Φορολογική μεταρρύθμιση: Η κοινωνία περίμενε περισσότερα

Οι εισηγήσεις που υπέβαλαν στην Κυβέρνηση ακαδημαϊκοί, τεχνοκράτες και εμπειρογνώμονες για τον Φορολογικό Μετασχηματισμό, τον πρώτο που επιχειρείται στη χώρα από το 2002, κινούνται μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά προσωπικά περίμενα πολύ περισσότερα, τόσο για τα οφέλη που θα έχουν οι πολίτες, όσο και για την αύξηση των εσόδων του κράτους, με μια σειρά μέτρων που θα βελτίωναν την εισπρακτική του ικανότητα.

Στα θετικά καταγράφω την αύξηση του φορολογητέου εισοδήματος στις 20.500 ευρώ, τη φορολογική έκπτωση των χιλίων ευρώ για κάθε γονιό και για κάθε παιδί, τη φορολογική έκπτωση μέχρι και 1.500 ευρώ για κάθε γονιό στους τόκους που καταβάλλονται για στεγαστικό δάνειο, ή για την πληρωμή ενοικίου. Όλα αυτά αυξάνουν έστω και σε μικρό βαθμό την αγοραστική δύναμη του νοικοκυριού, ενώ η έκπτωση των χιλίων ευρώ για κάθε γονιό και για κάθε παιδί, σε συνδυασμό με την αύξηση του επιδόματος τοκετού στα χίλια ευρώ για το πρώτο παιδί, στα 1.500 ευρώ για το δεύτερο και στις 2.000 ευρώ για το τρίτο (από 628 ευρώ που είναι σήμερα) και της διάρκειας της άδειας μητρότητας στις 22 εβδομάδες από 18 που είναι σήμερα, είναι έμμεσα κίνητρα για τη βελτίωση της κατάστασης σε σχέση με την υπογεννητικότητα.

Η φορολογική έκπτωση ύψους μέχρι 1.500 ευρώ για κάθε γονιό για τόκους που καταβάλλει για στεγαστικό δάνειο, σε συνδυασμό με τα άλλα κίνητρα που δίνονται, ιδιαίτερα για ακριτικές περιοχές, βοηθά κυρίως τα νέα ζευγάρια για την απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας.

Θα ήταν ευχής έργο αν η Κυβέρνηση καταργούσε και την είσπραξη του υποθηκευτικού τέλους ύψους 1%, προκειμένου για στεγαστικά δάνεια για απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Η άλλη φορολογική έκπτωση, ύψους και πάλι μέχρι 1.500 ευρώ, που βοηθά τόσο τα νεαρά ζευγάρια, αλλά έχει και το κράτος οικονομικό όφελος, αφορά τις δόσεις ενοικίου. Τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί στα ύψη και πολλά νεαρά ζευγάρια θα πάρουν οικονομική ανάσα. Παράλληλα, με την υποβολή των αποδείξεων για την καταβολή του ενοικίου, προκειμένου να παραχωρηθεί η φορολογική έκπτωση, το κράτος θα μπορέσει πιο εύκολα να εισπράξει επιπλέον φόρους, από όσους δεν δηλώνουν τα εισοδήματά τους από ενοικίαση σπιτιών και διαμερισμάτων.

Τι απουσιάζει από τον φορολογικό μετασχηματισμό

Έχω επιχειματολογήσει από την πρώτη στιγμή ότι θα έπρεπε να εισαχθεί και το οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα, με την υποβολή δηλαδή κοινής φορολογικής δήλωσης από τους δύο συζύγους.

Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιες γυναίκες επιλέγουν να μην εργάζονται για κάποιο χρονικό διάστημα, προκειμένου να αποκτήσουν δύο και τρία παιδιά και μετά να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Στις περιπτώσεις αυτές, αν ο σύζυγος έχει, για παράδειγμα, ετήσιο εισόδημα 30.000 ευρώ, η οικογένεια αυτή θα καταβάλει φόρο εισοδήματος, σε αντίθεση με μια άλλη που οι δύο σύζυγοι έχουν ο καθένας εισόδημα 20.500, δηλαδή 41.000 ευρώ, ή και λίγο περισσότερα, αφού θα έχουν και κάποιες φορολογικές εκπτώσεις.

Τιμωρούμε δηλαδή τις οικογένειες που θέλουν να κάνουν παιδιά, τη στιγμή που η χώρα μας αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα υπογεννητικότητας.

Με το πρόβλημα της υπογεννητικότητας να γίνεται ολοένα και πιο οξύ (ο μέσος όρος γεννήσεων στην Κύπρο είναι 1,34 παιδιά ανά ζευγάρι, ενώ για να αναπληρωθεί ο γηγενής πληθυσμός θα πρέπει κάθε οικογένεια να αποκτά 2,10 παιδιά), η εισαγωγή του οικογενειακού εισοδήματος για σκοπούς φορολόγησης θα έδινε ένα επιπλέον κίνητρο σε κάποιες οικογένειες να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά, αφού η παραμονή της μητέρας στο σπίτι για κάποια χρόνια θα συνεπαγόταν και σημαντική μείωση της φορολογίας της οικογένειας.

Πέρα από το θέμα της απόκτησης παιδιών, υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που μένουν σπίτι για άλλους λόγους, όπως η φροντίδα ηλικιωμένων γονιών, ή ενήλικων παιδιών με κάποια αναπηρία, που δεν έχουν πού να τα αφήσουν. Πρέπει να ληφθεί υπόψη και αυτός ο παράγοντας.

Παράλληλα, έχοντας υπόψη ότι πέραν του 40% των εργαζομένων έχουν εισόδημα μέχρι 19.500 ευρώ ετησίως, δηλαδή δεν βρίσκονται σε κάποια φορολογική κλίμακα, σημαίνει ότι, σε πάρα πολλά ζεγάρια, ένας εργαζόμενος, αν όχι και οι δύο, δεν θα απολαμβάνουν τις εκπτώσεις που εισηγούνται οι ειδικοί, όπως την έκπτωση για κάθε παιδί και την έκπτωση για καταβολή ενοικίου, ή για τους τόκους ενός οικιστικού δανείου.

Συνεπώς, ο ισχυρισμός των ειδικών ότι δεν πρέπει να εισαχθεί η κοινή φορολογική δήλωση των συζύγων για να ενθαρρυνθούν οι γυναίκες να βγουν στην αγορά εργασίας είναι τελείως λανθασμένος.

Φόρος εισοδήματος και ΦΠΑ

Πέρα από την απουσία της κοινής φορολογικής δήλωσης των συζύγων, απουσιάζουν και άλλα σημαντικά στοιχεία για να θεωρείται η προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση όσο το δυνατόν πιο πλήρης.

Το πιο κραυγαλέο στοιχείο είναι η μη ποινικοποίηση της καταβολής του φόρου εισοδήματος από φυσικά και νομικά πρόσωπα, όπως ισχύει στην περίπτωση του ΦΠΑ.

Η καθυστέρηση της καταβολής του φόρου εισοδήματος, ή η μη καταβολή του, θεωρείται αστικό αδίκημα. Αυτό αφήνει ένα παράθυρο εκμετάλλευσης από κάποιον επιτήδειο, ο οποίος μπορεί να χρωστά ένα μεγάλο ποσό και να ζητήσει «φιλικό διακανονισμό», ισχυριζόμενος ότι μπορεί να καταβάλλει μόνο ένα μικρό ποσό κάθε μήνα.

Στην περίπτωση αυτή, το κράτος θα πρέπει να περιμένει αρκετό χρονικό διάστημα για να εισπράξει τα οφειλόμενα και αυτό αν καταφέρει να τα εισπράξει όλα.

Άλλωστε, έχει δημοσιευτεί αρκετές φορές ότι οφείλονται στο κράτος ανείσπρακτοι φόροι ύψους περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά αδυνατεί να εισπράξει ένα μεγάλο ποσοστό για τον άλφα ή βήτα λόγο.

Και κάθε τόσο ανακοινώνονται ποσά που διαγράφονται λόγω αδυναμίας είσπραξης.

Βέβαια, ακόμα και στην περίπτωση του ΦΠΑ, όπου η μη καταβολή του είναι ποινικό αδίκημα, χρειάζεται πολιτική βούληση για να οδηγηθεί μια υπόθεση ενώπιον της Δικαιοσύνης. Σε μια συζήτηση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, πριν από μερικά χρόνια, αποκαλύφθηκε ότι εκατόν επώνυμοι επιχειρηματίες ή/και νομικά πρόσωπα χρωστούσαν από 1 εκατομμύριο ευρώ ο καθένας σε ΦΠΑ.

Το αρχικό ερώτημα είναι γιατί επετράπη σε αυτούς τους επιχειρηματίες να οφείλουν ένα τόσο μεγάλο ποσό. Το δεύτερο ερώτημα είναι τι έγινε τελικά; Πλήρωσαν ολόκληρο το ποσό, τους χαρίστηκε μέρος των οφειλών ή δεν πλήρωσαν καθόλου;

Στην περίπτωση των αθλητικών σωματείων, πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, που χρωστούν λίγα ή πολλά χρήματα στον Φόρο Εισοδήματος (και είναι αστικό αδίκημα) δόθηκαν τα ονόματά τους στη δημοσιότητα. Γιατί δεν δημοσιοποιούνται και τα ονόματα αυτών που χρωστούν στον ΦΠΑ και είναι ποινικό αδίκημα;

Ένα άλλο βασικό σημείο που απουσιάζει από τον ολοκληρωμένο φορολογικό μετασχηματισμό είναι η μή άμεση καταβολή του ΦΠΑ από τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι επιχειρήσεις έχουν διορία τριών μηνών να καταβάλουν στο κράτος το ΦΠΑ που έχουν εισπράξει από τους πολίτες.

Δηλαδή, μια επιχείρηση κρατά τα λεφτά που εισέπραξε από τον ΦΠΑ και τα χρησιμοποιεί για τρεις ολόκληρους μήνες.

Αυτό σημαίνει ότι το κράτος χρηματοδοτεί τις επιχειρήσεις αυτές, ολόχρονα και εις το διηνεκές και μάλιστα άτοκα.

Όταν ένας πολίτης ψωνίσει από μια υπεραγορά, για παράδειγμα, βλέπει στην απόδειξη που παίρνει ανάλυση του ποσού που πλήρωσε: τόσα χρήματα οι αγορές, τόσα από εξοικονόμηση λόγω προσφορών και τόσα για καταβολή του ΦΠΑ. Συνεπώς, όταν κλείνει η υπεραγορά το ταμείο της το βράδυ, γνωρίζει πόσα χρήματα εισέπραξε από τον ΦΠΑ. Γιατί να μην τα καταβάλλει στο κράτος την επομένη μέρα; Γιατί το κράτος θα πρέπει να χρηματοδοτεί με αυτό τον τρόπο τις επιχειρήσεις; Και τί γίνεται αν πτωχεύσει μια επιχείρηση;

Βεβαίως, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που μια επιχείρηση εκδίδει τιμολόγιο, αλλά καθυστερεί να εισπράξει το οφειλόμενο ποσό και κατ’ επέκταση τον ΦΠΑ. Εδώ θα πρέπει να επέμβει το κράτος γιατί έχει έννομο συμφέρον. Με την παραλαβή του εμπορεύματος, η εταιρεία που αγοράζει θα πρέπει να καταβάλλει αμέσως τον ΦΠΑ και το νομικό ή φυσικό πρόσωπο που πουλά, να καταβάλει το ποσό αυτό στο κράτος.

Δεν γίνεται μια επιχείρηση να κατακρατεί τον ΦΠΑ για τρεις μήνες, δηλαδή το κράτος να χρηματοδοτεί εσαεί τις επιχειρήσεις.

Έξοδα για εξωσχολικές δραστηριότητες

Μία άλλη φορολογική έκπτωση που θα πρέπει να δοθεί σε οικογένειες και που θα έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη και για το κράτος, είναι για τα έξοδα που καταβάλλουν οι γονείς για εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών τους, ιδιωτικά φροντιστήρια, μαθήματα μουσικής, χορού, πολεμικών τεχνών, κλπ. Δηλώνονται από όλους όλα τα ποσά που καταβάλλονται για τις δραστηριότητες αυτές, τόσο για την επιστροφή του ΦΠΑ, όσο και για σκοπούς φορολογίας του εισοδήματος; Έχω τις αμφιβολίες μου.

Με την παροχή, όμως, μιας τέτοιας φορολογικής έκπτωσης, με την υποβολή των αποδείξεων καταβολής των διδάκτρων στις διάφορες σχολές θα καταπολεμηθεί σε μεγάλο βαθμό τυχόν φοροδιαφυγή στον τομέα αυτό. Ας δει σοβαρά το θέμα αυτό το κράτος.

Φορολογική έκπτωση είναι σωστό να δοθεί και σε οικογένειες των οποίων τα παιδιά φοιτούν σε ιδιωτικές σχολές.

Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, κάθε μαθητής που φοιτά σε δημόσιο γυμνάσιο ή λύκειο στοιχίζει στο κράτος περίπου 15 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο. Το ποσό αυτό το εξοικονομεί το κράτος για κάθε μαθητή που φοιτά σε ιδιωτικό γυμνάσιο.

Παράλληλα, με την καταβολή των διδάκτρων στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, δημιουργούνται θέσεις εργασίας, τους μισθούς των οποίων καταβάλλουν οι γονείς αντί το κράτος, το οποίο έχει επιπλέον οικονομικό όφελος με την καταβολή φόρου εισοδήματος από τους εκπαιδευτικούς του ιδιωτικού τομέα. Είναι συνεπώς δίκαιο και ηθικά πρέπον να δοθεί στους γονείς αυτούς μια, έστω και μικρή, φορολογική έκπτωση, σε ένδειξη αναγνώρισης για την εξοικονόμηση χρημάτων από το κράτος.

Η μείωση των φόρων στα καύσιμα

Άφησα στο τέλος το θέμα της φορολόγησης των καυσίμων. Σε μια χώρα με ελλιπέστατη δημόσια συγκοινωνία, κατασκευάζουμε συνεχώς μεγάλους αυτοκινητόδρομους, ενθαρρύνοντας στην ουσία τους πολίτες να χρησιμοποιούν το ιδιωτικό τους αυτοκίνητο. Και, για «πουπανοπρίτζι», το 65% της τιμής των καυσίμων είναι φόροι.

Στην τιμή των καυσίμων υπολογίζεται το κόστος (με τις διάφορές του υποκατηγορίες). Στο κόστος αυτό επιβάλλεται φόρος κατανάλωσης και στη συνέχεια επιβάλλεται και 19% ΦΠΑ. Επιβάλλεται, δηλαδή, φόρος επί του φόρου.

Η μείωση των φόρων στα καύσιμα είναι πάγιο αίτημα των κοινωνικών εταίρων εδώ και πολλά χρόνια. Οι εκάστοτε υπουργοί Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού και αργότερα οι υπουργοί Ενέργειας, παρέπεμπαν τους κοινωνικούς εταίρους, κάθε φορά που έφερναν το θέμα για συζήτηση, στους υπουργούς Οικονομικών.

Οι τελευταίοι, για να αποφύγουν τη συζήτηση του θέματος, έλεγαν ότι αυτό θα εξεταζόταν στην επόμενη φορολογική μεταρρύθμιση. Τώρα που πάμε για «Ολοκληρωμένο Φορολογικό Μετασχηματισμό», τι γίνεται;

Σε ένα νησί, στο οποίο ξοδεύουμε συνεχώς δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για να κατασκευάσουμε νέους αυτοκινητόδρομους, ενθαρρύνοντας με έμμεσο τρόπο τη χρήση του ιδιωτικού οχήματος, αντί να επενδύσουμε στις διάφορες μεταφορές, ας μειώσουμε τουλάχιστον τους φόρους στα καύσιμα.