μόνιμες υποδομές που μειώνουν στο 30% τις ανάγκες σε νερό και γενικότερα αξιοποίηση της διαθέσιμης τεχνολογίας για ορθολογική διαχείριση νερού».
- Υπενθύμισε επίσης ότι διοργανώθηκε στην Κύπρο η σύνοδος των MED9 Υπουργών Γεωργίας με θέμα τις επιπτώσεις της λειψυδρίας στον πρωτογενή τομέα. «Ενημερώσαμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πρόβλημα. Έτσι, εξασφαλίσαμε 15.5εκ ευρώ για αποζημιώσεις για τους γεωργούς μας», είπε.
- «Προχωρήσαμε σε δημόσια διαβούλευση και ζητήσαμε την εκδήλωση ενδιαφέροντος από οικονομικούς φορείς για σκοπούς εγκατάστασης και λειτουργίας πλωτών ή/και χερσαίων κινητών μονάδων αφαλάτωσης», πρόσθεσε. «Με όσους μπορούν να δώσουν πιο άμεσα χρονικά λύση στο πλαίσιο των νενομισμένων διαδικασιών, είμαστε σε επαφή», είπε η Υπουργός.
- Ανάφερε ότι για το 2025 έχει δεσμευθεί το 30% του προϋπολογισμού του ΥΓΑΑΠ για το υδατικό ζήτημα, ενώ ταυτόχρονα, είπε, «διπλασιάσαμε τον προϋπολογισμό για αρδευτικά τμήματα με στόχο την επισκευή και βελτίωση των υποδομών, και την αντιμετώπιση προβλημάτων που επιφέρουν σημαντικές απώλειες νερού».
- Τέλος σημείωσε ότι η Υπηρεσία Ασφάλειας Φραγμάτων, ενώ αποτελείτο από μόνο ένα άτομο, ενισχύθηκε στα πέντε άτομα, χωρίς όμως, όπως είπε, «να μας ικανοποιεί». Τις επόμενες βδομάδες, δήλωσε, «ξεκινά η περαιτέρω ενίσχυση του ΤΑΥ με επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό».
Πέραν των ενεργειών που έχουν ήδη δρομολογηθεί, η Υπουργός ανέφερε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε την προηγουμένη σε τέσσερις επιπλέον σημαντικές αποφάσεις, οι οποίες μπορούν να έχουν άμεσο και μετρήσιμο θετικό αποτέλεσμα: - Για την αντιμετώπιση των απωλειών νερού, που εκτιμώνται κατά μέσο όρο στο 35%-40%, αποφασίστηκε η ενίσχυση των Επαρχιακών Οργανισμών Ανάπτυξης (ΕΟΑ) με €8 εκατομμύρια, ώστε να υλοποιηθούν παρεμβάσεις στα δίκτυα υδατοπρομήθειας που βρίσκονται υπό την ευθύνη τους. Όπως εξήγησε, θα επιλεγούν έργα που μπορούν να ολοκληρωθούν εντός ενός έτους και να αποδώσουν το μεγαλύτερο δυνατό όφελος.
- Παράλληλα, είπε, αποφασίστηκε η παροχή ετήσιας στήριξης ύψους €1 εκατομμυρίου για την τριετία 2025-2027, με στόχο την υλοποίηση αντίστοιχων έργων και σε κοινότητες που βρίσκονται εκτός αρμοδιότητας των ΕΟΑ, ενισχύοντας την υδροδότηση ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.
- Εγκρίθηκε, επίσης ανάφερε, Σχέδιο Χορηγιών για Εγκατάσταση Μικρών Ιδιωτικών Μονάδων Αφαλάτωσης ύψους 3 εκ ευρώ σε Ξενοδοχειακές Μονάδες με στόχο να καλύψουν τις ανάγκες τους σε νερό, χωρίς να επιβαρύνουν τα κυβερνητικά συστήματα υδατοπρομήθειας. «Αυτό το σχέδιο εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο», τόνισε η Υπουργός.
- «Επαναξιολογήσαμε για δεύτερη φορά το πλαίσιο αδειοδότησης για αφαλατώσεις έως 1.500 κυβικά, ώστε ξενοδοχεία, τοπικές αρχές αλλά και γεωργοί, οι οποίοι επιθυμούν να εγκαταστήσουν μικρές μονάδες αφαλάτωσης, να μπορούν να αδειοδοτηθούν για άδεια αφαλάτωσης εντός μίας εβδομάδας», ανάφερε και πρόσθεσε: «Απλοποιήσαμε και εξαιρέσαμε από μια σειρά από άλλες πρόνοιες που σχετίζονται με σειρά αδειοδοτήσεων και τις κινητές μονάδες αφαλάτωσης που έχουμε στον προγραμματισμό μας».
Η κα Υπουργός υπογράμμισε ότι για το υδατικό το Υπουργείο διαθέτει τόσο τη βούληση όσο και το σχέδιο για τη διαχείρισή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όπως πρόσθεσε, πρώτη προτεραιότητα είναι η αποφυγή περικοπών στην ύδρευση. «Για να αποφύγουμε τα χειρότερα, χρειαζόμαστε και τη βοήθεια όλων», τόνισε.
Κάλεσε δε τους ξενοδόχους να ανταποκριθούν στο σχέδιο οικονομικών κινήτρων για τοποθέτηση αφαλατώσεων. «Είναι η πρώτη φορά που επιδοτείται ένα τέτοιο μέτρο και η πρώτη φορά που τους δίνεται η δυνατότητα να καλύψουν και τις ανάγκες ύδρευσης, πέραν τις άρδευσης. Η συμμετοχή στο σχέδιο θα μειώσει σημαντικά τα προβλήματα στον τουρισμό μας», ανάφερε η κα Υπουργός.
Καλώ τους ΕΟΑ, συμπλήρωσε, «που είναι για εμάς εκ των στενότερων συνεργατών μας, μέσα από τη στενή συνεργασία που έχουμε να συνεχίσουν τις δικές τους προσπάθειες και να προχωρήσουν στην υλοποίηση των έργων που θα οδηγήσουν σε μείωση των απωλειών νερού. Από αύριο το ΤΑΥ ξεκινά εκ νέου κύκλο επαφών με τον κάθε έναν ΕΟΑ για να καθοριστούν τα επόμενα βήματα σε ό,τι αφορά τις απώλειες. Πρώτη επαφή ο ΕΟΑ Πάφου».
Η Δρ Παναγιώτου απεύθυνε έκκληση προς τις κοινότητες, τέλος, να αξιοποιήσουν την χρηματοδότηση που τους παρέχουμε ώστε να μπορέσουν να καλύψουν έκτακτες ανάγκες υδροδότησης.
«Σε αυτή μας την προσπάθεια ο βασικός μας συμπαραστάτης είναι οι ίδιοι οι πολίτες. Απευθύνω έκκληση στον κάθε έναν και στην κάθε μία από εσάς. Οι επόμενες μέρες, οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι. Είναι ήδη δύσκολοι. Για να μην αισθανθούν τα νοικοκυριά τις συνέπειες τις ανομβρίας χρειάζεται συλλογική προσπάθεια. Προσέχουμε κάθε σταγόνα νερού που φεύγει από τις βρύσες μας. Όσο περισσότερο νερό εξοικονομήσουμε σήμερα, τόσο μειωμένα θα είναι τα προβλήματα που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε», ανάφερε η αρμόδια Υπουργός.
Ολοκληρώνοντας την παρέμβασή της, η Υπουργός εξήγησε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν την προηγουμένη δεν είναι τα τελευταία. «Αναφέρθηκα στα 13 πιο σημαντικά μέτρα που έχουμε λάβει τους τελευταίους 12 μήνες. Και συνεχίζουμε και με άλλα μέτρα που επεξεργαζόμαστε», είπε χαρακτηριστικά. Υπογράμμισε ότι με τη συνεργασία κράτους, τοπικών αρχών και των πολιτών, μπορεί να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος, ώστε οι υποδομές που βρίσκονται ήδη σε υλοποίηση να αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Κουμής: Οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μπορούν να γίνουν αυτάρκεις
Στη δική του ομιλία, ο Υφυπουργός Τουρισμού, κ. Κώστας Κουμής, αφού τόνισε πως η λειψυδρία αποτελεί ένα από τα βασικότερα ζητήματα που καλούνται όλες οι χώρες της Μεσογείου να διαχειριστούν στις μέρες μας, επεσήμανε ότι το πρόβλημα έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητό λόγω και της δυναμικής που χαρακτηρίζει τον τουρισμό τα τελευταία χρόνια, και η χώρα μας δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση, ιδιαίτερα εάν λάβουμε υπόψιν ότι για 3ο συνεχόμενο έτος δυστυχώς έχουμε ανομβρία.
Ανέδειξε ότι μέσω του σχεδίου δίνεται το δικαίωμα στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της χώρας μας να γίνουν αυτάρκεις, και να μειώσουν και το κόστος νερού ανά τουριστική μονάδα, με ότι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και λιγότερη επιβάρυνση του υφιστάμενου μηχανισμού ύδρευσης και άρδευσης της πολιτείας.
Γενικότερα, κατέληξε ο κ. Υφυπουργός, η συγκεκριμένη πρόνοια του σχεδίου, αποτελεί μία οριζόντια πολιτική που εφαρμόζεται με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, με τρόπο μάλιστα που δίνει την ευχέρεια στις τουριστικές επιχειρήσεις να γίνουν αυτάρκεις και πιο ανταγωνιστικές.
Σε ερώτηση για το μέγιστο ποσό της δαπάνης που θα καταβάλει ένας ξενοδόχος για εγκατάσταση μικρής μονάδας αφαλάτωσης, η κα Υπουργός ανέφερε ότι αυτό θα εξαρτηθεί από τη δυναμικότητα της μονάδας που θα εγκαταστήσει. Εξήγησε ότι η ενίσχυση που δίνεται βάσει του σχεδίου υπολογίζεται στο 30% μιας μεμονωμένης μονάδας και μέχρι 50% για σύμπλεγμα ή ομαδικές αναπτύξεις.
Η Δρ Παναγιώτου σημείωσε ότι η ενίσχυση αυτή αφορά την αγορά μιας μονάδας, προσθέτοντας ότι υπάρχει και η επιλογή της ενοικίασης όπου γίνονται ανάλογες ρυθμίσεις με την αντίστοιχη χρηματοδότηση βάσει του σχεδίου.
«Σίγουρα το κόστος της μίσθωσης σύμφωνα με την άσκηση που κάναμε σε κάποια υφιστάμενα ξενοδοχεία που ήδη έχουν αφαλατώσεις δεν ξεπερνά τις υφιστάμενες χρεώσεις που έχουν από τα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας. Άρα είναι προς το συμφέρον τους η τοποθέτηση αφαλατώσεων», πρόσθεσε.
Απαντώντας σε ερώτηση αν το σχέδιο αφορά ξενοδοχεία που έχουν εξασφαλίσει τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις, η κα Υπουργός είπε ότι επιλέξιμα θεωρούνται τα ξενοδοχεία που έχουν άδεια λειτουργίας από το υφυπουργείο Τουρισμού.
Ερωτηθείσα αν λήφθηκαν υπόψη οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο πλαίσιο του σχεδίου, η κα Υπουργός είπε ότι βεβαίως και λήφθηκαν όλες οι περιβαλλοντικές παράμετροι και όροι συμπεριλαμβάνονται στο πλαίσιο αδειοδότησης.
Η Δρ Παναγιώτου είπε οι ενδιαφερόμενοι γνωρίζουν τους περιβαλλοντικούς όρους που πρέπει να εφαρμόσουν και είναι όροι οι οποίοι προστατεύουν το θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά και την ίδια στιγμή επιτρέπουν και στον ιδιοκτήτη να προχωρήσει στην εγκατάσταση της μονάδας αφαλάτωσης.
«Η άσκηση που έχουμε κάνει με ξενοδοχεία, επαναλαμβάνω, που ήδη χρησιμοποιούν μονάδες αφαλάτωσης και είναι εις γνώση μας, δείχνει ότι το σχέδιο το οποίο κάνουμε είναι ένα σχέδιο το οποίο δίνει μια πολύ σημαντική οικονομική ενίσχυση», ανέφερε η κα Υπουργός.
Απαντώντας σε ερώτηση αν θα δοθεί στήριξη για εγκατάσταση και φωτοβολταϊκών συστημάτων, η Δρ Παναγιώτου είπε ότι το σχέδιο δεν προνοεί κάτι τέτοιο, υπενθυμίζοντας πως υπάρχει ήδη αριθμός σχεδίων που αφορούν στην τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων.
Τέλος, η κα Υπουργός επεσήμανε ότι στο πλαίσιο των Πλάνου 28 δράσεων το οποίο καταρτίστηκε και εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, για πρώτη φορά περιλαμβάνεται η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τις μεγάλες και μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης που θα εγκατασταθούν.
Βροχές αντίστοιχες με την τριετία 2007,2008 και 2009
Ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων κ. Γιώργος Καζαντζής παρουσίασε την τρέχουσα εικόνα όσον αφορά το υδατικό ισοζύγιο και τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει το ΤΑΥ για αντιμετώπιση της κατάστασης.
Αναφερόμενος στην εισροή νερού στα φράγματα, ο κ. Καζαντζής επεσήμανε πως η τρέχουσα τριετία όσον αφορά την βροχόπτωση και την εισροή νερού στα φράγματα θεωρείται αντίστοιχη με την περίοδο 2007, 2008 και 2009.
Τόνισε τέλος ότι το ΤΑΥ δουλεύει πολύ σκληρά και στοχευμένα για να ανταπεξέλθει στην κατάσταση, προσθέτοντας ότι οπωσδήποτε είναι αναγκαία και η συμβολή των πολιτών σε αυτήν την προσπάθεια.
Εξάλλου, η Ανώτερη Εκτελεστικός Μηχανικός του ΤΑΥ κα Γιάννα Οικονομίδου παρουσίασε τις πρόνοιες του σχεδίου παροχής χορηγίας για εγκατάσταση μικρών μονάδων αφαλάτωσης σε ξενοδοχειακές μονάδες.
